تاریخ 24 آبان 1402
هیپوسپادیاس یک بیماری مادرزادی است که در آن مجرای ادراری که ادرار را از بدن خارج می‌کند، به طور غیرطبیعی در زیر آلت تناسلی قرار می‌گیرد. دهانه مجرا می‌تواند در هر نقطه‌ای از انتهای آلت تناسلی مرد تا کیسه بیضه قرار بگیرد. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات در دفع ادرار و نعوظ شود. شدت این مشکل ممکن است متفاوت باشد، اما در هر صورت نیاز به اصلاح دارد.
در نوزادان متولد شده با مشکل هیپوسپادیاس، خروجی مجرای ادرار در جای دیگری روی تنه آلت تناسلی یا کیسه بیضه شکل می‌گیرد، به جای نوک آلت که باید در آن قرار داشته باشد. هیپوسپادیاس یک مشکل رایج است که هر 250 تا 300 نوزاد پسر را درگیر می‌کند. اگر درمان نشود، هیپوسپادیاس می‌تواند به مشکلات بعدی در زندگی آینده، از قبیل نیاز به ادرار کردن به صورت نشسته یا مشکل در رابطه جنسی منجر شود. در واقع درمان جراحی یک روش موفق برای درمان این بیماری است. متخصصین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی با ارائه مشاوره ی تخصصی در خصوص علل ایجاد هیپوسیادیس و چگونگی درمان آن، به شما کمک می‌کنند هیپوسیادیاس فرزند خود را با موثرترین روش درمان کنید. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با ما تماس بگیرید.
علائم
علائم به میزان شدت مشکل بستگی دارد. اغلب، پسران دچار این وضعیت، دارای خروجی مجرایی در مجاورت آلت تناسلی و در زیر آن می‌باشند. انواع شدیدتر هیپوسپادیاس زمانی رخ می‌دهد که خروجی مجرا در وسط یا پایه آلت تناسلی باشد. به ندرت، خروجی در داخل یا اطراف کیسه بیضه قرار می‌گیرد. این وضعیت ممکن است باعث انحنای آلت تناسلی به سمت پایین در طول نعوظ شود. نعوظ در نوزادان پسر شایع است. نشانه‌های دیگر عبارتند از:
- پاشیدن غیر طبیعی ادرار
- نیاز به نشستن برای ادرار کردن
- پوست ختنه‌گاهی که باعث می‌شود آلت تناسلی کلاهک دار به نظر برسد.
آلت تناسلی در هیپوسپادیاس چگونه است؟
مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن هدایت می‌کند. مجرا از آلت تناسلی عبور می‌کند. خروجی مجرا (روزنه یا درز) به طور معمول در انتهای آلت تناسلی است كه تا حدودی با پوست ختنه‌گاه پوشانده شده است. مشکل اصلی این است که مجرای ادرار در قسمت زیرین آلت تناسلی به جای انتهای آن قرار می‌گیرد. خروجی می‌تواند هر جایی از زیر مکان نرمال (ملایم) تا پایه کیسه بیضه (شدید) قرار باشد. هیپوسپادیاس همچنین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ظاهر کلاهک مانند ختنه‌گاه: این به این دلیل است که پوست ختنه‌گاه تا زیر آلت تناسلی رشد نمی‌کند.
- سفت شدن بافت زیر آلت تناسلی (خمیدگی رو به پایین نامیده می‌شود): این وضعیت آلت تناسلی را رو به پایین می‌کشد و نمی‌تواند به طور کامل صاف شود. هرچه خروجی مجرای ادرار عقب‌تر باشد، خمیدگی رو به پایین شدیدتر می‌شود. در هیپوسپادیاس خفیف ممکن است هیچ انحنایی وجود نداشته باشد.
دلایل
علل خاص هیپوسپادیاس ناشناخته هستند. با این حال، ارتباط خانوادگی وجود دارد: پدران و برادران کودکان مبتلا به هیپوسپادیاس، به احتمال بیشتری دارای این حالت غیرعادی هستند. در طی هشت یا چند هفته اول رشد در رحم، آلت تناسلی مردانه و زنانه مشابه هستند. آلت تناسلی پس از هفته هشتم شروع به رشد می‌کند. نقص در مجرای ادرار بین هفته‌های 9 و 12 حاملگی رخ می‌دهد.
عوامل خطر
عوامل خاصی در مادر ممکن است منجر به افزایش خطر هیپوسپادیاس شوند، از جمله:
- چاقی
- سن بالای 35 سال
- استفاده از درمان ناباروری برای کمک به باردار شدن. این عمل ممکن است منجر به قرارگیری مادر در معرض پروژسترون شود، هورمونی که در طول روند لقاح مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده از هورمون‌های دیگر قبل یا در دوران بارداری (قرارگیری در معرض آفت کش‌ها)
- سیگار کشیدن
هیپوسپادیاس چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
اگر هیپوسپادیاس بدون درمان باقی بماند، مشکلاتی ممکن است رخ دهد. هرچه خروجی مجرای ادرار عقب‌تر باشد، احتمال مشکلات جدی‌تر بیشتر است.
- دفع ادرار متفاوت از حالت طبیعی است: کودکی که پوشک می‌شود هیچ مشکلی ندارد. با این حال، زمانی که بزرگ‌تر می‌شود، جریان ادرار ممکن است قادر به خروج از مسیر صاف مجرا نباشد. هنگام توالت ادرار ممکن است به عقب پاشیده شود. نشستن روی توالت ممکن است برای جلوگیری از پاشیدن ادرار لازم باشد.
