واریکوسل به معنی بزرگ شدن غیرطبیعی رگهای اطراف بیضه در اسکروتوم است. واریکوسل شبیه به واریس است که اغلب در پا ظاهر می‌شود. واریکوسل معمولاً در بیضه سمت چپ رخ می‌دهد. با این حال، ممکن است در بیضه راست یا هر دو طرف رخ دهد.
واریکوسل تقریبا مانند واریس پا است، به جز اینکه ورید متورم و پیچ خورده در ناحیه اسکروتوم یا کیسه بیضه ایجاد می‌شود. اگرچه بیشتر واریکوسل‌ها باعث ایجاد درد نمی‌شوند یا علائم دیگری را ایجاد نمی‌کنند، اما به نظر می‌رسد که در باروری اختلال ایجاد می‌کنند. شناسایی و درمان واریکوسل می‌تواند تأثیر بسیار مثبتی بر باروری مردان داشته باشد و ممکن است به شما در داشتن فرزندان بیولوژیکی که همیشه خواستار آن بودید کمک کند. در حقیقت، واریکوسل شایع‌ترین علت قابل اصلاح در جراحی ناباروری مردان است.
واریکوسل و ناباروری
واریکوسل یکی از دلایل شایع در کاهش تولید اسپرم و کیفیت پایین اسپرم است که ممکن است باعث ناباروری شود. تقریباً 40 درصد از مردانی که در بارداری دچار مشکل شده‌اند واریکوسل دارند. بیشتر واریکوسل‌ها به راحتی قابل تشخیص هستند و نیازی به درمان ندارند. در صورت بروز هرگونه علائمی، پزشکان می‌توانند آن را با جراحی یا با سایر روشهای مداخله ترمیم کنند.
واریکوسل چگونه بر باروری تأثیر می‌گذارد
گردش بیش از حد خون گرم در اسکروتوم که از قسمت‌های گرمتر بدن می‌آید باعث گرم شدن بیضه‌ها می‌شود و در توانایی آنها در ساخت اسپرم و تستوسترون تداخل ایجاد می‌کند. بیضه‌ها در خارج از بدن آویزان هستند زیرا برای ساخت اسپرم و تستوسترون باید کمی خنک تر از دمای بدن باشند. اگر چیزی بیضه‌ها را گرم کند (مانند خونی که از بدن می‌آید و در رگ ها جمع می‌شود)، به طور کلی تولید اسپرم را مختل می‌کند.
واریکوسل‌ها چه تاثیری بر بیضه دارند؟
محققان در تلاشند تا تعیین كنند كه چگونه واریكوسل‌ها به بیضه آسیب می‌زنند. بیضه‌ها در زیر بدن آویزان هستند زیرا عملکرد طبیعی بیضه به دمای خنک تری نسبت به بقیه قسمت‌های بدن نیاز دارد. جریان خون طبیعی بیضه به تنظیم این اختلاف دما کمک می‌کند.
پزشکان بر این باورند که واریکوسل توانایی تنظیم دمای بیضه را مختل می‌کند. درجه حرارت بالا ممکن است عملکرد طبیعی بیضه را مختل کند.
چه عواملی باعث واریکوسل می‌شوند؟
بیضه‌ها از طریق طناب بیضه‌ای به ناحیه اسکروتوم متصل می‌شوند. در داخل هر طناب لوله‌ای قرار دارد که اسپرم‌ها از آن عبور می‌کنند (واس دفرانس)، شریان بیضه که خون را به سمت بیضه‌ها پمپ می‌کند. همچنین شبکه‌ای از رگهای کوچکتر به نام شبکه پمپینیفورم وجود دارد که خون را از بیضه به رگهای بیضه می ریزد. یک سری دریچه در رگهای بیضه مانع از خروج خون در بیضه‌ها می‌شوند. بعضی اوقات، این دریچه‌ها به طور کامل یا صحیح بسته نمی‌شوند و خون به دلیل نیروی گرانش شروع به گردش به سمت عقب می‌کند. این اتفاق سبب واریکوسل یا بزرگ شدن رگها می‌شود. واریکوسل‌ها معمولاً در دوران بلوغ شروع می‌شوند. واریکوسل اغلب در بیضه چپ رخ می‌دهد زیرا آناتومی ورید بیضه چپ که به کلیه خالی می‌شود، تحت فشار نیروهای جاذبه قرار دارد. بیضه سالم به دلیل وجود “دریچه” طبیعی در آن طرف، از اثر گرانش محافظت می‌کند.
علائم واریکوسل
بسیاری از واریکوسل‌ها بدون علامت هستند و مشکلی برای مرد ایجاد نمی‌کنند. با این حال، آنها ممکن است باعث ایجاد ناراحتی در ناحیه اسکروتوم یا بیضه شوند که به عنوان سنگینی یا حالت دردناک توصیف می‌شود. تورم بیضه یا واریکوسل همچنین ممکن است رشد طبیعی بیضه را مختل کرده و تولید اسپرم و تستوسترون را مختل کند.
