مثانه پرکار (بیش فعال): عوارض و درمان

پرکاری مثانه یک مسئله رایج و معمول است که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باید در نظر داشت که این مسئله به‌هیچ‌وجه بیماری نیست بلکه به مجموع نشانه‌های بیماری‌های ادراری اطلاق می‌شود. اصلی‌ترین نشانه پرکاری مثانه احساس ناگهانی ادراری است که نمی‌توان آن را کنترل کرد. برخی از افراد در هنگام احساس ادرار شدید دچار ترشح ادرار می‌شوند. ترشح ادرار به‌عنوان بی‌اختیاری ادرار شناخته می‌شود. تکرر شدید ادرار در طول شبانه‌روز نیز از دیگر نشانه‌های پرکاری مثانه است. گاهی پرکاری مثانه به دلیل بیماری عفونت ادرار، بیماری‌های دیگر، آسیب به عصب‌ها و یا در اثر عوارض جانبی داروها است. بنابراین برای یافتن هرگونه نشانه از بیماری‌های گفته‌شده بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید چراکه پرکاری مثانه قابل‌درمان است.

دلایل

پرکاری مثانه معمولاً به دلیل انقباض زودهنگام و غیرارادی ماهیچه‌های مثانه (ماهیچه‌ها دتروسور) هست که باعث احساس ادرار شدید می‌شود. اما در درجه‌ی اول پرکاری مثانه ناشی از مشکل در اعصاب و ماهیچه‌های آن هست که اجازه می‌دهند تا مثانه در هنگام دوره‌ی استراحت که به‌طور طبیعی در حال پر شدن است به‌صورت زودهنگام منقبض شود. انقباض ماهیچه‌ها در هنگام پر شدن مثانه یکی از مراحل طبیعی دفع ادرار است. انقباض و انبساط ماهیچه‌های دتروسور توسط سیستم عصبی کنترل می‌شود. پرکاری مثانه ناشی از انقباض نامناسب ماهیچه‌های دتروسور بدون توجه به حجم ادرار درون مثانه است. از دیگر دلایل پرکاری مثانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت
• تومور مثانه
• سکته
• سنگ مثانه و یا سنگ کلیه
• بزرگ شدن پروستات

عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری مثانه پرکار می‌شوند

در ادامه به برخی از عواملی که باعث تشدید پرکاری مثانه می‌شوند اشاره‌ شده است:

• افزایش سن
• آسیب به سیستم عصبی
• سکته
• آسیب نخاعی
• کم‌خونی
• بیماری پارکینسون
• بیماری ‌ام اس
• دیابت
• بزرگ شدن پروستات
• زایمان متعدد
• جراحی پروستات
• جراحی لگن
• رادیوتراپی لگن
• یائسگی در زنان خطر ابتلا به پرکاری مثانه را افزایش می‌دهد.
• نژاد افراد بر پرکاری مثانه تأثیر می‌گذارد، افرادی با نژاد آمریکایی_آفریقایی و اسپانیایی بیشتر در معرض ابتلا به پرکاری مثانه قرار می‌گیرند.
• اضافه‌ وزن نیز بر پرکاری مثانه تأثیر می‌گذارد.
• همچنین افسردگی و اضطراب نیز می‌توانند از دلایل پرکاری مثانه باشند.

علائم مثانه پرکار

• احساس ادرار شدید

  اصلی‌ترین نشانه‌ی پرکاری مثانه احساس ادرار شدید و ناگهانی است که نمی‌توانید آن را نادیده بگیرید. این احساس شدید ادرار باعث می‌شود تا شما احساس کنید اگر به‌موقع به سرویس بهداشتی نروید دچار ترشح ادرار می‌شوید.

• بی‌اختیاری ادرار

  گاهی افراد مبتلابه پرکاری مثانه دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند. این به این معناست که این افراد پس از احساس ناگهانی ادرار دچار ترشح ادرار می‌شوند. در برخی افراد این ترشح فقط چند قطره است اما برخی دیگر به‌طور ناگهانی مقدار زیادی ادرار ترشح می‌کنند.

• تکرر ادرار

  همچنین افرادی با مثانه پرکار ممکن است در طول روز چندین بار به دستشویی بروند. تعداد دفعات دفع ادرار در هر فرد متفاوت است. اما بیشتر متخصصین بر این باورند که دفع ادرار بیش از 8 بار در روزبه معنای تکرر ادرار است.

• بیدار شدن در طول شب به دلیل ادرار

  بیش از یک‌بار بیدار شدن در طول شب به دلیل احساس ادرار از دیگر نشانه‌های پرکاری مثانه هست.

تشخیص

• سوابق پزشکی هر فرد شامل اطلاعاتی در خصوص وضعیت سلامتی وی در حال حاضر و در گذشته هست.
• در زنان شکم، لگن و همچنین ناحیه‌ی معقد به‌طور فیزیکی بررسی می‌شود. در مردان نیز ناحیه شکم، پروستات و معقد تحت آزمایشات فیزیکی قرار می‌گیرد.
• ممکن است از شخص بیمار خواسته شود تا تعداد دفعات دفع ادرار و مواقعی که ترشح ادرار دارد را ثبت کند.