- انحنای رو به پاین که باعث خم شدن آلت تناسلی می‌شود: این مشکل زمانی بیشتر قابل توجه می‌شود که آلت تناسلی در حال نعوظ باشد. در موارد شدید مقاربت جنسی ممکن است دشوار یا غیرممکن باشد.
- مشکلات روانشناختی در مورد متفاوت بودن نسبت به حالت عادی، رایج هستند.
- در بیمارانی که در دوران کودکی عمل جراحی برای هیپوسپادیاس انجام داده‌اند مشکلات نعوظ خفیف و انزال زودرس در بزرگسالی گزارش شده است.
تشخیص
هیپوسپادیاس یک حالت است که معمولاً با معاینه فیزیکی در زمان تولد نوزاد تشخیص داده می‌شود. پزشکان این ناهنجاری را در تمام نوزادان پسر بررسی می‌کنند و می‌توانند آن را به راحتی تشخیص دهند. انحنای آلت تناسلی رو به پایین که اغلب همزمان با هیپوسپادیاس اتفاق می‌افتد، قابل توجه نیست و تنها زمانی که آلت تناسلی در حال نعوظ باشد، دیده می‌شود. در صورت تشخیص هیپوسپادیاس، پزشک ممکن است خانواده را به یک متخصص اورولوژی اطفال ارجاع دهد تا کودک را درمان نماید.
درمان
هیپوسپادیاس یک حالت است که با جراحی قابل درمان است. جراحی اغلب تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در برخی موارد، اگر متخصص اورولوژی تصمیم به صاف کردن آلت تناسلی قبل از بازسازی مجرای ادرار داشته باشد، نوزاد ممکن است نیاز به بیش از یک عمل جراحی داشته باشد، اما معمولاً این وضعیت با یک جراحی اصلاح می‌شود. بعد از جراحی، نوزاد معمولاً می‌تواند همان روز به خانه بازگردانده شود. هدف اصلی جراحی اصلاح هیپوسپادیاس، انحنای آلت تناسلی را اصلاح کرده و خروجی مجرای ادرار را در مکان مناسب قرار دادن است. نوزادان دچار هیپوسپادیاس نباید ختنه شوند، اما پوست اضافی ختنه‌گاه ممکن است به جراح کمک کند تا طول مجرا را افزایش دهد یا آن را بازسازی کند. معمولاً، اصلاح هیپوسپادیاس توسط متخصصین اورولوژیست در کودکان بین شش تا 12 ماهگی انجام می‌شود، زیرا مراقبت از محل جراحی آسان‌تر است و بیهوشی برای کودک بی‌خطر است. روش‌های جدید و پیشرفته جراحی به وجود آمده‌اند که امکان انجام جراحی زودتر را فراهم می‌کنند و این می‌تواند به جلوگیری از بسیاری از مشکلات روانی یا عاطفی که پسران مبتلا به هیپوسپادیاس ممکن است با آنها روبرو شوند، کمک کند.
مراقبت‌های بعدی
پس از عمل جراحی، ممکن است برای کودک یک کاتتر (لوله) کوچک برای عبور ادرار قرار داده شود. کاتتر برای چند روز تا دو هفته در محل قرار می‌گیرد. پزشک آنتی بیوتیک‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به هر گونه عفونت و همچنین داروهای مسکن برای کمک به هر گونه ناراحتی تجویز می‌کند. محل جراحی بلافاصله شروع به بهبودی می‌کند، هر چند روند بهبودی کامل ممکن است چند ماه طول بکشد. کبودی و تورم پس از عمل جراحی رایج هستند و در چند هفته اول بهبودی باید از بین بروند. تا زمانی که دکتر تشخیص دهد، اجازه ندهید که پسرتان با اسباب بازی‌هایی که نیاز به گشاد نشستن دارد، مانند اسباب بازی‌های سواری یا واکر، بازی کند. پسرتان همچنین با داشتن پوشک دوتایی برای محافظت بیشتر احساس راحتی بیشتری خواهد داشت.
عوارض جانبی
اکثر جراحی‌ها بدون عوارض هستند. عوارض جانبی بعد از جراحی معمولا شایع نیست، اما ممکن است اتفاق بیفتد. با این حال، اگر متوجه هریک از علائم زیر در فرزندتان شدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:
- تب 102 درجه یا بالاتر برای بیش از 24 ساعت
- عدم توانایی یا مشکل در ادرار کردن
- تغییر رنگ آبی یا خاکستری در نوک آلت تناسلی
- موثر نبودن داروی مسکن
- خونریزی از محل جراحی
لطفا توجه داشته باشید که طی چند روز اول بعد از جراحی، ظاهر صورتی ادرار طبیعی می‌باشد.
پیشگیری
زنان باردار می‌توانند با انجام رفتارهای سالم خطر ابتلا به هیپوسپادیاس و نقص‌های دیگر را کاهش دهند، از جمله:
- عدم استفاده از سیگار یا الکل
- حفظ وزن سالم
- مصرف 400 تا 800 میکروگرم (میلی گرم) اسید فولیک در روز
- مراجعه منظم به پزشک در هنگام بارداری