اگر تورم بیضه علائمی داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد- احساس درد وقتی فرد به مدت طولانی در حالت ایستاده یا نشسته باشد اتفاق می‌افتد و سبب فشار روی رگهای آسیب دیده می‌شود. به طور معمول واریکوسل‌های دردناک از نظر اندازه نیز بزرگ هستند.
- مشکلات باروری- بین واریکوسل و ناباروری ارتباط مستقیمی وجود دارد. شیوع تورم بیضه در زوج‌های نابارور به 30 درصد افزایش می‌یابد. کاهش تعداد اسپرم، کاهش تحرک اسپرم و افزایش تعداد اسپرم تغییر شکل یافته با واریکوسل ارتباط دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که رگهای مسدود شده و بزرگ شده در اطراف بیضه، در واریکوسل با ایجاد افزایش درجه حرارت در اسکروتوم و کاهش تولید اسپرم باعث ناباروری می‌شوند.
- آتروفی بیضه- کوچک شدن بیضه یکی دیگر از علائم واریکوسل است که اغلب، پس از ترمیم بیضه، به اندازه طبیعی باز می‌گردد.
تشخیص واریکوسل
تشخیص تورم بیضه از طریق معاینه فیزیکی یا تست‌های تشخیصی بسیار ساده است.
- معمولا در سمت چپ اسکروتوم است
- معاینه فیزیکی و بصری- اسکروتوم شبیه یک “کیسه پر از کرم” است
- بیضه می‌تواند از نظر اندازه کوچک یا بزرگ شود
- هنگامی که علایم مستقیم واریکوسل وجود نداشته باشد، جریان خون غیر طبیعی غالباً با یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی به نام سونوگرافی جریان رنگی یا از طریق ونوگرام قابل تشخیص است- اشعه ایکس نیز که در آن یک رنگ مخصوص به رگها تزریق می‌شود تا “افزایش” میزان جریان خون در رگهای خونی را نشان دهد، می‌تواند استفاده شود.
درمان واریکوسل
دو روش اصلی درمان واریکوسل شامل موارد زیر است:
درمان واریکوسل به روش جراحی
این عمل جراحی توسط متخصص اورولوژی انجام می‌شود و شایع‌ترین درمان برای واریکوسل‌های علامت دار است که مطالعات نشان می‌دهد بیش از 90٪ واریکوسل‌ها به این روش درمان می‌شوند. عمل جراحی شامل پیوند دادن یا گره زدن کلیه رگهای غیر طبیعی است که به بیضه تخلیه می‌شوند و در نتیجه به بازگرداندن جریان خون طبیعی کمک می‌کند. تمام کانال‌های وریدی که به بیضه تخلیه می‌شوند قابل مشاهده و درمان هستند.
متخصصان آموزش دیده این عمل جراحی را بطور معمول انجام می‌دهند. از میکروسکوپ نیز برای کمک به شناسایی دقیق رگها استفاده می‌شود تا حداکثر کارآیی را مشاهده کرده و عوارض به حداقل برسند. جراحی سرپایی یک ساعته نیز قابل انجام است که بیشتر مردان و پسران می‌توانند پس از آن به مدرسه یا محل کار خود باز گردند. لازم است تا یک هفته فعالیت‌ها سبک باشد.
درمان مداخله‌ای برای واریکوسل
درمان مداخله‌ای توسط آمبولیزاسیون با استفاده از سوند انجام می‌شود که شامل سوراخ کردن رگ بزرگی در بازو، پا یا گردن و سپس گرفتگی رگهای متضاد است.
آمبولیزاسیون به روش کاتتر یک روش درمانی غیر جراحی و سرپایی است که توسط رادیولوژیست و با استفاده از تصویربرداری برای هدایت کاتترها یا سایر ابزارها به داخل بدن انجام می‌شود. به دلیل استفاده از آرام بخش خفیف IV و بی حسی موضعی، بیماران در طی عمل تقریباً دو ساعته، آرام و بدون درد هستند.
برای انجام این عمل، رادیولوژیست با استفاده از بی حسی موضعی، یک سوراخ کوچک را در پوست در بازو، گردن یا کشاله ران ایجاد می‌کند و از طریق آن یک سوند نازک (دقیقاً مانند یک رشته ماکارونی) را به ورید بیضه منتقل می‌کند. سپس پزشک از رنگ کنتراست استفاده می‌کند تا تجسم مستقیم رگها را فراهم کند تا بتواند دقیقاً مشخص کند که مشکل کجاست و کجا را باید آمبولیزه یا مسدود کند. رادیولوژیست با استفاده از کویل‌ها، مواد شیمیایی یا چسب، جریان خون در رگ را مسدود می‌کند و باعث کاهش فشار در بیضه متورم می‌شود. با آمبولیزه کردن ورید، جریان خون به مسیرهای سالم دیگری هدایت می‌شود. در اصل، از جریان خون در رگ مشکل دار جلوگیری می‌شود، اکثر آقایان پس از آمبولیزه کردن، برای بهبودی کامل به یک تا دو روز استراحت نیاز دارند.
