وقتی صحبت از سرطان‌های دستگاه تناسلی در مردان می‌شود، بیشتر افراد توجه خود را به سرطان پروستات یا سرطان بیضه معطوف می‌کنند. آنچه بسیاری از افراد نمی‌دانند این است که شکل دیگری از سرطان، به نام سرطان مثانه، که چهارمین سرطان بدخیم در مردان است با سرعتی در حدود شش برابر از سرطان بیضه پیشی گرفته است. علائم سرطان مثانه اغلب با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شود و ممکن است شامل هماچوری (خون در ادرار) و تکرر ادرار باشد. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود، میزان موفقیت در درمان که ممکن است شامل جراحی مانند سیستوسکوپی، شیمی درمانی یا ایمونوتراپی باشد زیاد است. اما در هر صورت، احتمال عود این بیماری وجود دارد.
علل
مانند هر سرطان دیگری، سرطان مثانه نیز به دلیل وجود سلول‌های جهش یافته‌ای است که تکثیر یافته و تومور تشکیل می‌دهند. در این حالت به دلایلی که کاملاً شناخته نشده است، سرطان مثانه مردان را سه تا چهار برابر بیشتر از زنان درگیر می‌کند و از هر 10 مورد 9 مورد بالای سن 55 سال رخ می‌دهد. این بیماری در سفیدپوستان بیشتر از مردان سیاه پوست است.
علت دقیق سرطان مثانه همیشه مشخص نیست، اما عوامل موثری در این امر وجود دارد که پزشکان می‌توانند به آن‌ها اشاره کنند.
فراتر از جنسیت مرد، نژاد و سن بالا، سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل خطر برای بروز سرطان مثانه است. از آنجا که بسیاری از مواد سرطان‌زای موجود در سیگار از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود، قرار گرفتن مداوم در معرض این ترکیبات می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را در مقایسه با افراد غیرسیگاری دو برابر کند. علاوه بر این، خطر ابتلا به این بیماری به تناسب تعداد سیگاری که می‌کشید افزایش می‌یابد.
عوامل دیگر که ممکن است باعث بروز سرطان مثانه شود شامل موارد زیر است:
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سموم صنعتی (اگرچه با بهبود مقررات ایمنی محیط کار میزان بروز آن کاهش یافته است)
- استفاده طولانی مدت از شیمی درمانی سیتوکسان (سیکلوفسفامید)
- پرتودرمانی برای سرطان پروستات
- عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری (UTI)
- شیستوزومیازیس، یک عفونت انگلی شایع در مناطق گرمسیری است
جهش‌های ژنتیکی خاص (به ویژه جهش‌های FGFR3، RB1، HRAS ، TP53 و TSC1) ممکن است شما را بیشتر مستعد سرطان مثانه کند.
سابقه خانوادگی نیز ممکن است در این بیماری نقش داشته باشد. اختلالات ژنتیکی نادر مانند سندرم لینچ (همراه با سرطان روده بزرگ)، بیماری کاودن (مرتبط با سرطان تیروئید و پستان) و رتینوبلاستوما (سرطان چشم) احتمالاً خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهند.
علائم
سرطان مثانه اغلب بدون درد است. مهم‌ترین نشانه بدخیم آن خونریزی ادراری (خون در ادرار) یا اورت (معروف به هماچوری ناخالص) است که با آزمایش خون یا تصویربرداری (هماچوری میکروسکوپی) تشخیص داده می‌شود. خونریزی ممکن است مداوم یا متناوب باشد. اگرچه خون در ادرار ممکن است ناراحت کننده باشد اما نه دلیلی بر تشخیص سرطان است و نه شدت بدخیمی را پیش بینی می‌کند.
علائم و نشانه‌های سرطان مثانه می‌تواند بر اساس اندازه و محل تومور و همچنین مرحله بیماری متفاوت باشد. علاوه بر خونریزی، علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اصرار مداوم به دفع ادرار (فوریت ادرار)
- تکرر ادرار
- درد کمر یا شکم
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بدون دلیل
تشخیص
تشخیص سرطان مثانه غالباً به این دلیل که بسیاری از علائم مشابه با سایر بیماری‌های شایع‌تر دستگاه ادراری- تناسلی، از جمله سنگ کلیه (سنگ کلیه) و عفونت ادراری (عفونت ادراری) را دارد، پیچیده است.
برای این منظور، تشخیص تا حد زیادی به حذف سایر علل قبل از شروع تحقیقات تهاجمی بیشتر بستگی دارد. این پروسه ممکن است شامل معاینه رکتال دیجیتال و آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) باشد تا مشکلات پروستات را رد کند. آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس و توموگرافی کامپیوتری (CT) نیز ممکن است برای جلوگیری از سنگ کلیه، سنگ مثانه و اختلالات دستگاه ادراری استفاده شود.
در حالی که سیتولوژی ادرار (ارزیابی میکروسکوپی ادرار برای بررسی سلول‌های سرطانی) ممکن است شواهدی از سرطان را ارائه دهد، اگر تومور کوچک و غیرتهاجمی باشد، نتیجه آزمایش اغلب نادرست خواهد بود.
