فهرست موضوعات
تاریخ 25 آبان 1402
در برخی از موارد سنگ‌های کلیه و مجرای ادرار بیش از حد بزرگ (بزرگ‌تر از 2سانتی‌متر)، متعدد و یا بیش از حد منسجم هستند و بنابراین امکان درمان آن با سنگ‌شکنی از طریق شاک‌ویو (ESWL) یا اورتروسکوپی وجود ندارد. در این موارد برای درمان کلیه درد می‌توان سنگ‌های کلیه را با روشی کم تهاجمی به نام PCNL یا جراحی بسته سنگ کلیه، از کلیه استخراج کرد.
در گذشته، سنگ‌های کلیه‌ی بزرگ تنها از طریق جراحی باز کلیه استخراج می‌شدند که لازمه‌ی آن ایجاد برشی بزرگ در ناحیه شکم بود. در روش نفرولیتوتومی پوستی یا جراحی بسته سنگ کلیه، تنها یک برش یک سانتی‌متری بر روی پوست ایجاد می‌شود و بنابراین اندازه برش جراحی و میزان آسیب بافتی بسیار کمتر خواهد بود. این موضوع موجب درد و خونریزی کمتر و مدت زمان بستری کوتاه‌تر می‌شود.
متخصصین و جراحان کلیه از روش جراحی بسته برای درمان سنگ‌های کلیه‌ای استفاده می‌کنند که:
- دارای قطر بیش از 2 سانتی‌متر (0.8 اینچ)
- سنگ‌های بزرگ ناشی شده از عفونت کلیه
- سنگ‌های مسدودکننده‌ی جریان ادرار
- سنگ‌هایی که با روش ESWL یا سنگ‌شکنی بیرونی شکسته نشده‌اند.
جهت اطلاع از کلیه روش‌های جراحی و غیرجراحی ما در این کلینیک می‌توانید با ما از طریق شماره 02188343444 تماس حاصل فرمایید.
مزیت روش جراحی بسته (PCNL) بر سایر روش‌های از بین بردن سنگ کلیه چیست؟
مهم‌ترین مزیت روش جراحی بسته (PCNL) بر سایر روش‌های درمان سنگ کلیه مانند سنگ‌شکنی از طریق شاک‌ویو (ESWL) یا اورتروسکوپی این است که در این روش برای خارج کردن و از بین بردن سنگ‌های کلیه‌ی بزرگ و سخت، از شیوه‌ای کم‌تهاجمی و ایمن استفاده می‌شود و جراحی تنها در یک مرحله صورت می‌گیرد در حالی که در سایر روش‌ها ممکن است نیاز به تکرار درمان باشد.
متقاضیان مناسب برای این روش
جلسه مشاوره
بیماران باید قبل از جلسه‌ی مشاوره با پزشک تمامی تصاویر رادیوگرافی و عکس‌برداری لازم (تصاویر اشعه ایکس، KYB، سونوگراف، سی تی اسکن یا ام آر آی) را بگیرند و همراه با نتایج آزمایشات خود به مطب پزشک بیاورند تا مورد ارزیابی قرار گیرند. جراح شما در ابتدا سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند و سپس معاینه فیزیکی مختصری انجام می‌دهد. در اولین جلسه‌ی ملاقات شما با پزشک، یک آزمایش ادرار نیز باید انجام شود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما متقاضی مناسبی برای جراحی PCNL هستید، در ادامه شما به مسئول هماهنگی جراحی برای برنامه‌ریزی زمان انجام جراحی، ارجاع داده می‌شوید.
قبل از جراحی
بعد از تنظیم کردن روز جراحی، بر اساس سن، سوابق پزشکی و خطر انجام جراحی (در مورد خاص شما)، موارد زیر انجام می‌شوند:
- معاینات فیزیکی
- EKG (تست نوار قلبی)
- PT/PTT (تست انعقاد خون)
- پانل متابولیک جامع (مشخصات شیمیایی کامل خون)
- آزمایش ادرار و کشت ادرار
آمادگی قبل از جراحی
لیستی از داروها هستند که باید 7 تا 10 روز قبل از جراحی از خوردن آن‌ها خودداری کنید، از جمله: آسپرین، مورتین، ایبوبروفن،ادویل، آلکا سلتزر (Alka-Seltzer)، ویتامین E، کومادین، لوونکس، سلبرکس، ولتارین، ویوکس (Vioxx)، پالویکس.
