فهرست موضوعات
تاریخ 24 آبان 1402
پرولاپس قدامی یا سیستوسل، به عنوان افتادگی مثانه نیز شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که بافت حمایتی بین مثانه و دیواره واژن، تضعیف و دچار کشش می‌شود؛ این موضوع باعث می‌شود تا مثانه به سمت واژن حالت بیرون زدگی پیدا کند. این وضعیت به عنوان پرولاپس مثانه نیز شناخته می‌شود. کشیدگی عضلاتی که اندام‌های لگنی را پشتیبانی می‌کنند ممکن است منجر به افتادگی مثانه شود. این نوع کشیدگی عضلانی ممکن است به دلیل زایمان از طریق واژن، یبوست مزمن، سرفه خشن و سخت یا بلند کردن اجسام سنگین رخ دهد. همچنین، افتادگی مثانه ممکن است پس از یائسگی و کاهش سطح استروژن، مشکلاتی ایجاد کند. برای درمان سیستوسل ملایم یا متوسط، روش‌های غیرجراحی معمولاً مؤثر هستند. اما در موارد شدیدتر، عمل جراحی برای نگهداری واژن و سایر اندام‌های لگنی در موقعیت مناسب ضروری است.
پرولاپس شدید مثانه می‌تواند ناراحت کننده باشد و می‌تواند باعث سختی در تخلیه مثانه و عفونت مثانه گردد. در صورتی که علائم یا نشانه‌هایی را که باعث ناراحتی یا تداخل در فعالیت‌های عادی شما می‌شود، مشاهده کردید، با متخصص اورولوژیست مشاوره نمایید. متخصصین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی ممکن است بسته به شدت افتادگی مثانه و سایر شرایط مرتبط با آن، مانند رحمی که به کانال واژن (پرولاپس رحم) رسیده است، درمان‌های مناسب را توصیه نمایند. جهت دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.
علل
کف لگن شامل عضلات، رباط‌ها و بافت‌های پیوندی است که از مثانه و سایر اندام‌های لگن حمایت می‌کنند. ارتباط بین عضلات کف لگن و رباط‌ها می‌تواند در طول زمان به دلیل آسیب‌های زایمان یا کشیدگی مزمن عضلات کف لگن تضعیف شود. وقتی این اتفاق می افتد، مثانه به سطوح پایین‌تر از حد طبیعی حرکت می‌کند و به واژن (افتادگی مثانه) برسد. علل احتمالی سیستوسل عبارتند از:
- بلند کردن مداوم اجسام سنگین
- کشیدگی همراه با حرکت روده
- سرفه مزمن یا برونشیت
علائم افتادگی مثانه
در موارد خفیف افتادگی مثانه، بیمار ممکن است علائم یا نشانه‌ها را متوجه نشود. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- احساس پری یا فشار در لگن و واژن
- افزایش ناراحتی در زمان کشش، سرفه، وارد کردن فشار و یا بلند کردن اجسام
- احساس تخلیه نشدن کامل مثانه پس از ادرار کردن
- عفونت‌های مکرر مثانه
- نشت ادرار یا درد در طول مقاربت جنسی
- در موارد شدید، باقیمانده بافت از طریق واژن بیرون زدگی دارد و ممکن است این احساس را ایجاد کند که فرد روی یک تخم مرغ نشسته است
نشانه‌ها و علائم اغلب پس از ایستادن برای مدت زمان طولانی به طور قابل توجهی ظاهر می‌شوند و زمانی که بیمار می‌خوابد، ممکن است از بین بروند.
عوامل خطر
عوامل خطر زیر احتمال ابتلا به افتادگی مثانه در خانم‌ها را افزایش می‌دهند:
- زایمان: زنانی که از طریق زایمان واژینال یک یا چند کودک را به دنیا آورده‌اند خطر ابتلا به افتادگی مثانه را دارند.
