فهرست موضوعات
تاریخ 24 آبان 1402
پیچ‌خوردگی بیضه یکی از شایع‌ترین موارد اورژانسی مرتبط با بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی در مردان است. مردان دارای دو بیضه هستند که داخل کیسه بیضه‌ها قرار دارند. طناب اسپرماتیک حامل خون به بیضه‌ها است و با پیچ‌خوردن این طناب، مردان مبتلا به عارضه پیچ‌خوردگی بیضه (تورشن) می‌شوند. در صورت پیچ‌خوردگی بیضه، جریان خون مختل شده و در نتیجه بافت‌های بیضه کم‌کم از بین می‌روند. تحقیقات نشان می‌دهد که از هر 4000 مرد جوان، یک نفر معمولاً به این بیماری مبتلا می‌شود. اگرچه پیچ‌خوردگی بیضه در مردان بالغ شایع‌تر است، اما ممکن است مردان مسن‌تر و حتی نوزادان نیز به آن مبتلا شوند.
متخصصین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی با ارائه مشاوره تخصصی در مورد علل پیچ خوردگی بیضه و علائم و مشکلات ناشی از آن، روش درمانی مناسب را به شما معرفی می‌کنند. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با ما تماس بگیرید.
علل پیچ خوردگی بیضه
بسیاری از مردان از بدو تولد در معرض خطر زیاد ابتلا به عارضه پیچ‌خوردگی بیضه هستند، اما متاسفانه بسیاری از افراد از این موضوع آگاه نیستند. بیضه‌ها معمولاً داخل کیسه بیضه آزادانه حرکت نمی‌کنند و بافت اطراف کیسه بیضه محکم است که نقش حفاظت از بیضه‌ها را برعهده دارد. اما گاهی اوقات ضعیف بودن بافت همبندی کیسه بیضه می‌تواند منجر به پیچ‌خوردگی بیضه شود.
افرادی که دچار وضعیت ژنتیکی پیچ‌خوردگی بیضه هستند، بیضه‌هایشان آزادانه داخل کیسه بیضه حرکت می‌کنند که این حرکت خطر پیچ‌خوردن طناب بیضه را افزایش می‌دهد. ضربه‌ها و آسیب‌های ورزشی نیز ممکن است زمینه‌ساز این بیماری شوند. بنابراین، برای پیشگیری از وقوع چنین مشکلی، مردان در انجام ورزش‌های تماسی باید از استفاده از لباس محافظ استفاده کنند.
پیچ‌خوردگی بیضه معمولاً در یک بیضه رخ می‌دهد و هنگامی که هر دو بیضه به‌طور همزمان تحت تأثیر قرار می‌گیرند، پیچ‌خوردگی در دو بیضه اتفاق می‌افتد. البته باید توجه داشت که این موضوع بسیار کم و پایین رخ می‌دهد.
علائم
درد و تورم کیسه بیضه از شایع‌ترین علائم پیچ‌خوردگی بیضه است. درد ممکن است به‌طور ناگهانی به سراغ بیمار آمده و بسیار شدید باشد. گاهی ممکن است تنها یک طرف کیسه بیضه متورم شود و گاهی کل کیسه متورم می‌شود. برخی مواقع بیمار متوجه می‌شود که یک بیضه او بزرگ‌تر از دیگری است. علائم دیگر پیچ‌خوردگی بیضه شامل:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- توده در کیسه بیضه
- خون در مایع منی
درد بیضه ممکن است ناشی از عوامل دیگری چون اپیدیدیمیت نیز باشد اما آن چه که اهمیت دارد این است که باید چنین علائمی را جدی گرفت و به دنبال درمان بود.