همچنین گاهی لازم است تا آزمایشات زیر نیز انجام شود:

• آزمایش ادرار: ممکن است پزشک از شما بخواهد تا برای بررسی وجود عفونت و یا خون در ادرار آزمایش ادرار بدهید.
• سونوگرافی از مثانه: این آزمایش میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه بعد از دفع ادرار را مشخص می‌کند.
• سیتوسکوپی: در این آزمایش پزشک لوله باریکی را که به آن دوربین متصل است را وارد مثانه می‌کند تا دیگر دلایل پرکاری مثانه را بررسی نماید.
• تست نوار مثانه: در این آزمایش نحوه نگه‌داری و آزادسازی ادرار توسط مجاری ادرار و مثانه بررسی می‌شود.
• پرسشنامه در خصوص علائم پرکاری مثانه: بسیاری از پزشکان برای پی بردن به مشکلات مثانه واصلی‌ترین دلیل ناراحتی شما از یک پرسشنامه استفاده می‌کنند.

درمان مثانه پرکار

سبک زندگی

با انجام یک سری از تغییرات در سبک زندگی می‌توان بسیاری از مشکلات مثانه را بهبود بخشید:

• اگر سیگار می‌کشید هرچه سریع‌تر آن را ترک کنید. دود سیگار ماهیچه‌های مثانه را تحریک می‌کند همچنین سرفه‌های ناشی از سیگار باعث ترشح ادرار می‌شود.
• هر فرد باید در طول روز 3 تا 4 لیوان از مایعاتی که مثانه را تحریک نمی‌کند مانند آب استفاده نماید. از نوشیدنی‌های اسیدی و یا حاوی کافیین که باعث شدیدتر شدن پرکاری مثانه می‌شوند دوری‌کنید.
• ماهیچه‌های مثانه مانند دیگر ماهیچه‌های بدن قابلیت کنترل دارند. شما می‌توانید به کمک راهنمایی‌های پزشک روش‌هایی را یاد بگیرید تا مثانه را قادر سازید برای مدت طولانی‌تری ادرار را در خود نگه دارد و از فشار ناشی از ادرار بکاهد.
• کاهش وزن نیز کمک می‌کند تا نشانه‌های پری کاری مثانه از بین بروند. افرادی با اضافه‌وزن بالا بیشتر در معرض نوع خاصی از بی‌اختیاری ادرار که ناشی از استرس است قرار می‌گیرند.

دارو

هنگامی که انجام برخی از تغییرات به بهبود پرکاری مثانه کمکی نکرد پزشک برای شما دارو تجویز می‌نماید. ممکن است این داروها به‌تنهایی و یا به همراه آموزش‌های رفتاری مصرف شوند. داروهای بسیاری هستند که می‌توانند به آرام شدن ماهیچه‌های مثانه کمک کنند. این داروها از منقبض شدن ماهیچه‌های مثانه هنگامی‌که مثانه پر نیست جلوگیری می‌کنند. برخی از این داروها خوراکی هستند اما برخی دیگر به‌صورت ژل و یا چسب می‌باشند که دارو را از سطح پوست منتقل می‌کنند. از عوارض عمده‌ی این داروها می‌توان به خشکی دهان و چشم، یبوست و تاری دید اشاره کرد.

تحریک عصبی

هنگامی‌که استفاده از دارو و تغییر سبک زندگی در درمان پرکاری مثانه مؤثر واقع نمی‌شود تحریک عصب انتخاب بعدی است. در تحریک عصبی ساکرال یک دستگاه انتقال‌دهنده‌ی عصبی که با فرستادن امواج الکتریکی ضعیف به افزایش کنترل ماهیچه‌های مثانه کمک می‌کند در زیرپوست و در قسمت بالایی باسن قرار می‌گیرد. اگرچه برخی از پزشکان بر این عقیده‌اند که تحریک عصب‌ها به درمان پرکاری مثانه کمکی نمی‌کند اما شواهد نشان داده است که این روش در جلوگیری از فشار ناشی از ادرار و ترشح آن مؤثر بوده است.

جراحی مثانه پرکار

افزایش سیتوپلاستی

افزایش سیتوپلاستی باعث افزایش سایز مثانه می‌شود. این روش معمولاً برای پرکاری‌های شدید مثانه که با دیگر روش‌ها قابل‌درمان نیستند استفاده می‌شود. در طول این درمان جراح مقداری از بافت روده را جدا کرده و به مثانه پیوند می‌زند. این کار کمک می‌کند تا مثانه حجم بیشتری از ادرار را در خود ذخیره نماید.

برداشتن مثانه

هر فرد می‌تواند بدون وجود مثانه نیز به زندگی خود ادامه دهد. اما پزشکان فقط زمانی مثانه را از بدن خارج می‌کنند که فرد به هیچ روش درمانی پاسخگو نباشد. اگر شرایط پزشکی بیمار باعث شد تا مثانه برداشته شود، مسیر خروج ادرار از بدن به سمت کلیه‌ها منحرف می‌شود. بعد از این فرد باید از کیسه‌های استومی شکمی استفاده کند.