- افزایش سن: خطر افتادگی مثانه با افزایش سن در افراد بیشتر می‌شود. این امر به ویژه پس از یائسگی و زمانی که تولید استروژن در بدن فرد کاهش می‌یابد، ایجاد می‌گردد. استروژن موجب تقویت کف لگن می‌شود.
- هیسترکتومی: برداشتن رحم ممکن است منجر به ضعف حمایت کف لگن گردد.
- ژنتیک: بعضی از زنان از لحاظ ژنتیکی بافت‌های پیوندی ضعیفی دارند و این موضوع باعث می‌شوند که این افراد بیشتر در معرض سیستوسل قرار گیرند.
- چاقی: زنان دارای اضافه وزن یا چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به افتادگی مثانه هستند.
تشخیص
تشخیص افتادگی مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه لگن
در معاینات پزشکی برای تشخیص پرولابس اندام لگنی، بیمار در دو حالت خوابیده و ایستاده مورد بررسی قرار می‌گیرد. پزشک در طول معاینه، به دنبال علائم بیرون زدگی بافت به داخل واژن می‌گردد که نشان دهنده پرولابس اندام لگنی است. برای بررسی تأثیر فشار در طول حرکت روده بر افتادگی مثانه، پزشک ممکن است از بیمار درخواست کند که فشار وارد کند. همچنین، برای بررسی قدرت عضلات کف لگن، بیمار در خواست می‌شود که عضلات را منقبض کند، همانند زمانی که سعی دارد جریان ادرار را متوقف کند.
پر کردن پرسش نامه
ممکن است از بیمار درخواست شود فرمی را پر کند که به پزشک کمک می‌کند درجه افتادگی مثانه و اینکه سیستوسل چقدر بر کیفیت زندگی او تأثیر می‌گذارد را ارزیابی نماید. اطلاعات جمع آوری شده همچنین به اخذ تصمیمات درمانی مناسب کمک می‌کند.
آزمایشات مثانه و ادرار
اگر بیمار دچار افتادگی مثانه به میزان قابل توجه باشد، ممکن است میزان تخلیه مثانه او مورد آزمایش قرار گیرد. پزشک همچنین ممکن است یک آزمایش ادرار را برای بررسی علائم عفونت مثانه در صورتی که به نظر می‌رسد ادرار بیشتری در مثانه نسبت به حالت طبیعی پس از ادرار کردن جمع شده است را انجام دهد.
درمان افتادگی مثانه
موارد خفیف (افرادی که علائم واضح کم یا بدون علائم واضح هستند) به طور معمول نیازی به درمان ندارند. بیمار می‌تواند مدتی صبر کند و با مراجعه به دکتر به طور منظم، تشخیص دهد که آیا افتادگی مثانه او بدتر می‌شود یا خیر. در عین حال، بیمار می‌تواند اقدامات مراقبتی از خود، مانند تمریناتی که عضلات کف لگن را تقویت می‌کند، انجام دهد. اگر اقدامات مراقبتی مؤثر نباشد، درمان اولیه افتادگی مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دستگاه پشتیبانی (پساری) 
پساری واژینال یک حلقه پلاستیکی یا لاستیکی است که به واژن بیمار وارد می‌شود تا از مثانه حمایت کند. پزشک یا متخصصان دیگر به بیمار توضیح می‌دهند که چگونه از دستگاه مراقبت کنند و چگونه پساری را تمیز کرده و دوباره وارد کنند. بسیاری از زنان از پساری به عنوان یک جایگزین موقت برای جراحی استفاده می‌کنند و برخی از بیماران آن را در مواردی استفاده می‌کنند که جراحی بسیار خطرناک است.
استروژن درمانی
پزشک ممکن است استفاده از استروژن را توصیه کند که معمولاً به صورت کرم واژینال، قرص یا حلقه است، به خصوص اگر بیمار یائسه باشد. استروژن درمانی به این علت است که استروژن، که به حفظ عضلات لگن کمک می‌کند، پس از دوران یائسگی کاهش می‌یابد.
