فهرست موضوعات
تاریخ 24 آبان 1402
اسپرماتوسل (کیست اپیدیدیم) یک کیست بدون درد و حاوی مایع است که در لوله تنگ و بلندی که در قسمت پشت و بالای هر بیضه (اپیدیدیم) قرار دارد. مایع موجود در کیست ممکن است حاوی اسپرم باشد اما این اسپرم‌ها زنده نیستند. کیست اپیدیدیم به صورت یک توده سفت در قسمت بالای بیضه احساس می‌شود. اسپرماتوسل تاثیری بر باروری مردان نمی‌گذارد. اگر کیست اپیدیدیم منجر به علائم و عوارض جدی شود می‌توان از روش‌های مختلفی که برای درمان آن وجود دارد بهره گرفت. تشخیص به موقع و درمان مناسب، امکان زندگی طبیعی را برای بیمار فراهم می‌کند.
اسپرماتوسل در میان مردان بسیار شایع است. خوشبختانه در اکثر مردان می‌توان با اقدامات اورولوژیکی مناسب به کنترل کیست پرداخت. از آنجایی که اسپرماتوسل معمولا هیچ‌گونه علامتی ندارد، فقط هنگامی که بیمار به معاینه بیضه‌ها خود می‌پردازد یا توسط متخصص اورولوژی معاینه می‌شود وجود کیست بیضه مشخص می‌شود. بهتر است پزشک به معاینه بیمار بپردازد تا احتمال سایر بیماری‌ها مانند سرطان بیضه را رد کند. در صورتی که بیمار دچار درد یا تورم بیضه شد باید فورا به پزشک مراجعه کند. پزشکان ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی قادر به تشخیص زود هنگام کیست بیضه هستند و بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد می‌دهند. جهت دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.
علل اسپرماتوسل
هنوز علت اصلی اسپرماتوسل مشخص نیست. برخی از علل احتمالی اسپرماتوسل عبارتند از: ضربه، عفونت، و التهاب. عوامل دیگری نیز در ایجاد کیست بیضه نقش دارند و علت کیست فقط به این سه مورد محدود نیست. برخی از محققان ادعا می‌کنند که انسداد اپیدیدم و سایر مجراها می‌تواند منجر به تشکیل کیست بیضه شود. قرار گرفتن در معرض یک نوع استروژن در دوران جنینی که دی‌اتیل‌استیل‌بسترول نام دارد می‌تواند در تشکیل کیست‌های بیضه نقش داشته باشد. طبق گزارشاتی که از سونوگرافی بیضه به دست آمده است در برخی از مردان پس از وازکتومی، کیست بیضه تشکیل می‌شود. وجود زائده‌ای که منشاء آن مجرای پیشاب در قسمت سر اپیدیدم است می‌تواند منجر به تشکیل کیست اپیدیدیم شود. این زائده باگذر زمان و به خاطر تولید منی بزرگ‌تر می‌شود و در نهایت باعث تشکیل کیست می‌شود.
علائم اسپرماتوسل
معمولا اسپرماتوسل هیچ گونه علامتی ندارد و بیمار فقط با بررسی بیضه خود از وجود یک توده در یکی از بیضه‌های خود آگاه می‌شود، یا آن که متوجه می‌شود که بیضه‌اش بزرگ شده است. علائم اسپرماتوسل (در صورتی که وجود داشته باشد) می‌تواند شامل درد، تورم، یا قرمزی پوست بیضه یا احساس فشار در آلت تناسلی است.
عوامل پرخطر
به جز بالا رفتن سن، عوامل زیادی برای اسپرماتوسل شناسایی نشده است. اسپرماتوسل معمولا در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی ایجاد می‌شود.
تشخیص کیست اپیدیدیم
پزشک می‌تواند از طریق بررسی دقیق دستگاه تناسلی وجود کیست اپیدیدیم را تشخیص دهد. پزشک در پی جستجو برای شناسایی هرگونه توده یا نقاطی که نسبت به لمس حساس یا دردناک هستند به معاینه بیمار می‌پردازد. هنگامی که پزشک این نقاط را لمس می‌کند بیمار دچار درد و ناراحتی می‌شود. پزشک انجام آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:
- عبور دادن نور از بیضه‌ها: پزشک با تاباندن نور به پوست بیضه به بررسی آن قسمت می‌پردازد، به این ترتیب باید به وضوح کیست بیضه را مشاهده کند.
- سونوگرافی: اگر روش فوق نتواند وجود کیست اپیدیدیم را تشخیص دهد، پزشک از سونوگرافی برای بررسی قسمت‌های داخلی بیضه و پیدا کردن کیست در بیضه استفاده می‌کند.
درمان کیست در بیضه
کیست بیضه، یک توده غیر سرطانی و بدون درد است و اکثر افراد نیازی به درمان ندارند. بیمار باید به‌طور منظم برای معاینه کیست بیضه به مطب پزشک مراجعه کند. در صورتی که کیست خیلی بزرگ شود و با درد همراه باشد به توجه و مراقبت پزشکی نیاز دارد.