بسیار مهم است که قبل از انجام جراحی PCNL، هیچ عفونتی در ادرار شما نباشد. بنابراین اگر به داشتن عفونت مجرای ادرار مشکوک هستید، سوزش ادرار، خون در ادرار، بی‌اختیاری یا احساس اضطرار برای ادرار کردن، یا تکرر ادرار دارید، حتماً جراح خود را مطلع کنید تا اقدامات لازم را در این مورد انجام دهد.
جراحی
جراحی PCNL (پرکتیکال نفرولیتوتومی با کلیه‌نگاری) تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و در حین عمل بیمار به حالت بیهوشی فرار می‌برد. بعد از این که ماده‌ی بیهوشی اثر کرد و شما بی‌هوش شدید، جراح ابتدا سیستوسکوپی (معاینه مثانه با وسیله مخصوص که وارد مثانه می‌شود) را انجام می‌دهد و سپس ماده‌ی کنتراست رنگی یا کربن دی‌اکسید را از طریق یک لوله کاتتر وارد کلیه می‌کند تا در حین عمل بتواند تصاویر اشعه ایکس واضح‌تری از داخل کلیه داشته باشد. جراح از این طریق می‌تواند محل وجود سنگ‌های کلیه را دقیق‌تر تشخیص دهد و با کمک سوزنی که با هدایت تصاویر سونو وارد کلیه می‌شود به سنگ‌ها دسترسی پیدا کند.
سپس، محل وارد شدن سوزن به داخل کلیه منبسط می‌شود به طوری که قطر آن به یک سانتی‌متر می‌رسد و سپس از طریق آن یک لوله پلاستیکی و یک تلسکوپ کوچک وارد کلیه می‌شود و جراح می‌تواند مستقیماً سنگ‌ها را ببیند. در مرحله بعدی، از طریق دستگاه سنگ‌شکن مکانیکی یا لیزر، سنگ به قسمت‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود و از طریق لوله‌ای از کلیه خارج می‌شود. در برخی موارد خاص ممکن است بیش از یک لوله برای بیرون کشیدن سنگ‌ها کار گذاشته شود.
در پایان جراحی، یک استنت حالب کوچک برای خروج مایعات از کلیه و وارد شدن آن به مثانه قرار داده شود و همچنین لوله‌ی نفروستومی نیز در کلیه قرار داده شود که به یک کیسه‌ی خارجی متصل است و مایعات درون کلیه از طریق آن خارج شده و به کیسه می‌ریزد. مدت زمان جراحی حدوداً 3 الی 4 ساعت است.
خطرات و عوارض احتمالی
این عمل به ندرت موجب بروز عوارض می‌شود، اما در هر حال این عوارض و خطرات عبارت‌اند از:
- خونریزی: میزان از دست دادن خون در جراحی PCNL به طور کلی کم است. احتمال نیاز بیمار به انتقال خون، بین 2 تا 12 درصد است و به اندازه سنگ‌ها، محل وجود سنگ‌ها و تعداد سوراخ‌های ایجاد شده بستگی دارد.
- آسیب به بافت‌ها و ارگان‌های مجاور: در موارد بسیار نادری، ارگان‌های مجاور کلیه مانند روده‌ها، رگ‌های خونی، طحال و کبد ممکن است آسیب‌های ببینند. آسیب به خود کلیه تا حدی که منجر به از دست دادن کلیه شود، بسیار نادر است.
- عدم بیرون آوردن موفق سنگ‌ها: احتمال بسیار کمی وجود دارد که جراح نتواند با عمل PCNL همه‌ی سنگ‌ها را از کلیه در بیاورد که می‌تواند ناشی از اندازه، محل قرارگیری یا تعداد سنگ‌ها باشد. در این صورت احتیاج به انجام درمان‌های مجدد است یا درمان‌های دیگر است.
شرایط شما بعد از جراحی
در زمان بستری در بیمارستان
بعد از جراحی، شما به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید و سپس زمانی که کاملاً به هوش آمدید به بخش منتقل می‌شوید.
