فهرست موضوعات
تاریخ 14 نوامبر 2023
سنگ‌های کلیه توده‌های روی هم انباشته‌ی سنگی هستند که از نمک‌های معدنی طبیعی موجود در ادرار تشکیل می‌شوند و می‌توانند در مجرای ادراری یا میزنای (لوله حالب) قرار گیرند. سنگ‌هایی که جریان ادرار را مسدود می‌کند می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله آسیب به کلیه، مسمومیت ادراری و عفونت شدید شود. در بسیاری موارد، سنگ‌های کوچک تشکیل شده در مجرای ادراری در نهایت به‌خودی‌خود از بدن خارج می‌شوند. برای این دسته از بیماران اغلب داروهای مسکن تجویز می‌شود و به آن‌ها توصیه می‌شود که در طول مدت انتظار برای دفع سنگ‌ها، روزانه 12 تا 16 لیوان مایعات بنوشند. در صورت امكان، يك سنگ دفع شده بايد برای نمونه گرفته شود تا بتوان تركيب شيميايي آن را آزمایش و آنالیز کرد. اگر سنگ خارج نشود یا تهدیدی برای سلامتی بیمار ایجاد کند، می‌توان از روش‌های حداقل تهاجمی یا عمل جراحی مانند جراحی بسته‌ی سنگ حالب یا TUL برای برداشتن سنگ استفاده کرد.
در این روش سنگ حالب از راه مجرا، بدون شکافی بر شکم و هیچ درد و یا عارضه‌ای خارج می‌شود و هیچ خطر یا عارضه‌ای بیمار را تهدید نمی‌کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارهی جراحی سنگ حالب کلیه با روش TUL و یا رزرو نوبت در مطب دکتر سلمان اسلامی با شماره تلفن‌های 02188343444 – 02188343445 – 02188343446 تماس حاصل فرمایید.
علت‌ها و عوامل خطر
سنگ‌های کلیه هنگامی تشکیل می‌شوند که نمک‌های معدنی طبیعی در ادرار جمع و انباشته می‌شوند و در مجرای حالب گیر می‌کنند.
دلایل مختلفی برای ایجاد انواع مختلف سنگ‌های حالب وجود دارد. به طور مثال:
- سنگ‌های کلسیمی: رایج‌ترین شکل سنگ‌های حالب، یعنی سنگ‌های کلسیمی هنگامی رخ می‌دهند که مقدار زیادی کلسیم و یا اگزالات در خون وجود داشته باشد. مصرف برخی داروهای خاص یا مقدار زیاد ویتامین D می‌تواند غلظت کلسیم را افزایش دهد. عوامل ژنتیکی یا رژیم‌های غذایی سرشار از اگزالات، مانند اسفناج، می‌تواند سطح اگزالات را بالا ببرد.
- سنگ‌های اسید اوریک: اسید اوریک بیش از حد، یک محصول جانبی ناشی از متابولیسم پروتئین است که می‌تواند متبلور و به سنگ تبدیل شود.
- سنگ‌های استروویت: سنگ‌های استروویت توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شوند که مجاری ادراری را بیشتر در زنان آلوده می‌کند.
- سنگ‌های سیستئین: این سنگ‌های نادر در افرادی که دچار بیماری ارثی هستند ایجاد می‌شود که باعث می‌شود کلیه مقادیر زیادی اسیدهای آمینه‌ی خاصی را دفع کند.
در یک تخمین مشخص شد که از هر 10 نفر 1 نفر برای یک‌بار در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه و مجاری ادراری می‌شود. عوامل خطر این بیماری شامل موارد زیر می‌باشد:
- جنسیت (سنگ کلیه معمولاً بیشتر در مردان دیده می‌شود).
- سن (بیشتر سنگ‌های مجاری ادراری در مردان بین 40 تا 60 سال رخ می‌دهد).
- سبک زندگی (عواملی مانند کم‌تحرکی، خوردن غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی و نوشیدن آب ناکافی).
- سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه و مجاری؛ و
- عفونت‌های مزمن ادراری.
علائم سنگ حالب کلیه
اولین علامت سنگی که در مجرای حالب قرار دارد معمولاً درد شدید در ناحیه پشت یا در هر دو طرف شکم یا پهلو است. این درد ممکن است تا کشاله ران، در زنان تا قسمت لابیای (لبه‌ها) ناحیه تناسلی یا در مردان تا قسمت بیضه کشیده شود. ممکن است همراه با ادرار کردن، احساس سوزش وجود داشته باشد یا خون در ادرار باشد. اگر سیستم ادراری نتواند انسداد را دفع کند، درد شدیدتر و مداوم‌تر خواهد شد. علاوه بر درد شدید، علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تعریق بیش‌ازحد؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- ضعف عمومی؛
- نیاز شدید و مکرر برای ادرار کردن؛
- تب و لرز یا ادرار کدر و غیر شفاف یا با بویی ناخوشایند به دلیل عفونت؛ و
- درد در هنگام ادرار کردن.
تشخیص
اولین مرحله در ارزیابی پزشکی، معاینه بدنی است که با هدف تعیین منبع دقیق هرگونه درد و ناراحتی انجام می‌شود. سایر بیماری‌هایی که علائمی شبیه به بیماری سنگ مجرای ادراری ایجاد می‌کنند باید در نظر گرفته و در صورت عدم وجود، رد شوند.
پزشک همچنین ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را دستور دهد:
- آزمایش ادرار؛
- عکس رادیولوژی؛
- تصویربرداری کامپیوتری سه بعدی بدون ماده حاجب. یا
- پیلوگرام داخل وریدی (یک رنگ پزشکی برای ایجاد تضاد تصویری در عکس برداری رادیولوژی با اشعه‌ی ایکس در جریان خون تزریق می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد سنگ را به‌وضوح ببیند و میزان انسداد را ارزیابی کند).
جراحی بسته سنگ حالب TUL
قبل از انجام جراحی بسته سنگ حالب با استفاده از روش TUL، پزشک تمامی اطلاعات موردنیاز را قبل از عمل در اختیار بیمار می‌گذارد. مصرف داروهایی از جمله آسپرین و داروهای ضدالتهابی باید چند روز قبل از این عمل قطع شود. این روش همراه با بی‌حسی نخاعی انجام می‌شود و نیازی به بستری ندارد. بیمار در طول درمان درد غیرقابل‌تحملی احساس نمی‌کند.
در این روش، متخصص اورولوژی برای شکستن سنگ حالب به روش TUL از ابزاری به نام یورتروسکوپ برای ورود به مجرای ادراری (مثانه) و لوله حالب استفاده می‌کند. سپس با استفاده از امواج سنگ‌شکنی لیزر، سنگ را کاملاً خرد می‌کند. ممکن است تا چند روز بعد از انجام این عمل تکه‌های ریز سنگ از ادرار دفع و یا خون در ادرار مشاهده شود.
در برخی موارد برای بیمار لوله حالب (یا سوند) گذاشته می‌شود که برای خارج کردن آن نیاز به مراجعه پزشک است. مدت زمانی که این سوند یا لوله در حالب باقی می‌ماند متغیر است و احتمالاً پزشک از شما خواهد گفت كه حدوداً بین 5 تا 10 روز بعد از عمل جراحی باید برداشته شود.
در حدود 50٪ از بیماران، به خاطر وجود این لوله، احساس پر بودن و حجیم بودن در پهلو (معمولاً در حین تخلیه‌ی ادرار) و بی‌اختیاری اضطراری (فوریت ادراری) دارند. این علائم اغلب با گذشت زمان بهبود می‌یابد. حتماً باید مجدداً نزد پزشک خود بروید تا سوند را خارج کند (طبق دستورالعمل)، زیرا قرار داشتن این لوله برای طولانی مدت می‌تواند منجر به ایجاد پوست زخم، عفونت‌های مزمن، انسداد مزمن کلیه و از بین رفتن نهایی عملکرد کلیه شود.