عوامل خطر
عواملی که احتمال خطر تورشن بیضه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
سن
پیچ‌خوردگی بیضه در بین مردان 10 تا 25 سال بسیار شایع است. البته شایان ذکر است که این مشکل ممکن است در هر سنی رخ دهد اما به‌ندرت در سنین بالای 30 سال اتفاق می‌افتد. تحقیقات حاکی از آن است که 65% از موارد معمولا در سنین 12 تا 18 سال رخ می‌دهد. از هر 4000 مرد 1 نفر قبل از سن 25 سالگی به این عارضه مبتلا می‌شود.
سابقه پیچ خوردگی بیضه
اگر پیچ خوردگی بیضه 1 بار اتفاق بیفتد و بدون درمان برطرف شود احتمال وقوع دوباره آن در بیضه وجود دارد. تنها در صورتی که از طریق عمل جراحی مشکل برطرف شود این احتمال صفر خواهد شد.
آب و هوا
از آن جایی‌که پیچ خوردگی بیضه معمولا در شرایط آب و هوای سرد رخ می‌دهد این بیماری گاهی به سندرم زمستانی نیز معروف است. کیسه بیضه مردان در شرایط و محیط گرم در وضعیت خوب و درهوای سرد در وضعیت نامناسب قرار دارد. اگر طناب اسپرماتیک در حالی که کیسه بیضه شل است پیچ بخورد انقباض ناگهانی ناشی از تغییر شرایط جوی می‌تواند بیضه را تحت تاثیر قرار داده و در نتیجه موجب پیچ‌خوردن بیضه شود.
تشخیص پیچ خوردگی بیضه
- معاینه فیزیکی
- آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت
- تصویربرداری از کیسه بیضه
در طی معاینه فیزیکی پزشک کیسه بیضه را بررسی کرده تا از وجود تورم مطمئن شود. گاهی ممکن است ران بیمار را از داخل فشار دهد تا از سلامت بیضه اطمینان حاصل کند. این امر معمولا موجب انقباض بیضه‌ها می‌شود. اگر بیمار دچار پیچ خوردگی بیضه باشد معمولا واکنشی نشان نمی‌دهد.
سونوگرافی از بیضه‌ها نیز یکی دیگر از راه‌های تشخیص پزشکی پیچ خوردگی بیضه است. در سونوگرافی جریان خون به بیضه‌ها نشان داده می‌شود. اگر جریان خون کمتر از معمول باشد فرد ممکن است به بیماری پیچ‌خوردگی بیضه مبتلا باشد.
جراحی
معمولا تورشن بیضه با جراحی درمان می‌شود. در موارد بسیار نادر پزشک با پیچاندن طناب اسپرماتیک سعی می‌کند مشکل بوجود آمده را درمان کند. این فرایند معمولا به ترمیم با دست معروف است.
پیچ خوردگی بیضه باید خیلی سریع و در اسرع وقت با جراحی درمان شود تا خون به بیضه‌ها دوباره جریان یابد. اگر جریان خون بیش از 6 ساعت متوقف شود بافت بیضه از بین خواهد رفت.
جراحی بیضه تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار با آرامش به‌خواب رفته و هیچ دردی در طی فرایند جراحی احساس نکند. جراح متخصص با ایجاد برش کوچک در کیسه بیضه بیمار طناب اسپرماتیک پیچ‌خورده را اصلاح می‌کند. با این عمل احتمال پیچ خوردن دوباره بیضه وجود ندارد. بعد از اتمام جراحی محل برش‌ها بخیه می‌شوند.
بیضه نوزادی که دچار پیچ‌خوردگی شده به ندرت درمان می‌شود. اگر نوزاد قبل از تولد دچار مشکل پیچ‌خوردگی بیضه باشد تقریبا کاری برای نجات بیضه نمی‌توان انجام داد و در چنین شرایطی بیضه تقریبا از دست رفته‌است. شرایط اورژانسی پزشکی در خصوص نوزادان همانند افراد دیگر نیست. در برخی موارد نوزادان بلافاصله بعد از تولد دچار چنین عارضه‌ای می‌شوند. این امر نیز معمولا منجر به از دست رفتن بیضه می‌شود.