- درد پس از جراحی: احساس درد در شکم و در ناحیه‌ای که جراحی در آن انجام شده است، تا چند روز پس از جراحی عادی است اما ابن درد با مسکن‌های خوراکی یا تزریقی کنترل می‌شود.
- لوله‌ی نفروستومی: لوله نفروستومی موجب می‌شود که ادرار مستقیماً از کلیه به یک کیسه مخصوص منتقل شود. این لوله به منظور مسدود کردن خونریزی در راه خروجی بین پوست و کلیه، قرار داده می‌شود. احتمال آن وجود دارد که حتی هنگام بستری شدن نیز لوله نفروستومی همچنان در بدن شما باشد که این موضوع بستگی به نظر جراح دارد. در این حالت، بین 1 تا دو هفته بعد از جراحی، لوله‌ی نفروستومی طی مراجعه بعدی شما به پزشک، برداشته می‌شود.
- استنت حالب: استنت حالب یک لوله‌ی داخلی است که موجب می‌شود ادرار و مایعات تولید شده از کلیه به مثانه بریزند. این لوله نیز بین 1 الی 2 هفته پس از جراحی، توسط پزشک برداشته می‌شود.
- حالت تهوع: معمولاً بیماران به خاطر اثرات بیهوشی عمومی، طی 1 الی 2 روز پس از جراحی، حالت تهوع دارند.
- سوند ادراری: در اتاق جراحی، یک سوند ادراری برای بیمار قرار داده می‌شود که حدوداً تا یک روز پس از جراحی در محل باقی می‌ماند و قبل از مرخص شدن از بیمارستان برداشته می‌شود.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی شما در ابتدا باید تنها شامل مایعات شود و در ادامه به‌تدریج غذاهای سفت‌تر و جامد به آن افزوده شود.
- خستگی مفرط: وجود خستگی مفرط پس از جراحی امری شایع است که با گذشت چند هفته پس از جراحی برطرف می‌شود.
- فعالیت فیزیکی: بسیار مهم است که در روز بعد از جراحی از تخت بیرون بیایید و راه بروید تا از تشکیل لخته خون در پا جلوگیری کنید. در زمان بستری شما در بیمارستان بهتر است روزانه 4 تا 6 بار از تخت خود خارج شوید و چند قدمی در راهرو راه بروید.
- بستری در بیمارستان: مدت زمان بستری در بیمارستان برای اغلب بیماران بین 1 تا 2 روز است.
بعد از مرخصی از بیمارستان
- کنترل درد: در محل قرار گرفتن لوله نفروستومی ممکن است دردی خفیف وجود داشته باشد که با تجویز مسکن کنترل می‌شود. در صورتی که مسکن تجویزی مؤثر نباشد از مسکن‌های قوی‌تری استفاده می‌شود.
- دوش گرفتن: می‌توانید در حالی که لوله نفروستومی در جای خود قرار دارد دوش بگیرید اما محل مورد نظر باید بلافاصله بعد از دوش گرفتن خشک شود. از رفتن در وان آب داغ در حالی که هنوز لوله نفروستومی به شما وصل است، خودداری کنید.
- فعالیت: توصیه می‌شود که هر روز راه بروید تا از تشکیل لخته خون جلوگیری کنید. از خوابیدن و نشستن برای مدت زمان طولانی خودداری کنید. می‌توانید از پله بالا بروید اما این کار را به آرامی انجام دهید. برای حداقل یک یا دو هفته و تا زمان قطع داروهای مسکن، از رانندگی خودداری کنید. شما باید طبق دستور پزشک در زمان تعیین‌شده به کار خود بازگردید. زمان بازگشت به کار معمولاً بین 1 تا 2 هفته است.
- مراقبت از محل قرارگیری لوله نفروستومی برای بهبودی مؤثر کلیه بسیار حیاتی است. هر روز هنگام دوش گرفتن این محل را با آب و صابون بشویید.
- مراجعه مجدد به پزشک برای برداشتن استنت حالب: بعد از گذشت یک یا دو هفته استنت حالب توسط پزشک برداشته می‌شود.
- در صورتی که هر یک از این علائم را مشاهده کردید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید: شدید شدن درد کلیه با گذشت چند روز از جراحی، وجود لخته‌های خونی زیاد در ادرار، حالت تهوع استفراغ، درد قفسه سینه، مشکل در تنفس.
