فهرست موضوعات
بسیاری از زنان باردار، در طول دوران حاملگی خود حداقل چند بار بی‌اختیاری ادرار را تجربه کرده‌اند. بی اختیاری ادرار در بارداری به خارج شدن غیرارادی ادرار اتلاق می‌گردد. بی اختیاری ادرار در برخی از بارداران ممکن است کم و نادر باشد اما در برخی دیگر شدید و مکرر است. طبق آخرین تحقیقات، سن و شاخص توده بدنی از جمله عوامل پرخطر است که بر بی‌اختیاری ادرار در دوران بارداری تأثیرگذار است. بی‌اختیاری ادرار یک مشکل شایع در دوران بارداری است اما با عادات صحیح و مشاوره با پزشک می‌توان تا حد زیادی آن را مدیریت و کنترل کرد.
بی‌اختیاری ادرار یک مشکل شایع است که غالباً افراد در مورد آن صحبت نمی‌کنند زیرا علائم آن باعث خجالت فرد می‌شود؛ اما این مسئله، مشکلی رایج در دوران بارداری است. در این مشکل تنها مقدار کمی از ادرار به طور غیرارادی از فرد خارج می‌شود اما چنانچه این مسئله مکرراً اتفاق بیفتد باعث احساس ناراحتی و خجالت در فرد می‌شود. برای ارتباط با کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی و مشاوره درباره مشکلات بارداری از جمله بی اختیاری ادرار می‌توانید با ما تماس حاصل نمایید.
چرا بی‌اختیاری ادرار در بارداری اتفاق می‌افتد؟
جهت پاسخ دادن به این سؤال، در ابتدا لازم است شما از روند ادرار کردن آگاه شوید. شل شدن ماهیچه‌های اطراف مجرای پیشاب باعث می‌شود ادرار از مثانه اجازه خروج پیدا کند. هنگامی‌که ادرار کردن را متوقف می‌کنید در اصل ماهیچه‌های اطراف پیشاب منقبض شده و باعث جلوگیری از خروج ادرار از مثانه می‌شود تا زمانی که شما مجدداً نیاز به خالی کردن مثانه پیدا کنید.
بارداری می‌تواند در روند منقبض شدن و رها شدن ماهیچه‌های مجاری پیشاب اثرگذار باشد. در طول این دوران سطح هورمون‌های بدن تغییر می‌کند و باعث وارد آوردن فشار از جانب رحم بر روی مثانه و در نتیجه بی‌اختیاری ادرار (مثانه عصبی) گردد. هنگامی‌که شما دارای مثانه عصبی باشید ممکن است با عطسه، سرفه، خندیدن، دویدن، پیاده‌روی و یا انجام تمرینات ورزشی با مسئله چکه کردن ادرار مواجه گردید.
تحقیقات نشان داده است زنانی که سابقه خانوادگی بی‌اختیاری ادرار دارند، شاخص توده بدنی بالاتری دارند، در دوران بارداری بیش از حد نرمال افزایش وزن پیدا کرده‌اند و یا در دوران بارداری بیش از 35 سال سن دارند بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به عارضه بی اختیاری ادرار هستند.
بی‌اختیاری ادرار در بارداری چقدر طول می‌کشد؟
بی‌اختیاری ادرار ممکن است بعد از حاملگی ادامه داشته باشد و یا شاید بلافاصله بعد از به دنیا آمد کودک از بین برود. برخی از زنان با مشکلات مثانه تا بعد از 40 سالگی مواجه نمی‌شوند.
چه نوع بی‌اختیاری در طول و بعد از حاملگی اتفاق می‌افتد؟
مثانه عصبی (SI)
نوعی از بی اختیاری ادرار که در بارداری رخ می‌دهد مثانه عصبی است. این مشکل باعث خارج شدن غیرارادی ادرار در زمان زیاد شدن فشار بر روی مثانه می‌شود. در این عارضه عضله تنگ کننده مثانه به اندازه کافی درست عمل نمی‌کند که بتواند ادرار را نگه دارد.
زنانی که مثانه پرکار دارند نیاز دارند بیش از حد طبیعی ادرار کنند زیرا مثانه آن‌ها گرفتگی غیرقابل کنترل دارد. به علاوه، ماهیچه‌های احاطه کننده مجرای پیشاب (لوله‌ای که ادرار از طریق آن از مثانه خارج می‌شود) می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد. وظیفه این ماهیچه‌ها جلوگیری از خارج شدن ادرار از بدن است اما چنانچه مثانه انقباض شدیدی پیدا کند این ماهیچه‌ها ممکن است به درستی به وظیفه خود عمل نکنند.
عضله تنگ کننده مثانه یک دریچه ماهیچه‌ای است که در انتهای مثانه واقع است. این دریچه جهت کنترل جریان ادرار از مثانه به کار می‌رود. در دوران بارداری، رحم در حال رشد، باعث وارد آوردن فشار به مثانه می‌شود. در اثر این فشار ممکن است ماهیچه‌های عضله تنگ کننده مثانه و کف لگن تحت تأثیر قرار گیرند. هنگامی‌که فشار مضاعف بر مثانه وارد می‌شود مانند زمانی که زن باردار عطسه یا سرفه می‌کند ممکن است قدری ادرار بی‌اختیار از وی خارج شود.
بعد از بی اختیاری ادرار بارداری
ممکن است بعد از بارداری نیز مشکل بی‌اختیاری ادرار ادامه پیدا کند زیرا زایمان باعث ضعیف شدن ماهیچه‌های کف لگن شده و این مسئله باعث ایجاد مثانه فعال می‌گردد. بارداری و زایمان می‌تواند به دلایل زیر نیز باعث بروز مشکلاتی در کنترل مثانه گردد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است.
