تاریخ 21 نوامبر 2023
بیضه‌ها به عنوان بخشی از دستگاه تناسلی مردان عمل می‌کنند. آن‌ها دو اندام بیضی‌شکل هستند که در کیسه بیضه (پوست کیسه مانند گشاد که در پشت آلت تناسلی مردان آویزان است) قرار دارند. وظیفه بیضه‌ها تولید هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون و اسپرم (سلول‌های مولد مردانه) است. وجود مشکلات در بیضه‌ها می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی در فرد شود، از جمله ناهماهنگی هورمونی، اختلالات جنسی و ناباروری.
مردانی که دردهای نامعلوم یا مکرر، توده‌های قابل توجه یا تغییراتی را در بیضه‌های خود مشاهده می‌کنند لازم است به پزشک مراجعه نمایند. ممکن است در این زمینه احساس خجالت کنید اما با توجه به خطراتی که ممکن است برایتان به وجود آید هیچ‌گونه تأخیری در مراجعه به پزشک مجاز نیست و بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه نمایید. متخصصین ما در کلینیک اورولوژی دکتر اسلامی آماده راهنمایی شما در زمینه بیماری‌های بیضه و راه‌های درمان آن هستند. برای طرح سؤالات خود در زمینه انواع بیماری‌های بیضه می‌توانید از طریق شماره 02188343444 اقدام نمایید.
بیماری‌های بیضه
برخی از شایع‌ترین بیماری‌های بیضه در ادامه آمده است:
ضربه به بیضه‌ها
با توجه به اینکه بیضه در کیسه بیضه قرار دارد که در خارج از بدن آویزان است هیچ‌گونه محافظتی توسط ماهیچه‌ها و استخوان‌ها نمی‌شود. این مسئله باعث می‌شود بیضه‌ها بسیار در معرض آسیب و ضربه قرار گیرند. به‌طوری‌که در فعالیت‌های ورزشی آسیب به بیضه‌ها یکی از شایع‌ترین جراحات است. مردان می‌توانند در حین تمرینات ورزشی جهت محافظت از بیضه‌ها از لباس‌های ورزشی محافظ بیضه استفاده نمایند.
پیچ‌خوردگی بیضه‌ها
در داخل کیسه بیضه، بیضه‌ها توسط ساختاری به نام طناب اسپرماتیک از یک طرف حفاظت می‌شوند. در برخی موارد، این طناب ممکن است پیچیده شده و باعث مشکلات در تأمین خون برای بیضه‌ها شود. پیچ‌خوردگی بیضه، که بیشتر در مردان جوان در بازه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال رخ می‌دهد، ناشی از عواملی نظیر ضربه به بیضه‌ها یا فعالیت‌های شدید می‌باشد. این مشکل ممکن است بدون دلیل خاصی اتفاق بیفتد. پیچ‌خوردگی بیضه‌ها یک مشکل جدی است که نیازمند مراقبت‌های فوری است.
علائم
علائم پیچ‌خوردگی بیضه شامل درد ناگهانی و شدید در بیضه، بزرگ شدن بیضه آسیب دیده، حساسیت و تورم است.
درمان
درمان اصلاح پیچ خوردگی بیضه به وسیله عمل جراحی است. چنانچه رگ تأمین کننده خون به بیضه‌ها برای مدت زمان زیادی دچار اختلال شده باشد، بیضه‌ها به طور دائمی آسیب می‌بینند و ممکن است لازم باشد از بدن خارج شوند.
سرطان بیضه
سرطان بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های غیرطبیعی در بیضه‌ها شروع به رشد و تکثیر کنند. این مشکل می‌تواند در یک یا هر دو بیضه و در مردان و یا پسران نوجوان اتفاق بیفتد.
دلیل اصلی بروز سرطان بیضه هنوز مشخص نیست اما عوامل خطر آفرین در رابطه با این سرطان به شرح زیر است:
-
-
- سن: سرطان بیضه در تمانی سنین می‌تواند اتفاق بیفتد اما بیشتر از همه در مردان بین 15 تا 40 سال شایع است.
- سابقه خانوادگی: داشتن سابقه وجود این سرطان در خانواده و فامیل، احتمال بروز آن در فرد را بالا می‌برد.
- نژاد و قومیت: احتمال بروز سرطان بیضه در مردان سفید پوست بیش از 5 برابر مردان آفریقایی و آمریکایی و بیش از دو برابر مردان آسیایی است.
-
علائم
علائم سرطان بیضه شامل وجود توده، بی‌نظمی یا ورم در هر کدام از بیضه‌ها، وجود احساس کشیدگی یا سنگینی در بیضه، احساس درد در کشاله ران یا قسمت انتهایی شکم، احساس درد و ناراحتی (ممکن است درد متناوباً ظاهر و از بین برود) در بیضه‌ها یا کیسه بیضه است.
درمان
متداول‌ترین درمان برای سرطان بیضه، عمل جراحی است. در این درمان، بیضه سرطانی توسط شکافی که در ران ایجاد می‌شود از بدن بیمار خارج می‌گردد. در برخی موارد، پزشک برخی از گره‌های لنفاوی را نیز از شکم خارج می‌کند. پرتودرمانی که از اشعه‌های قدرتمند جهت مقابله با سرطان استفاده می‌کند و شیمی‌درمانی که از دارو جهت از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند نیز از جمله روش‌های دیگر درمانی سرطان بیضه است.
کیست اپیدیدیم
کیست اپیدیدیم در حقیقت تورم در قسمت اپیدیمیت را گویند. اپیدیمیت یک لوله مارپیچی است که به دور هر کدام از بیضه‌ها پیچیده شده است. کیست اپیدیم غالباً به دلیل عفونت یا بیماری‌های قابل جنسی مانند کلامیدیا به وجود می‌آید.