درمان دارویی 
درمان دارویی اسپرماتوسل به مصرف قرص‌های خوراکی محدود است که باعث کاهش تورم و درد می‌شوند. تاکنون هیچ دارویی برای درمان یا پیشگیری از اسپرماتوسل طراحی نشده است.
روش‌هایی که از تهاجم کمی برخوردار هستند
دو روش که از تهاجم کمی برخوردارند برای درمان اسپرماتوسل وجود دارد اما به‌ندرت از آنها استفاده می‌شود.
- تخلیه: پزشک از یک سوزن برای سوراخ کردن کیست اپیدیدیم استفاده می‌کند سپس به تخلیه مایع درون آن می‌پردازد.
- اسکلرتراپی: پزشک یک ماده محرک را به درون کیست بیضه تزریق می‌کند که باعث سرعت بخشیدن به فرایند التیام می‌شود و از تجمع مجدد مایع جلوگیری می‌کند.
این روش‌های درمانی مفید و کارآمد هستند اما به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند که علت آن ریسک آسیب دیدن اپیدیدیم است که منجر به مشکلات باروری می‌شود. یکی دیگر از مشکلات شایع آن است که احتمال بازگشت کیست اپیدیدیم وجود دارد.
عمل جراحی 
اسپرماتوسلکتومی یکی از رایج‌ترین جراحی‌های کیست بیضه است که هدف آن خارج کردن کیست از اپیدیدیم و حفظ دستگاه تناسلی است. این عمل جراحی به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری کردن بیمار در بیمارستان انجام می‌شود و پزشک از بیهوشی موضعی یا عمومی استفاده می‌کند. معمولاً این عمل در کمتر از یک ساعت انجام می‌شود، اما در برخی موارد پزشک ممکن است بخشی یا همه اپیدیدیم را نیز خارج کند.
درمان‌های طبیعی برای کیست‌های بیضه
درمان کیست‌های بیضه نسبت به گزینه‌های درمانی اصلی از تهاجم کمتری برخوردار است. انتخاب رژیم غذایی کامل که سرشار از غذاهای ضد التهاب است، از یکی از روش‌های درمان کیست اپیدیدیم است که باعث حفظ سلامت کلی بدن می‌شود. به‌علاوه، مصرف برخی مکمل‌ها مانند ید، منیزیم و کلرید‌کروم باید در رژیم‌غذای قرار داشته باشد.
ید
مصرف ید شود یک روش درمانی ترکیبی است. معمولا کیست در پی کمبود ید به وجود می‌آیند، بنابراین رژیم‌غذایی سرشار از ید یک گزینه درمانی مناسب است. می‌توان به طور مستقیم از ید استفاده کرد و اجازه داد که به درون کیست اپیدیدیم نفوذ کند و اندازه آن را کاهش دهد.
منیزیم
منیزیم در درمان کیست اپیدیدیم عملکرد موفقی دارد زیرا با تنظیم مقدار کلسیم از رشد کیست اپیدیدیم جلوگیری می‌کند. معمولا کیست‌ها در پی افزایش مقدار کلسیم ایجاد می‌شوند که مکمل‌های منیزیم به تنظیم مقدار آن در بدن می‌پردازند و مقدار اضافی آن را از بدن خارج می‌کنند.
کلرید کروم
کلرید کروم مسئول تنظیم سطح کلسیم در بدن است. معمولاً کیست‌ها به دلیل افزایش سطح قند خون و افزایش انحلال‌پذیری کلسیم در بافت‌ها و استخوان‌ها ایجاد می‌شوند. در نتیجه، کلرید کروم می‌تواند سطح کلسیم را تنظیم کرده و از افزایش آن جلوگیری کند. اجتناب از مصرف قند و نوشیدن مقدار زیادی آب می‌تواند به افزایش اثربخشی این درمان کمک کند.
پیشگیری
اصولاً علت دقیق تشکیل و رشد کیست بیضه مشخص نیست، بنابراین هیچ روشی برای پیشگیری از تشکیل این کیست اپیدیدیم وجود ندارد. با این حال، انجام معاینات دوره‌ای برای بیضه‌ها می‌تواند در شناسایی تغییرات مفید باشد. معاینات منظم می‌تواند در تشخیص رشد توده‌ها در بیضه‌ها مفید باشد. شناسایی زودرس کیست بیضه می‌تواند برای جلوگیری از پیشرفت آن به مراحل خطرناک مفید باشد. بهتر است بیمار با یک متخصص اورولوژی مشورت کند و روش‌های معاینه صحیح بیضه را یاد بگیرد. استفاده از یک دوش آب گرم به عنوان روش معاینه بیضه‌ها پس از آن مفید است، زیرا آب گرم باعث شل شدن بیضه می‌شود و امکان شناسایی هرگونه ناهنجاری را فراهم می‌کند.
