فهرست موضوعات
تاریخ 16 نوامبر 2023
نگه داشتن و تخلیه کردن ادرار عملکرد اصلی مثانه است. مثانه در پایین شکم قرار دارد و ادرار را از کلیه‌ها می‌گیرد و نگه می‌دارد. هنگامی که مثانه پر می‌شود، عصب‌های مثانه ضرورت تخلیه ادرار را اعلام می‌کند. بیماری مثانه عارضه‌ای دردناک است و عملکرد مثانه را مختل می‌کند.
بیماری‌ها و مشکلات مثانه عبارت است از:
- عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs)
- عفونت مثانه
- سرطان مثانه
- بی‌اختیاری ادرار
عامل عفونت مجاری ادرار و مثانه باکتری است. روش‌های متعددی برای پیشگیری از عفونت مثانه وجود دارد. در صورت بروز مشکلات مثانه حتماً به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از مشکلات مثانه قابل درمان است و علائم بدون درمان از بین نمی‌رود. بیماری‌های مثانه با توجه به نوع مشکل و علائم درمان می‌شود. پزشک برای تشخیص بیماری مثانه دستور انجام آزمایش‌هایی مانند آزمایش ادرار و عکس‌برداری را می‌دهد.
مشکل، بیماری یا عارضه‌های مثانه باعث می‌شوند عملکرد عادی و معمول بدن دستخوش اختلالی دردسرساز شود. اختلال‌های مثانه انواع گوناگونی دارد که در طیف گسترده‌ای از بی‌اختیاری ادرار تا سرطان مثانه متغیر است. این اختلال‌ها درد، تحریک، بی‌اختیاری ادرار فوریتی، شب ادراری یا ترشح ادرار هنگام ورزش کردن را به دنبال دارد. اگر زندگی روزمره و فعالیت‌های اجتماعیتان به دلیل بیماری مثانه مختل شده است، باید به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از بیماری‌های مثانه به راحتی با مصرف دارو، بازآموزی مثانه و در صورت لزوم جراحی کنترل یا اصلاح می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه انواع بیماری‌های مثانه و درمان آن می‌توانید با ما از طریق شماره 02188343444 تماس حاصل نمایید.
انواع بیماری‌های مثانه
ادرار پس از خارج شدن از کلیه‌ها در اندامی توخالی در پایین شکم به نام مثانه جمع می‌شود. ادرار در مثانه باقی می‌ماند تا در نهایت از راه لوله‌ای به نام میزراه یا پیشابراه از بدن خارج شود. عارضه‌های مثانه از عفونت‌های جزئی تا بیماری‌های جدی‌تر طولانی مدت و سرطان متغیر است. در ادامه شایع‌ترین بیماری‌های مثانه و علل احتمالی آنها را بررسی می‌کنیم. بی‌اختیاری فوریتی و استرسی 90 درصد از موارد بی‌اختیاری ادرار را شامل می‌شود.
عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs)
عفونت مثانه عفونتی باکتریایی داخل مثانه است. چنانچه بیماری عفونت مجاری ادرای (UTI) نامیده شود، عفونت ممکن است در هر جایی از دستگاه ادراری، برای مثال مثانه، کلیه، حالب یا میزراه وجود داشته باشد. درمان زودهنگام برای پیشگیری از پخش شدن عفونت ضروری است.
بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار
بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار زمانی بروز می‌یابد که مثانه به طور کامل تخلیه نشود و بیمار همواره حس کند که مثانه‌اش پر است. در این حالت ادرار در مثانه جمع می‌شود و به علت حجم زیاد ناخواسته تخلیه می‌شود. بیماران دچار این نوع بی‌اختیاری نمی‌توانند به راحتی ادرار کنند. این نوع بی‌اختیاری ممکن است ناشی از یبوست شدید، دیابت یا عارضه‌هایی مانند بیماری پارکینسون یا سکته مغزی باشد که مشکلاتی را برای تخلیه کامل مثانه ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، بزرگ شدن پروستات نیز می‌تواند یکی از علل بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار در آقایان باشد.
پرکاری مثانه
پرکاری مثانه مشابه بی‌اختیاری فوریتی است. بیماران دچار پرکاری مثانه با مشکل تکرر ادرار و نیاز فوری به تخلیه ادرار مواجه هستند، هر چند این عارضه لزوماً به بی‌اختیاری فوریتی منجر نمی‌شود.
انسداد مثانه
انسداد مجاری ادرار عارضه‌ای است که مانع جریان یافتن ادرار در مجراهایی مانند کلیه، حالب، مثانه و میزراه می‌شود.
بی‌اختیاری استرسی
بی‌اختیاری استرسی به حالتی گفته می‌شود که ادرار هنگام خندیدن، سرفه کردن یا عطسه زدن ناخواسته ترشح می‌کند. ورزش کردن، حتی ورزش‌های سبکی مانند پیاده‌روی، و بلند کردن اشیاء سنگین نیز در برخی بیماران منجر به ترشح ادرار می‌شود. بانوان به دلیل زایمان و همچنین تاثیر یائسگی بر عملکرد عضلات بیشتر مستعد ابتلا به این نوع بی‌اختیاری هستند. آقایان نیز ممکن است پس از عمل پروستات دچار بی‌اختیاری استرسی بشوند. اضافه وزن نیز یکی از علل بی‌اختیاری استرسی است، چون وزن اضافی فشار بیشتری را به عضلات درگیر وارد می‌کند.
