درمان واریکوسل بیضه: کم کردن عوارض واریس بیضه با/بدون جراحی

واریکوسل به معنای گشاد شدن غیر طبیعی رگ‌های بیضه‌ است که یکی از دلایل ناباروری در مردان تلقی می‌شود. واریکوسل دقیقا مشابه بروز واریس در رگ‌های پا می‌باشد و با وجود اینکه هنوز دلایل ایجاد آن به طور قطعی مشخص نشده است اما محققان بر این باورند که واریکوسل مانند واریس پا اتفاق می‌افتد و بروز می‌کند – بروز اختلال در دریچه‌های واریکوسل مانع عبور طبیعی خون و باعث تجمع آن در رگ‌ها می‌شود که در نتیجه‌ی این تجمع، رگ‌ها گشاد و متورم می‌گردند. آسیب ناشی از این فرآیند به بیضه‌ها منجر به عدم عملکرد صحیح آن‌ها و کاهش تولید اسپرم در هر دو بیضه می‌شود. خبر امیدوار کننده این است که واریکوسل را می‌توان با استفاده از تکنیک‌های نوین و غیر تهاجمی و بدون نیاز به جراحی، تحت درمان قرار داد.

علت ایجاد واریکوسل چیست؟

---

تا به حال، عوامل مختلفی به عنوان علل اصلی بروز واریکوسل شناخته شده‌اند. دریچه‌های داخل رگ‌ها ممکن است به درستی عمل نکرده و یا از کار افتاده باشند. در صورتی که جریان خون با اختلال مواجه شود، احتمال تجمع خون در رگ‌ها وجود خواهد داشت. همچنین، اتصال رگ‌های بزرگی که خون را از بیضه‌ها به سمت قلب می‌برند در سمت راست و چپ متفاوت است. به همین دلیل، برای انتقال خون به سمت قلب، نیروی بیشتری در سمت چپ احتیاج است. اگر خون قادر به حرکت به سمت قلب نباشد و در این قسمت تجمع کند، باعث بروز تورم در رگ‌ها خواهد شد. در موارد نادری نیز دیده شده است که گره‌های لنفاوی و یا دیگر توده‌های موجود در شکم باعث مسدود شدن جریان خون شده‌اند که این اتفاق منجر به تورم ناگهانی رگ‌ها می‌شود و در اغلب موارد بسیار دردناک است.

علائم واریکوسل

---

اقدام برای درمان واریکوسل به عوامل متعددی بستگی خواهد داشت که یکی از این عوامل بروز و یا عدم بروز علائم واریکوسل در فرد می‌باشد. بسیاری از مردان هیچ علائم و نشانه‌ای حاکی بر وجود واریکوسل را تجربه نمی‌کنند. یکی از این نشانه‌ها می‌تواند درد در بیضه‌ها باشد. درد بیضه و ناباروری مردان از عواملی هستند که باعث می‌شوند افراد برای بررسی واریکوسل نزد پزشک روند.

نشانه‌ها و علائم واریکوسل معمولا شامل موارد زیر می‌شود :

• درد اسکروتوم: دردی که از گرفتگی بیضه‌ها آغاز و سپس تبدیل به نوعی درد تیز می‌شود.
• آتروفی بیضه‌ها: جمع شدگی یک یا هر دو بیضه
• غدد لنفاوی در اسکروتوم یا بیضه‌: معمولا غدد لنفاوی در این حالت بدون درد هستند.
• بزرگ شدن بیضه‌: قسمت متورم بزرگ و سنگین می‌شود.
• وجود درد که با دراز کشیدن روی کمر برطرف می‌شود.

اگر واریکوسل را به موقع تشخیص ندهید و آن را درمان نکنید، شرایط شما ممکن است وخیم‌تر و منجر به بروز عوارض بغرنجی گردد.

تشخیص و آزمایش

---

تشخیص واریکوسل از طریق یک معاینه فیزیکی یا تشخیصی نسبتا ساده می‌باشد. در یک معاینه فیزیکی چشمی:

• ۹۵ درصد از موارد واریکوسل در سمت چپ کیسه بیضه یافت می‌شوند.
• کیسه‌ی بیضه مانند یک کیسه‌ی پر از کرم به نظر می‌رسد.
• اندازه‌ی بیضه‌ها ممکن است کوچک شده باشد (آتروفی یا تحلیل رفتن بیضه)

در یک معاینه فیزیکی غیر قاطع:

• جریان خون غیرطبیعی را می‌توان با یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی مانند سونوگرافی یا از طریق ونوگرام (رادیوگرافی که در آن یک رنگ مخصوص به وریدها تزریق می‌شود تا رگ‌های خونی را آشکار کند) شناسایی کرد.

