تاریخ 25 آبان 1402
غدد فوق کلیوی، غدد درون‌ریزی هستند که در بالای کلیه‌ها واقع شده و مجموعه‌ای از هورمون‌های اساسی مانند آدرنالین، الدسترون و کورتیزول را به طور منظم در بدن ترشح می‌کنند. این هورمون‌ها نقش مهمی در کنترل فشار خون، ضربان قلب، تولید هورمون‌های جنسی و تنظیم چربی، پروتئین و کربوهیدرات‌ها دارند. اغلب توده‌های موجود در غدد فوق کلیوی غیر سرطانی هستند، اما در برخی موارد، برای برقراری تعادل هورمونی، لازم است یکی از غددهای فوق کلیوی برداشته شود. اما همانند بقیه قسمت‌های بدن، این غددها نیز در معرض خطر تومورهای خوش‌خیم و یا بدخیم قرار دارند. در صورت بروز تومورها در غده فوق کلیوی، ممکن است منجر به اثرات منفی برای بیمار شود.
سرطان غده فوق کلیوی به شدت نادر است و بسیاری از آنها به طور اتفاقی تشخیص داده می‌شوند به این معنی که این بیماری در هنگام انجام آزمایش‌های رادیولوژی برای تشخیص بیماری‌های نامرتبط دیگر مشخص می‌شود. در برخی موارد هم بیماران به دلیل وجود علائم و نشانه‌های “زیاد بودن هورمون‌ها” که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد متوجه این بیماری می‌شوند. تومور آدرنال می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های مختلفی شود.
متخصصین اورولوژی با کمک عمل‌های جراحی مدرن باز و لاپاروسکوپی سرطان غده فوق کلیوی را درمان می‌کنند. این متخصصین با کمک همکاران انکولوژی می‌توانند یک درمان جامع را ارائه نمایند. برای دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شماره02188343444 تماس حاصل فرمایید.
علل
علت تومور غده فوق کلیوی (هم تومور خوش‌خیم و هم تومور بدخیم) در حال حاضر ناشناخته است. کارشناسان در حال تحقیق روی این بیماری هستند تا بتوانند در آینده از عللی که باعث ابتلا به این تومورها می‌شود پیشگیری کنند.
علائم
توده‌های سرطانی در غده فوق کلیوی غالباً علائمی به همراه ندارند. علل تومورهای غدد فوق کلیوی به روش‌های متخلفی مشخص می‌شوند. از آنجا که وظایف بسیار مهمی در بدن به عهده غدد فوق کلیوی است، یک تومور می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. پزشک به شما در از بین بردن علائم کمک می‌کند.
برخی از علائم تومورهای غده فوق کلیوی عبارتند از:
- فشار خون بالای غیرقابل کنترل
- افزایش وزن بدون دلیل که معمولاً در بالای استخوان گردن و اطراف شکم دیده می‌شود.
- چربی‌های موضعی پشت گردن و شانه‌ها
- پوکی استخوان که باعث شکستگی می‌شود.
- حالات عصبی، اضطراب و تومور
- افسردگی یا بدخلقی
- عدم تعادل در پتاسیم و نمک (مانند کاهش سطح پتاسیم خون)
- ضعف
- گرفتگی عضلانی
- علائم کشیدگی پوست روی شکم که به رنگ بنفش دیده می‌شوند.
- رشد زیاد مو در صورت، قفسه سینه و کمر در زنان
- بی‌نظمی در عادت ماهیانه
- کبود شدن سریع بدن
- افزایش سطح قند خون که غالباً منجر به ابتلا به دیابت می‌شود.
وجود این علائم لزوماً به معنی وجود تومور و غده آدرنال نیست. اگر شما این علائم را دارید راه عاقلانه این است که به یک متخصص کلیه و مجاری مراجعه کرده و با وی مشورت کنید.
عوارض تومورهای آدرنال
بیشتر تومورهای آدرنال خوش‌خیم هستند به این معنی که به قسمت‌های دیگر بدن گسترش نمی‌یابند. بسیاری از این‌ها هورمون‌هایی را تولید می‌کنند که باعث ناراحتی‌های فیزیکی مزمن می‌شود. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ یک بیماری است که معمولاً باعث ایجاد تومور می‌شود و در افرادی با سن بین 20 تا 50 سال مشاهده می‌شود. این بیماری ناشی از ترشح زیاد هورمون هیدروکورتیزول (کورتیزول) است که اغلب به دلیل مشکلات در غده هیپوفیز مغز بروز می‌کند، نه غده فوق کلیوی. وقتی غده هیپوفیز یک تومور تولید می‌کند، مقادیر زیادی هورمون آدرنوکورتیکوتروپین تولید می‌شود که باعث رشد غدد فوق کلیوی و تولید بیش از حد هورمون‌ها می‌شود. اختلالات هیپوفیز و تومورها در 85 درصد موارد سندرم کوشینگ شرکت دارند.
تومور در غده فوق کلیوی نیز یکی از دلایل نادر بروز تولید بیش از حد هورمون کورتیزول است. علائم این بیماری شامل چاقی، فشار خون بالا، دیابت، ضعف، افزایش موهای بدن، اختلال در عادت ماهیانه و ناتوانی‌های جنسی می‌شود. این علائم همچنین با مصرف طولانی مدت و زیاد هورمون گلوکوکورتیکواستروئید همراه است. درمان این بیماری معمولاً به وسیله عمل جراحی برای غده هیپوفیز و تومورهای آدرنال انجام می‌شود، که نوع درمان به مشخصات تومور بستگی دارد. احتمالاً عمل جراحی آدرنال همراه با درمان‌های جایگزین هورمونی مادام‌العمر خواهد بود.