علائم
درد بیضه یا تورم از جمله علائم بیماری کیست اپیدیدیم است. در موارد جدی، ممکن است عفونت به بیضه مجاور نیز منتقل شده و باعث تب و ورم‌های چرکی شود.
درمان
درمان کیست اپیدیدیم شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها (داروهایی که وظیفه از بین بردن باکتری‌های عفونت را به عهده دارند)، استراحت در رختخواب، کمپرس یخ جهت کاهش تورم، استفاده از بیضه بند و داروهای ضد تورم (مانند ایبوپروفن) است. استفاده از کاندوم در حین عمل جنسی خطر بروز این مشکل در اثر بیماری کلامیدیا را از بین می‌برد. چنانچه این مشکل درمان نشود می‌تواند باعث بروز بافت‌های جای زخم شده که از خارج شدن اسپرم از بیضه‌ها جلوگیری می‌کند. این مسئله بخصوص در زمانی که هر دو بیضه تحت تأثیر این بیماری باشد و یا شخص مجدداً به عفونت مبتلا شود، باعث مشکل نازایی در بیمار می‌شود.
هیپوگنادیسم
بیماری هیپوگنادیسم به وقوع می‌پیوندد زمانی که بیضه‌ها (غدد جنسی) قادر به تولید کافی هورمون تستوسترون نیستند. این هورمون نقش مهمی در توسعه و فعالیت بسیاری از ویژگی‌های مردانه ایفا می‌کند. هیپوگنادیسم اولیه زمانی رخ می‌دهد که مشکل یا نامنظمی در بیضه‌ها وجود داشته باشد. هیپوگنادیسم ثانویه زمانی ایجاد می‌شود که در غده هیپوفیز در مغز مشکلی به وجود آید. این غده مسئول ارسال پیام‌های شیمیایی به بیضه‌ها برای تولید هورمون تستوسترون است.
علائم
-
-
- اختلال نعوظ (ناتوانی در رسیدن و یا باقی مانده در حالت نعوظ)
- ناباروری
- کاهش تحریک جنسی
- کاهش رشد موی سر و موی ریش
- کاهش اندازه یا سفتی بیضه‌ها
- کاهش حجم ماهیچه‌ها یا افزایش چربی بدن
- بزرگ شدن بافت‌های سینه در مردان
- آشکار شدن علائم روحی و روانی مشابه حالت یائسگی در زنان (گر گرفتگی، نوسانات خلقی، کج‌خلقی، افسردگی و افسردگی)
-
درمان
درمان هیپوگنادیسم به علت بروز آن وابسته است. جهت درمان هیپوگنادیسم ناشی از عملکرد ناقص بیضه‌ها غالباً از روش جایگزینی هورمون (روش جایگزینی تستوسترون یا TRT) استفاده می‌شود. چنانچه مشکل مربوط به غده هیپوفیز باشد، هورمون هیپوفیز جهت بالا بردن سطح تستوسترون و تولید اسپرم به کار می‌رود.
دلایل
-
- سندرم کلاین فلتر: این سندروم شامل وجود کروموزوم‌های غیرطبیعی جنسی می‌شود. مردان به طور طبیعی یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. کروموزوم Y شامل ویژگی‌های ژنتیکی است که تعیین کننده جنسیت، ویژگی‌ها و مشخصات مردانه است. مردانی که سندروم کلاین فلتر دارند یک کروموزوم اضافه X دارند که باعث توسعه و رشد غیرطبیعی بیضه‌ها می‌گردد.
- بیضه نزول نیافته: در بیضه نزول نیافته، بیضه‌ها در داخل شکم ایجاد شده و معمولاً قبل از تولد به داخل کیسه بیضه فرستاده می‌شوند. گاهی این مسئله اتفاق نمی‌افتد؛ اما در بیشتر مواقع، بیضه با تولد فرزند نزول می‌کند. بیضه نزول نیافته که با تولد فرد بیرون از کیسه بیضه باقی می‌ماند می‌تواند باعث عملکرد غیرطبیعی بیضه‌ها گردد.
- هموکروماتوز: هموکروماتوز یا زیاد بودن آهن در خون می‌تواند باعث عملکرد ناصحیح بیضه‌ها و غده هیپوفیز گردد.
- درمان سرطان: شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی که معمولاً جهت درمان سرطان استفاده می‌شود می‌تواند باعث تداخل با عملکرد تستوسترون و تولید اسپرم توسط بیضه‌ها گردد.
- پیری طبیعی: با وجودیکه کاهش هورمون‌ها در مردان مختلف متفاوت است اما مردان مسن‌تر غالباً سطح تستوسترون پایین‌تری نسبت به بقیه مردان دارند.
- بیماری‌های هیپوفیز: مشکلاتی که بر روی غده هیپوفیز تأثیر می‌گذارد مانند آسیب به سر یا تومور هیپوفیز می‌تواند باعث اختلال در علائمی شود که غده هیپوفیز به بیضه‌ها می‌فرستد. غده هیپوفیز در زمان‌های مناسب سیگنال‌هایی به بیضه‌ها جهت تولید تستوسترون ارسال می‌کند.
- داروهای شیمیایی: برخی از داروهای خاص بر تولید تستوسترون در بدن تأثیر می‌گذارد. داروهای شایع اعصاب و روان و برخی داروها که برای درمان ریفلاکس معده به مری (GERD) استفاده می‌شود می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکل هیپوگنادیسم گردد.