بهترین راه درمان واریکوسل(واریس بیضه)

---

واریکوسل در همه‌ی موارد و درجات نیاز به درمان نخواهد داشت. اما در مواردی که واریکوسل باعث بروز درد، آتروفی بیضه و یا ناباروری شود باید تحت درمان قرار گیرد. هدف اصلی جراحی واریکوسل برداشتن رگ واریکوسل و گشودن مسیر عبور خون می‌باشد. تاثیر درمان واریکوسل در باروری هنوز به طور قطع به اثبات نرسیده است.

روش‌های مختلفی برای درمان واریکوسل وجود دارد مانند:

جراحی باز واریکوسل

این روش درمانی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی یا در برخی موارد تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح اغلب از طریق کشاله ران یا با ایجاد برش در شکم یا زیر کشاله ران به رگ مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند. پیشرفت‌هایی که در روش‌های درمانی برای واریکوسل اتفاق افتاده است، باعث کاهش عوارض ناشی از جراحی واریکوسل شده است. یکی از این پیشرفت‌ها استفاده از میکروسکوپ جراحی است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا قسمت مورد نظر را به راحتی مورد بررسی قرار دهد. روش دیگر استفاده از سونوگرافی دوپلر است که در حین انجام جراحی پزشک را راهنمایی می‌کند.

بیماران می‌توانند بعد از گذشت ۲ روز به فعالیت‌های روزمره‌ی خود ادامه دهند، اما باید از انجام فعالیت‌های پرتحرک خودداری کنند. اگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد، بعد از ۲ هفته می‌توانند فعالیت‌هایی مانند ورزش را دوباره از سر بگیرند. درد ناشی از جراحی معمولاً ملایم خواهد بود. پزشک مسکن‌هایی را تجویز خواهد کرد که تا ۲ روز بعد از جراحی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. بعد از این مدت، می‌توانید از مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن (تیلنول و غیره) یا ایبوبروفن (ادویل، مترین و غیره) برای کاهش درد خود استفاده کنید. به بیماران توصیه خواهد شد که در طی یک یا دو هفته بعد از جراحی از نزدیکی خودداری کنند. برای بررسی تاثیر جراحی واریکوسل بر ناباروری، باید ۳ یا ۴ ماه بعد از جراحی، تست سمن انجام شود.

لاپاراسکوپی واریکوسل

برای انجام لاپاراسکوپی واریکوسل، پزشک برش کوچکی را در شکم ایجاد مي‌کند و از طریق آن ابزار‌های کوچک جراحی را وارد بدن فرد خواهد کرد تا از این طریق بتواند واریکوسل را ببیند و آن را از میان بردارد. برای انجام لاپاراسکوپی واریکوسل به بیهوشی عمومی احتیاج خواهد بود.

ایمبولیزیشن پوستی

برای انجام ایمبولیزیشن، رادیولوژیست ابزار مورد نظر را از طریق یکی از رگ‌های کشاله‌ی ران یا گردن وارد بدن خواهد کرد. پزشک هم زمان با مشاهده‌ی رگی که دچار واریکوسل شده است، محلولی را وارد رگ‌ می‌کند که باعث ایجاد زخم و مسدود شدن رگ‌های بیضه شده و جریان خون را متوقف می‌کند و از ان طریق واریکوسل درمان می‌شود. این روش که در مقایسه با جراحی، کم‌تر استفاده می‌شود، تحت بی‌حسی موضعی و یا به صورت سر پایی انجام می‌گیرد.

آیا درمان واریکوسل یک درمان احتمالی برای ناباروری مردان است؟

---

برای سال‌ها اینگونه تصور می‌شد که درمان واریکوسل در یک مرد نابارور باعث افزایش احتمال باروری مجدد می‌شود و مطالعات نشان داده‌اند که بعد از درمان اغلب تعداد اسپرم‌ها افزایش می‌یابد‌. در این صورت انتظار می‌رود که احتمال باروری افزایش می‌یابد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که باروری ممکن است با درمان واریکوسل افزایش یابد.