سیتولوژی ادرار در مورد گزینه‌های جدیدتر به نام آنتی ژن تومور مثانه (BTA) و آزمایشات پروتئین ماتریس هسته‌ای 22 (NMP) نیز اعمال می‌شود که هر دو احتمال تشخیص تومورهای بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر را دارند. به همین ترتیب، این آزمایشات برای تشخیص میزان بدخیمی تومور مفیدتر از تشخیص اولیه است.
تشخیص قطعی
استاندارد طلایی برای تشخیص سرطان مثانه، سیستوسکوپی است. روش مشاهده مستقیم با بی‌حسی موضعی برای بی‌حس شدن مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار از آن خارج می‌شود) انجام می‌شود.
سیستوسکوپی از یک لوله 2.9 میلی‌متری یا 4.0 میلی‌متری تشکیل شده است که به مجرای ادرار وارد می‌شود تا پزشک نمای داخلی مثانه را از نزدیک مشاهده کند. همچنین می‌توان با استفاده از ابزارهای کوچک، نمونه‌های بافتی را برای ارزیابی در آزمایشگاه جدا کرد.
در حالی که سیستوسکوپی می‌تواند شواهد قطعی از سرطان مثانه را ارائه دهد، آزمایشات دیگری مانند اسکن استخوان، آزمایش عملکرد کبد و سی تی اسکن از قفسه سینه، لگن و شکم ممکن است برای تعیین اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر استفاده شود.
درمان تومور مثانه
بیش از 75 درصد سرطان‌های مثانه محدود به پوشش مثانه هستند و به دیواره مثانه حمله نمی‌کنند. به این موارد سرطان مثانه غیرعضلانی یا سرطان سطحی مثانه گفته می‌شود و اگر به خوبی مدیریت شود، می‌تواند پاسخ خوبی به درمان بدهد.
سرطان مثانه تهاجمی عضلانی یا سرطان پیشرفته مثانه، سرطانی است که به دیواره مثانه حمله کرده یا در خارج از مثانه گسترش یافته است. این سرطان‌ها نیاز به مدیریت بالینی تهاجمی‌تری دارند.
گزینه‌های درمان سرطان مثانه بسته به اینکه تهاجمی باشد یا نباشد، متفاوت است و درمان‌های خاص براساس مرحله و درجه تومورها تعیین می‌شود.
سیستوسکوپی با تخریب تومور مثانه توسط Cautery
سیستوسکوپی یک عمل سرپایی است که طی آن یک لوله نازک و سبک با دوربین از مجرای ادرار به داخل مثانه منتقل می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل مثانه را ببیند.
اکثر سیستوسکوپ‌های مدرن به کانال‌هایی مجهز هستند که اجازه می‌دهند ابزارهای کوچکی به مثانه منتقل شوند. در طی سیستوسکوپی، پزشک ممکن است از این ابزارها برای از بین بردن بافت، متوقف کردن خونریزی با دستگاه الکتریکی خاصی به نام الکتروکوتر یا حتی انجام لیزر درمانی استفاده کند. اگر تومور سرطان مثانه به اندازه کافی کوچک باشد، ممکن است از این درمان مکمل برای از بین بردن سرطان استفاده شود.
رزکشن مجاری ادرار از تومور سرطان مثانه
در این روش، تومور با استفاده از نیروی الکتریکی از مجاری ادرار خارج می‌شود. رزکشن مجرای ادرار (TUR) یک روش آندوسکوپی یا اسکوپی است که نیازی به ایجاد برش در بدن ندارد.
درمان دارویی بعد از TUR معمولاً برای بیمارانی که تومورهای بزرگ، چندگانه یا درجه بالایی دارند تجویز می‌شود.
درمان دارویی داخل مثانه (شیمی درمانی و ایمنی درمانی)
درمان دارویی داخل سلولی شامل قرار دادن دارو به طور مستقیم در مثانه از طریق کاتتر مجرای ادرار برای کاهش میزان عود تومورهای مثانه است. این دارو معمولاً برای چندین کارسینومای موضعی که ناحیه وسیعی (5 سانتیمتر به علاوه) را پوشش می‌دهند یا برای تومورهای درجه بالا یا مرحله بالا استفاده می‌شود.
داروهای داخل وریدی که معمولاً استفاده می‌شوند عبارتند از:
- میتومایسین C یک داروی شیمی درمانی است که عملکرد طبیعی DNA را در سلول‌های سرطانی از بین می‌برد و از طریق مخاط مثانه به راحتی در جریان خون جذب می‌شود.
- Bacille Calmette – Guerin( BCG) یک داروی ایمونوتراپی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به داروی BCG در پوشش مثانه پاسخ دهد و سیستم ایمنی بدن را مجبور به کمک به مقابله با سرطان کند. در حدود 50 تا 68 درصد بیماران مبتلا به سرطان مثانه غیرمهاجمی پاسخ بسیار خوبی به BCG داده‌اند.