بیماری کان
بیماری کان (یا سندرم کان) یک بیماری بسیار نادر است که معمولاً در زنان اتفاق می‌افتد. این بیماری ممکن است به دلیل رشد بیش از حد (هایپرپلازی) در بافت غده فوق کلیوی یا یک تومور خوش‌خیم در یکی از غدد ایجاد شود. این بیماری باعث تولید بیش از حد آلدوسترون، کمبود پتاسیم و افزایش دفع سدیم از کلیه‌ها می‌شود. علائم این بیماری عبارتند از فشار خون نسبتاً بالا، یبوست، ضعف عضلانی، تکرر ادرار، تشنگی شدید، سردرد و تغییرات شخصیتی. این علائم لزوماً در همه افراد مبتلا به این بیماری دیده نمی‌شود.
پیش‌آگهی‌ها زمانی خوب است که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود. عمل جراحی زمانی که بیماری به دلیل وجود تومورها است مورد توجه قرار می‌گیرد. در برخی بیماران می‌توان بیماری را به وسیله محدود کردن رژیم سدیم در استفاده از داروهای ادرارآور که فعالیت الدوسترون را مسدود می‌کنند مدیریت کرد.
فئوکروموسیتوما
فئوکروموسیتوما یک بیماری نادر است که از تومورهای موجود در بخش میانی غده فوق کلیوی ایجاد شده و باعث تولید بیش از حد آدرنالین و نورآدرنالین می‌شود. علائم اولیه این بیماری شامل فشار خون بالا، سر درد، تپش قلب و تعریق مفرط است. علائم دیگر که کمتر شایع است شامل عصبانیت، اضطراب، تومور، حالت تهوع، ضعف، درد در قفسه سینه و شکم، احساس خستگی و کاهش وزن می‌شود. معمولاً اقدامات درمانی با داروهای کنترل فشار خون شروع شده و احتمالاً با انجام عمل‌های جراحی برای برداشتن تومور ادامه می‌یابد.
تشخیص و بررسی میزان پیشرفت بیماری
پس از بررسی سوابق پزشک و انجام معاینات بالینی ممکن است پزشک آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌هایی را برای تشخیص انجام دهد که عبارتند از:
- سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی
- مطالعات ادرار
- آزمایش خون
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس یا اسکن استخوان‌ها
- بیوپسی سوزنی توده در برخی موارد
مرحله سرطان غده فوق کلیوی با بررسی سایز تومور اولیه، میزان حمله محلی و این که آیا سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده است یا نه مشخص می‌شود.
اقدامات درمانی
درست مانند بسیاری از تومورهای سرطانی، درمان تومور و غده آدرنال نیز باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود. روش درمانی ترجیحی لاپاروسکوپی برای برداشت تومور و بافت آسیب‌دیده است. در اغلب اوقات این روش‌های درمانی شامل آدرنالکتومی یا برداشتن همه غده فوق کلیوی می‌شود.
اقدامات درمانی به برخی از عوامل از جمله سن بیمار، میزان سلامت عمومی و شدت اختلالات هورمونی بستگی دارد. در صورت نیاز متخصص اورولوژی با پزشکان متخصص دیگر همکاری کرده تا یک یا چند مورد زیر را به انجام برسانند:
عمل جراحی
عمل جراحی به عنوان روش اصلی درمان برای برداشتن تومور آدرنال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عمل ممکن است در صورت وجود سرطان یا اختلالات هورمونی توصیه شود. عمل جراحی معمولاً به صورت لاپاروسکوپی (با استفاده از شکاف‌های کوچک) انجام می‌شود تا درد کمتری به بیمار وارد شود و فرایند بهبودی سریع‌تری داشته باشد. این نوع درمان جراحی برای تومورهای آدرنال به نام آدرنالکتومی شناخته می‌شود.
در این عمل، غدد فوق کلیوی و بافت‌های چربی اطراف آن برداشته می‌شود. آدرنالکتومی به روش لاپروسکوپیک (کم تهاجمی) انجام می‌شود، مگر در مواردی که تومور بسیار بزرگ باشد یا به اندام‌های اطراف نفوذ کرده باشد.
اگر تومور در بافت‌های اطراف نفوذ کرده باشد، ممکن است ارگان‌های مجاور نیز برداشته شوند، مانند کبد یا طحال. نوع و گستردگی بیماری تعیین‌کننده نوع عمل جراحی باز استفاده شده است. برخی بیماران ممکن است قبل از عمل جراحی مجبور به مصرف برخی داروها باشند، به این منظور که برای انجام عمل آماده شوند.
مشاهده
برخی توده‌ها در غده فوق کلیوی غیرسرطانی هستند و باعث اختلالات هورمونی نمی‌شوند که به آنها آندوم‌های غیرفعال گفته می‌شود و غالباً بدون نیاز به مداخله در طول زمان تحت نظارت و مشاهده قرار می‌گیرند.
داروها
پس از برداشتن غدد فوق کلیوی بیش فعال، شما باید برای تنظیم سطح هورمون‌ها برخی داروها را مصرف کنید. این اقدامات درمانی معمولاً توسط یک متخصص غدد درون‌ریز (پزشکی که در تنظیم سطوح هورمونی تخصص دارد) با مشورت یک متخصص اورولوژی برای ارائه یک برنامه درمانی انجام می‌شود.
پیگیری
تصویربرداری‌های سریالی با سی تی اسکن یا ام آر آی و انجام آزمایش‌های خون باید به طور مرتب انجام شود. معمولاً عمل جراحی برداشت توده‌های سرطانی باید با دقت زیادی انجام شود تا اختلالات هورمونی در تومورهای غیر سرطانی ایجاد نشود.