عمل جراحی افتادگی مثانه
اگر بیمار علائم قابل توجه و ناراحت کننده‌ای داشته باشد، درمان افتادگی مثانه ممکن است به انجام عمل جراحی مثانه نیاز داشته باشد. معمولاً عمل جراحی به صورت واژینال انجام می‌شود و شامل جابجایی مثانه دچار افتادگی به محل خود، از بین بردن بافت اضافی و سفت کردن ماهیچه‌ها و رباط‌های کف لگن است. پزشک ممکن است از نوع خاصی از پیوند بافت برای بازسازی بافت واژن استفاده کند، به طوری که اگر بافت واژن بسیار نازک باشد، آن را تقویت خواهد کرد. برای رفع سیستوسل همراه با پرولاپس رحم، پزشک ممکن است برداشتن رحم (هیسترکتومی) را علاوه بر ترمیم عضلات آسیب دیدهٔ کف لگن، رباط‌ها و سایر بافت‌ها توصیه کند. اگر بیمار تصمیم به باردار شدن دارد، پزشک ممکن است توصیه کند تا عمل جراحی را تا زمانی که فرد زایمان کند، به تعویق بیاندازد. با استفاده از پساری ممکن است علائم افتادگی مثانه به تدریج کاهش یابد. مزایای عمل جراحی می‌تواند برای سال‌های زیادی ادامه داشته باشد، اما در برخی از موارد خطر عود بیماری وجود دارد که در این صورت ممکن است نیاز به عمل جراحی مجدد باشد.
درمان بی اختیاری ادرار
اگر افتادگی مثانه همراه با بی اختیاری استرسی ادرار همراه باشد (بی اختیاری ادرار در طول فعالیت شدید) پزشک می‌تواند یکی از چند روش برای حمایت از مجرای ادرار (تعلیق مجرای ادراری) را توصیه کند و علائم بی اختیاری ادراری فرد را کاهش دهد.
درمان خانگی
تمرینات ورزشی کگل موجب تقویت عضلات کف لگن بیمار، که از رحم، مثانه و روده پشتیبانی می‌کنند، می‌گردد. کف لگنی که تقویت شده است موجب ایجاد حمایت بیشتری از اندام‌های لگنی بیمار می‌شود و از بروز علائم مرتبط با افتادگی مثانه جلوگیری می‌کند. برای انجام تمرینات کگل، این مراحل را دنبال کنید:
- سفت کردن (انقباض) عضلات کف لگن: عضلاتی که فرد برای توقف ادرار از آن‌ها استفاده می‌کند.
- عضلات را در حالت انقباض برای مدت پنج ثانیه نگه دارید، سپس 5 ثانیه استراحت کنید. (اگر انجام این حرکت برای شما دشوار است، به مدت 2 ثانیه عضلات را منقبض کنید و سه ثانیه استراحت کنید.)
- سعی کنید مدت زمان انقباض عضلات را به 10 ثانیه برسانید.
- سه ست با 10 تکرار از این تمرینات را هر روز انجام دهید.
پیشگیری
برای کاهش خطر ابتلا به افتادگی مثانه، این اقدامات را انجام دهید:
- تمرینات کگل را به طور منظم انجام دهید.
- یبوست را درمان و از بروز آن جلوگیری کنید. غذاهای با فیبر بالا می‌توانند به درمان و جلوگیری از یبوست کمک کنند.
- از بلند کردن اجسام سنگین کردن پرهیز کنید و اجسام را به طور صحیح جابجا نمایید. هنگام بلند کردن اجسام سنگین، به جای کمر یا پشت، از پاهای خود استفاده کنید.
- کنترل سرفه. سرفه مزمن یا برونشیت خود را درمان نمایید و سیگار نکشید.
- از افزایش وزن خود جلوگیری کنید. برای به دست آوردن وزن ایده آل و مشاوره در مورد روش‌های مناسب کاهش وزن، با پزشک مشاوره کنید.