بسیاری از مطالعات تحلیلی این موضوع را بررسی کرده‌اند. این بررسی‌ها نشان دادند که درمان در برخی از موارد می‌تواند باروری را بهبود بخشد. اگر نابارور باشید، متخصص شما را در جریان تحقیقات مرتبط با این موضوع خواهد گذاشت.

پرسش‌های متداول

---

واریکوسل چگونه در آزمایش سمن تاثیر خواهد گذاشت؟

در گذشته محققان باور داشتند که واریکوسل بر الگوی تحرک اسپرم‌ها تاثیر می‌گذارد و این تاثیر در آزمایش سمن نمایان می‌شود ( برای مثال، درصد حرکت اسپرم‌ها کاهش می‌یابد و یا اسپرم‌هایی با سرهای غیر طبیعی مشاهده می‌شوند). امروزه مطالعات نشان می‌دهند که واریکوسل عملا بر تمام پارامترهای اسپرم در آزمایش سمن تاثیر خواهد داشت. ( پارامترهایی مانند غلظت، تحرک، حرکت رو به جلو و مورفولوژی اسپرم‌ها) . علاوه بر این، واریکوسل بر نحوه‌ی عملکرد اسپرم‌ها نیز تاثیرگذار خواهد بود که این عامل را نمی‌توان با استفاده از آزمایش سمن بررسی کرد. برای بررسی نحوه‌ي عملکرد اسپرم‌ها احتیاج به انجام آزمایش‌های دقیق خواهد بود که هزینه‌ی بیشتری در برخواهند داشت و انجام این آزمایش‌ها باید مورد بحث و بررسی قرار گرفته شود.

چقدر زمان لازم خواهد بود تا نتایج حاصل از واریکوسلکتومی در آزمایش سمن مشاهده شود؟

۷۸ روز طول خواهد کشید که اسپرم‌ها بعد از رشد آمادگی خروج از بیضه‌ها را داشته باشند. این فرآیند همیشگی بوده و شبیه به یک خط تولید است. به این معنی که در هر زمان، میلیون‌ها اسپرم در مراحل مختلف رشد خود وجود دارند. به همین دلیل کم‌ترین زمان لازم برای مشاهده‌ی هرگونه پیشرفتی در آزمایش سمن، ۴ ماه بعد از درمان واریکوسل خواهد بود. پیشرفت و نتایج مثبت ناشی از درمان واریکوسل تا ۲ سال قابل مشاهده است. اگر با گذشت ۶ ماه از درمان واریکوسل، هیچ پیشرفتی در آزمایش سمن مشاهده نشود، فرد باید روش‌های دیگر را مورد بررسی قرار دهد. واریکوسلکتومی هیچ عوارض و اثرات منفی‌ای بر اسپرم‌ها نخواهد داشت و معمولا به زوج‌ها توصیه می‌شود که تا زمانی که منتظر نتیجه‌ی حاصل از درمان واریکوسل هستند، روش‌ها و راهکارهای دیگر را نیز انجام دهند تا کیفیت اسپرم افزایش یافته و احتمال باروری بیشتر شود.

ایمبولیزیشن واریکوسل چه مزیت‌هایی نسبت به جراحی واریکوسل دارد؟

مقایسه ایمبولیزیشن و جراحی واریکوسل نشان می دهد که ایمبولیزیشن نیازی به برش، بخیه و یا بیهوشی عمومی ندارد. این روش امکان انجام فرآیند در خارج از بیمارستان و بدون نیاز به بستری شدن بیمار را فراهم می کند. تحقیقات نشان می دهد که ایمبولیزیشن واریکوسل به اندازه جراحی موثر است. بیمارانی که از این روش استفاده می کنند، پس از یک یا دو روز به راحتی قادر به انجام فعالیت های خود هستند، در حالی که بعد از جراحی واریکوسل باید تا چندین روز یا هفته از فعالیت های پرتحرک خودداری کنند. همچنین، ایمبولیزیشن واریکوسل باعث عوارضی مانند هیدروسل (جمع شدن آب در بیضه) و یا عفونت نمی شود.

آیا درمان واریکوسل درد ناشی از آن را کاهش خواهد داد؟

اگر درمان واریکوسل موفقیت آمیز باشد، درد و دیگر علائم واریکوسل از بین خواهد رفت. علاوه بر این ممکن است عوامل دیگری نیز در وجود درد اسکروتال دخیل باشند که قبل از درمان واریکوسل باید بررسی و شناسایی شوند.