بسیاری از متخصصین اورولوژی اطفال با بیهوشی و مراقبت‌های خوب پس ازعمل می‌توانند ظرف چند ساعت و یا چند روز پس از تولد جراحی را انجام دهند. در طی این جراحی بیضه از بین رفته از بدن نوزاد خارج شده و پزشک با کمک بخیه‌هایی که می‌زند از پیچ‌خوردن بیضه دوم پیشگیری می‌کند.
بهبود
فرقی نمی‌کند که جراح در طی جراحی بیضه‌ها را از کیسه خارج کرده باشد و یا نکرده باشد، در کل دوره بهبود جراحی کیسه بیضه نیازمند زمان است. برخی مواقع بیماران برای تسکین درد ممکن است ب مدت چند روز داروی مسکن صرف کنند. درعرض چند روز و یا 1 هفته بیمار می‌تواند به کار و یا مدرسه بازگردد. بهتر است بیمار به‌مدت چند هفته از انجام فعالیت‌ها و تمرینات ورزشی شدید خودداری کند.
نباید به بخیه‌های اطراف بیضه‌ها دست زد و بخیه‌ها نیز نباید در بیمار مشکلی ایجاد کنند. بخیه‌های اطراف بیضه‌ها برای جلوگیری از پیچ‌خوردن مجدد بیضه‌ها هستند. تغییر در نوع فعالیت و همچنین مصرف دارو نمی‌تواند مانع پیچ‌خوردن بیضه دیگر بیمار شود. تنها با بخیه‌های اطراف بیضه می‌توان از احتمال این وقوع پیشگیری کرد. باز هم تاکید می‌شود که اگر احساس درد و یا تورم دارید حتما در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
اگر پیچ‌خوردگی بیضه درمان نشود آسیب پایدار شده و ممکن است منجر به کوچک و جمع شدن بیضه شود. گاهی با درآوردن یک بیضه، بیضه دیگر بیمار کمی بزرگ‌تر از معمول می‌شود، این مورد به “هیپرتروفی جبرانی” در بیضه معروف است.
پیشگیری و پیش‌بینی
داشتن بیضه‌هایی که به‌راحتی در کیسه بیضه حرکت می‌کنند یا عقب و جلو می‌روند، معمولا یک ویژگی وراثتی است. برخی از مردان این ویژگی را دارند و برخی ندارند.
برای پیشگیری از تورشن بیضه در مردانی که مستعد این بیماری هستند، جراحی بیضه‌ها به داخل کیسه بیضه متصل می‌شوند و دیگر نمی‌توانند آزادانه حرکت کنند.
در صورتی که پیچ‌خوردگی بیضه رخ دهد، پس از گذشت 6 ساعت، بیشتر موارد (90٪) قابل درمان هستند و نیازی به برداشتن بیضه (اریکتومی) نیست. اما اگر بیش از 48 ساعت از پیچ‌خوردن بیضه گذشته باشد، بیضه آسیب دیده باید از کیسه بیضه خارج شود.
تورشن بیضه به‌ندرت در هر دو بیضه رخ می‌دهد. از هر 100 نفر، تنها 2 نفر این مشکل را تجربه می‌کنند. برداشتن یک بیضه مردان را از امکان پدر شدن محروم نمی‌کند، زیرا وجود یک بیضه کافی است برای تولید اسپرم و تخمک‌گذاری. با این حال، تورشن بیضه می‌تواند منجر به کاهش میزان اسپرم در مردان شود.
برداشتن بیضه (اریکتومی) ممکن است تولید هورمون در نوزادان را تغییر دهد. همچنین، خارج کردن بیضه آسیب‌دیده ممکن است باعث بزرگ‌تر شدن بیضه سالم شود. برای محافظت از بیضه سالم، مردان باید هنگام انجام ورزش و فعالیت‌های دیگر از استفاده از لباس محافظ استفاده کنند.