بی‌اختیاری فوریتی
اگر همیشه باید به محض احساس دفع ادرار با عجله خود را به سرویس بهداشتی برسانید، دچار عارضه‌ای موسوم به بی‌اختیاری ادرار فوریتی هستید. این مشکل ممکن است ناشی از عفونت ادراری یا عارضه‌ای عصبی باشد که مغز را از ارسال پیام به مثانه برای نگه داشتن ادرار تا رسیدن به سرویس بهداشتی ممانعت می‌کند. بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که عملکرد مثانه با افزایش سن غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود و هشدارهای لازم را پیش از تخلیه ادرار صادر نمی‌کند. همچنین، سالمندان ممکن است با مشکلاتی چون تکرر ادرار و بیدار شدن چند بار در شب برای تخلیه ادرار روبرو شوند. برای رفع این مشکلات، بهتر است به متخصص مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.
برگشت ادرار از مثانه به کلیه
برگشت ادرار از مثانه به کلیه یا رفلاکس وازیکویورترال (VUR) یکی از مشکلات دستگاه ادراری است. در حالت عادی ادرار از کلیه‌ها خارج می‌شود و از راه حالب به مثانه می‌رود.
سندرم مثانه دردناک
سیستیت بینابینی مثانه یا سندرم مثانه دردناک (PBS) با درد و ناراحتی مثانه و شکم همراه است. علت سندرم مثانه دردناک مشخص نیست، اما این عارضه باعث ناراحتی میلیون‌ها مرد، زن و کودک در کشور شده است.
افتادگی مثانه
افتادگی مثانه در میان بانوان شایع‌تر است و علت آن آسیب دیدن عضلات و بافت‌هایی است که اندام‌های حفره لگن را داخل لگن بالا نگه می‌دارد. آسیب دیدن یا ضعیف شدن عضله‌های لگن و بافت‌های نگهدارنده نتیجه زایمان طبیعی و تحمل شرایطی است که فشار مداومی را به ناحیه لگن وارد می‌کند یا فشار این ناحیه را افزایش می‌دهد.
سرطان مثانه
هرساله ده‌ها هزار زن و مرد مبتلا به سرطان مثانه تشخیص داده می‌شوند. اکثر موارد در مراحل اولیه یعنی زمانی تشخیص داده می‌شود که احتمال درمان موفقیت‌آمیز آن وجود دارد.
علائم
دستگاه ادراری از مثانه، کلیه‌ها، حالب و مجرای خروج ادرار یا میزراه تشکیل می‌شود. میکروب‌ها از میزراه وارد بدن می‌شوند، خود را به مثانه می‌رسانند و آن را عفونی می‌کنند. علائم اکثر بیماری‌های مثانه عبارت است از:
- درد یا سوزش هنگام ادرار
- تکرر ادرار
- دردناک بودن شکم
- بدبو یا کدر بودن ادرار
- تغییر در روند تخلیه ادرار، برای مثال بیمار به سختی ادرار می‌کند یا ناگهان نیاز فوری به تخلیه ادرار پیدا می‌کند.
دیگر علائم مشکلات مثانه به شرح زیر است:
- تکرر ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- کم‌فشاری جریان ادرار
- قطع و وصل شدن جریان ادرار
- بی‌اختیاری ناشی از حجم زیاد ادرار
- خارج شدن ناخواسته‌ی مقدار کمی ادرار
- به راحتی تخلیه نشدن ادرار
- احساس پر بودن مداوم مثانه
- چند بار بیدار شدن از خواب شبانه برای ادرار کردن
- شب ادراری
تشخیص
برای تشخیص عفونت‌های مثانه آزمایش ادرار انجام می‌شود. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، پزشک معمولاً آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می‌کند.
روش‌های درمان
بیماری‌های مثانه با توجه به علت اصلی بروز مشکل، به شیوه‌های مختلف درمان می‌شوند. درمان‌های متداول برای مشکلات مثانه و دستگاه ادراری عبارتند از:
- عفونت‌های ادراری معمولاً با تجویز یک دوره مصرف آنتی بیوتیک مانند پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین درمان می‌شوند.
- افتادگی مثانه، بسته به شدت و عوامل دیگر، با درمان جایگزینی استروژن (موضعی یا خوراکی) واکنش نشان می‌دهد. در برخی موارد، از روش‌های دیگری همچون استفاده از دستگاه متحرکی شبیه به دیافراگم به نام پساری در واژن برای نگه داشتن مثانه در مکان خود استفاده می‌شود. همچنین، در موارد دیگر جراحی برای محکم کردن مثانه در موقعیت مناسب انجام می‌شود.
- علائم احتباس ادراری نیز می‌توانند با استفاده از پساری یا تجویز دارو درمان شوند.
- خودسوندگذاری متناوب یک روش دیگر برای درمان احتباس ادراری است. در این روش، یک لوله کوچک در میزراه قرار داده می‌شود تا ادرار باقیمانده پس از تخلیه از مثانه خارج شود.
- یکی از روش‌های درمان احتباس ادرار InterStim تراپی است. در این روش، یک دستگاه کوچک به اندازه یک دسته کارت زیر پوست بخش بالایی باسن قرار داده می‌شود تا با تحریک ملایم عصب خاجی، عملکرد مثانه را اصلاح کند.
- مشکلات ادراری را می‌توان با درمان‌های مخصوص عضلات کف لگن نیز درمان کرد. متخصص طب فیزیکی از روش‌هایی چون بیوفیدبک، تحریک الکتریکی عملکردی و تکنیک‌های بازآموزی مثانه برای بهبود عملکرد عصب‌ها و عضلات درگیر در تخلیه مثانه استفاده می‌کند.