خطرات و عوارض ایمبولیزیشن واریکوسل چیست؟

ایمبولیزیشن عوارض بسیار اندکی در پی خواهد داشت مانند مقدار کمی کبودی در محل کاتتر و در موارد بسیار کمی وجود حالت تهوع و کمر درد بسیار اندک گزارش شده است. اما عوارضی مانند عفونت، هیدروسل و یا از بین رفتن بیضه در این روش وجود نخواهد داشت.

آیا ایمبوبیزیشن واریکوسل عمل دردناکی است؟

این عمل تحت بی حسی موضعی و با استفاده از آرامبخش انجام خواهد شد و دردناک نخواهد بود. طبق تحقیقاتی که انجام شده است، در میان افرادی که تجربه‌ی هر دو روش درمان واریکوسل، یعنی جراحی و ایمبولیزیشن را داشته‌اند، بیشتر آن‌ها ایمبولیزیشن را تایید کرده و از آن رضایت دارند.

بعد از انجام واریکوسل از انجام چه فعالیت‌هایی باید اجتناب کرد؟

معولا به بیماران توصیه می‌شود که تا یک روز بعد از انجام این عمل استراحت کنند. افراد می‌توانند یک روز بعد به فعالیت‌های روزمره‌ی خود بازگردند. این در صورتی است که دوره‌ی نقاهت جراحی واریکوسل بیشتر از ایمبولیزیشن خواهد بود.

بعد از انجام ایمبولیزیشن واریکوسل، تا چه مدتی باید استراحت کرد و از کار کردن خودداری شود؟

دوره‌ی نقاهت بعد از ایمبولیزیشن برای افراد مختلف متفاوت خواهد بود اما بعد از انجام این عمل معمولا در کمتر از ۲۴ ساعت فرد می‌تواند به محل کار و فعالیت‌های روزمره‌ی خود بازگردد.

آیا انجام جراحی یا ایمبولیزیشن برای درمان واریکوسل بر رابطه‌ی جنسی فرد تاثیر خواهد گذاشت؟

خیر.

آیا احتمال عود کردن واریکوسل بعد از درمان آن وجود دارد؟

۵ تا ۱۱ درصد احتمال بازگشت و عود کردن واریکوسل وجود دارد. در این صورت انجام جراحی برای درمان آن احتیاج خواهد بود. به یاد داشته باشید که بعد از انجام جراحی نیز احتمال بازگشت واریکوسل وجود خواهد داشت.

من جراحی واریکوسل را انجام داده‌ام اما بعد از مدتی واریکوسل دوباره بازگشته است. آیا در این شرایط ایمبولیزیشن واریکوسل می‌تواند به من برای درمان کمک کند؟

بله. ایمبولیزیشن واریکوسل راهی موثر برای درمان واریکوسل بعد از انجام جراحی می‌باشد.

هزینه‌ی ایمولیزیشن واریکوسل چقدر است؟

هزینه‌ی ایمبولیزیشن واریکوسل تقریبا برابر با جراحی واریکوسل خواهد بود. با این وجود هزینه‌ی این عمل به پزشک و مهارت او و عوامل دیگری بستگی خواهد داشت.

آیا مقدار اشعه‌ی مورد استفاده در ایمبولیزیشن برای فرد خطری را ایجاد خواهد کرد؟

با وجود اینکه رادیولوژیست در حین ایمبولیزیشن واریکوسل، با استفاده از اشعه‌ی ایکس، کاتتر را کنترل و راهنمایی می‌کند اما مقدار اشعه‌ی استفاده شده در این عمل بسیار کم می‌باشد و خطری فرد را تهدید نخواهد کرد. مقدار اشعه‌ی استفاده شده به اندازه‌ی اشعه‌ی استفاده شده در تصویر برداری از سینه است.

برای انجام جراحی واریکوسل برش‌هایی در نزدیکی کیسه‌ی بیضه ایجاد می‌شود. آیا در ایمبولیزیشن نیز احتیاجی به ایجاد برش خواهد بود؟

برای انجام ایمبولیزیشن واریکوسل هیچ احتیاجی به ایجاد برش در نزدیکی یا داخل بیضه‌ها نخواهد بود. اما یک شکاف بسیار کوچک در پا ایجاد خواهد شد تا از طریق آن بتوان کاتتر (لوله‌ی نازک) را وارد بدن کرد. سپس کاتتر به سمت شکم و یا رگ‌های واریسی حرکت خواهد کرد. بعد از پایان ایمبولیزیشن کاتتر برداشته می‌شود و هیچ احتیاجی به بخیه نخواهد بود.