- آسیب به عصب‌های کنترل‌کننده مثانه
- این حقیقت که مجاری پیشاب و مثانه در دوران بارداری از محل اصلی خود جابجا می‌شوند و یا مثانه افتادگی پیدا می‌کند.
- اپیزیوتومی یا بریدگی که در جهت خارج کردن آسان‌تر و بهتر جنین از رحم مادر در عضله کف لگن ایجاد می‌شود.
علائم
از جمله علائم اصلی مثانه عصبی، عدم کنترل مثانه در طول فعالیت‌های فیزیکی است. ممکن است در این زمان مقدار کم و یا زیادی ادرار به طور غیرارادی از شما دفع شود. این مسئله ممکن است در مواقع زیر برای شما اتفاق افتد:
- خندیدن
- سرفه کردن
- عطسه کردن
- پریدن
- تمرینات ورزشی
- برداشتن اشیاء سنگین
- ارتباطات جنسی
گاهی حتی بلند شدن از صندلی یا دراز کشیدن نیز ممکن است باعث وارد آوردن فشار مضاعف بر روی مثانه و در نتیجه چکه کردن ادرار شود. مشکل مثانه عصبی در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است شما هر بار که در فعالیت‌های مختلف شرکت می‌کنید علائم این عارضه را مشاهده نکنید یا فعالیت‌هایی که باعث خارج شدن غیرارادی ادرار از شما می‌شود در شخص دیگری هیچ‌گونه تأثیری نداشته باشد.
درمان
درمان‌های رفتاری مانند محرومیت از زمان و تمرینات مثانه می‌تواند در درمان بی‌اختیاری ادرار در حین و بعد از بارداری مفید باشد. این روش‌ها معمولاً در ابتدا و در خانه انجام می‌شوند. این تغییرات در عادت‌ها و درمان‌های رفتاری هیچ‌گونه عوارض جانبی جدی ندارد.
محرومیت از زمان
جهت تمرین محرومیت از زمان، شما از یک جدول یا دفترچه یادداشت جهت ثبت زمان ادرار و زمانی که ادرار چکه می‌کند استفاده می‌کنید. با این کار شما یک ایده‌ای در مورد الگوی زمان چکه کردن ادرار به دست خواهید آورد. در این صورت شما می‌توانید با رفتن به دستشویی در زمان چکه کردن ادرار (که طبق الگو از زمان آن آگاهید)، از چکه کردن ادرار جلوگیری کنید.
تمرینات مثانه
در تمرین مثانه، شما فاصله بین رفتن به دستشویی را با ایجاد تأخیر کوتاه در هر بار رفتن به دستشویی، طولانی‌تر می‌کنید. به عنوان مثال، در ابتدا شما می‌توانید برای رفتن به دستشویی هر یک ساعت یک بار برنامه‌ریزی کنید. از این الگو برای یک دوره زمانی تبعیت کنید. سپس الگوی آن را برای هر 90 دقیقه یک‌بار رفتن به دستشویی تغییر دهید. در مرحله بعد این فاصله را به دو ساعت تغییر دهید. این تمرین را آن‌قدر انجام دهید تا فاصله زمانی رفتن به دستشویی‌ها به 3 یا 4 ساعت یک‌بار برسد.
به تعویق انداختن
روش دیگر، به تعویق انداختن زمان رفتن به دستشویی 15 دقیقه بعد از اولین زمان احساس نیاز به ادرار کردن است. این تمرین را برای دو هفته انجام دهید. سپس زمان آن را به 30 دقیقه افزایش داده و این روند را ادامه دهید.
استفاده از شیاف
در برخی موارد ممکن است زنان از شیاف که وسیله‌ای است جهت مسدود کردن رحم یا تقویت عضلات کف لگن استفاده می‌کنند. به علاوه برخی داروها نیز جهت کنترل گرفتگی عضلات در مثانه یا تقویت ماهیچه‌های رحم نیز مؤثر و مفید هستند. برخی داروها نیز جهت آرام کردن مثانه‌های فعال به کار می‌روند.
تمرینات کگل
تمرینات عضلات کف لگن یا ورزش کگل نیز راه دیگری جهت کمک به کنترل بی اختیاری ادرار در بارداری است. این تمرینات باعث محکم‌تر شدن و تقویت ماهیچه‌ها در عضلات کف لگن می‌شوند. تقویت عضلات کف لگن باعث بهبودی عملکرد رحم و عضلات مقعدی می‌گردد.
دوری از نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار
از نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار، قهوه و چایی خودداری کنید. این آشامیدنی‌ها ممکن است باعث شود شما احساس کنید نیاز بیشتری به رفتن به دستشویی دارید. سعی کنید آب بیشتر و نوشیدنی‌های بدون کافئین مصرف نمایید.
دوری از نوشیدن در شب هنگام
به منظور جلوگیری از تکرر خالی کردن مثانه در شب، سعی کنید از عصر به بعد نوشیدنی‌های خود را محدود نمایید.
از رژیم غذایی پر فیبر تبعیت کنید
جهت دوری از یبوست از غذاهای پر فیبر استفاده نمایید. یبوست باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر روی مثانه می‌شود.
وزن خود را متعادل نگه دارید
وزن زیاد بخصوص در اطراف شکم باعث افزایش فشار بر مثانه می‌شود. کاهش وزن پس از زایمان، می‌تواند به کنترل بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان کمک کند.