دلیل قرار گرفتن سوند بعد از عمل بسته‌ی سنگ حالب کلیه (TUL) چیست؟
قرار دادن لوله‌ی سوند در حالب به ادرار از کلیه به مثانه جریان می‌دهد، حتی در صورت انسداد مجرای ادرار ناشی از عواملی مانند سنگ، ورم، فشرده‌سازی بیرونی، تومورها یا لخته‌ها. این لوله امکان می‌دهد که ادرار از کلیه به‌صورت صحیح جریان یابد و درد ناشی از انسداد کلیه را کاهش دهد. همچنین، لوله‌ی سوند در حالب به کلیه اجازه می‌دهد تا عفونت‌های باکتریایی مرتبط با انسداد را خارج کند.
پس از جراحی حالب یا کلیه، لوله‌ی سوند از مجاری ادرار محافظت می‌کند و اجازه می‌دهد تا مجرای ادرار حتی در صورت آسیب‌دیدگی نیز بهبود یابد. در صورتی که پس از عمل جراحی، این سوند در حالب قرار نگیرد، ممکن است لومن مجرای ادرار با چیزی به نام بافت جراحت بهبود یابد. اندازه‌ی لوله‌ی حالب ممکن است باعث محدودیت در بهبودی مجرای ادرار شود.
گاهی اوقات این لوله‌ی سوند را قرار می‌دهند تا اجازه دهد که حالب به تدریج نرم و بازتر شود، که این موضوع ممکن است در هنگامی که نیاز است از طریق میزنای یا لوله‌ی حالب ابزارهای جراحی عبور داده شوند یا سنگ‌ها خارج شوند، حائز اهمیت باشد. این ویژگی به خصوص زمانی مشاهده می‌شود که قطر لوله‌ی حالب به حدی کوچک باشد که نتوان ابزارهای جراحی را از آن عبور داد یا هنگامی که یک سنگ حالب، به دلیل ادم یا التهاب، ناحیه‌ی لومن مجرای ادرار را تنگ کرده است. قرار دادن سوند این امکان را فراهم می‌سازد تا مجرای حالب به‌راحتی و بدون مقاومت گشادتر شود، به امید اینکه تلاش‌های بعدی برای بهبود و درمان مجرای ادراری با موفقیت انجام شوند.
بعد از جراحی بسته سنگ حالب
پزشک جراح داروهایی را برای بعد از جراحی بسته سنگ حالب TUL تجویز می‌کند. این داروها کلاً ممکن است شامل یک آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت ، داروهای مسکن و شاید داروهایی برای درمان اسپاسم مثانه و سوزش ادرار باشند. برای نرم‌تر شدن سوند قرار داده شده در کلیه‌تان، باید مقدار زیادی آب بنوشید و تلاش کنید که هرگونه سنگ کوچکی که در کلیه دارید، از بدن خود دفع کنید. به احتمال زیاد شما نیاز به دفعات مکرر ادرار دارید، بنابراین شاید بهتر باشد که نزدیک به دستشویی باشید.
می‌توانید فعالیت‌های عادی روزانه‌تان را یک روز بعد از عمل از سر بگیرید و یا به محض اینکه احساس راحتی کردید. از تا وقتی که سوند را از بدنتان خارج نکرده‌اند، انجام تمرینات ورزشی با شدت زیاد اجتناب کنید. برخی داروهای مسکن، فعالیت‌هایی مانند رانندگی را محدود می‌کنند، بنابراین هشدارهای گفته‌شده بر روی بسته‌بندی آن‌ها را به‌دقت مطالعه کنید. پزشک توصیه‌های دیگری را برای مراقبت‌های بعد از عملتان به شما خواهد کرد.
