فهرست موضوعات
تاریخ 15 نوامبر 2023
اگر در هنگام دفع ادرار با مشکل در کنترل مواجهید، بی اختیاری ادرار نامیده می‌شود. این به معنای از دست دادن کنترل بر روی مثانه‌تان خواهد بود. روش درمانی انتخابی از سوی شما و پزشکتان به نوع بی اختیاری ادراری و مقدار اذیت شدن شما توسط نشانه های آن بستگی خواهد داشت.
شرایطی که منجر به ایجاد بی اختیاری ادراری در مردان می‌شود:
وجود مشکلاتی در سلامتی و سبک زندگی، می‌تواند منجر به ایجاد بی اختیاری در ادرار شود. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکل پروستات
بروز مساله بی اختیاری ادراری در نتیجه مشکلات پروستات، شایع است. ممکن است پروستاتتان در نتیجه شرایطی غیر سرطانی که هیپرپلازی خوشخیم پروستات ( BPH ) نامیده می‌شود، بزرگتر از حالت معمول باشد. همچنین ممکن است در اثر سرطان بزرگتر از حالت معمول باشد. پروستات بزرگ شده می‌تواند مجرای پیشاب را ببندد. وقتی که مجرای ادرار بسته باشد، پروستات باید فشار بیشتری به خود برای خروج ادرار وارد نماید. این مساله منجر به ضخامت دیواره مثانه و ضعیف تر شدن آن خواهد شد و تخلیه کامل ادرار درون مثانه توسط آن را سخت خواهد نمود. همچنین ممکن است درگیر بی اختیاری ادراری ناشی از سرطان پروستات، یا در اثر روشهای درمانی بخصوصی که برای برداشتن پروستات به کار می‌رود، چون: رادیوتراپی یا جراحی شوید. جراحی می‌تواند مشکلاتی در عصب های کنترل کننده مثانه ایجاد نماید.
بیماری های خاص
اسکلروز یا فلج چندگانه (با به طور خلاصه همان بیماری MS) نوعی بیماری است که به اعصاب فرمان دهنده به مثانه برای تخلیه آسیب وارد نموده و همچنین می‌تواند منجر به اسپاسم مثانه نیز شود. برخی شرایط دیگر که می‌تواند به اعصاب آسیب رسانده و مثانه شما را از ارسال یا دریافت امواج مورد نیاز در کارایی درست، باز بدارد عبارتند از :
- دیابت
- سکته
- بیماری آلزایمر
- بیماری پارکینسون
جراحی
جراحی روده بزرگ، جراحی پایین کمر و جراحی پروستات همگی از عواملی هستند کمنجر به ایجاد مشکلاتی در مثانه خواهند شد. این مساله عمدتا ناشی از وارد مدن صدمه به عصب های مسیرهای ادراری در طی این جراحی‌ها است.
افزایش سن
درست مشابه با هر عضله دیگری در بدن، مثانه هم ممکن است قدرت خود را از دست داده و منجر به تراوشاتی از آن شود.
چاقی یا عدم تحرک و تمرین
وقتی میزان تحرکتان کم شود، ممکن است با اضافه وزن روبرو شوید. با افزایش وزن، فشار بیشتری بر مثانه وارد خواهد آمد. این مساله می‌تواند منجر به تعدد دفعات مراجعه به دستشویی و سختی در نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی شود.
سرفه های مزمن
اگر بیماری، حساسیت یا دیگر مشکلات، شما را به حالت سرفه مدام بیاندازد، این مساله منجر به وارد آمدن فشار بیشتر برعضلات مثانه و عضلات کف لگن شود؛ اگر ضعیف باشند با نگه داشتن ادرار مشکل خواهند داشت.
عفونت مجاری ادراری
ممکن است بعضا باکتری منجر به ایجاد عفونت در مجاری ادراری شود. این عفونت می‌تواند منجر به ازردگی مثانه و بی اختیاری ادراری شود.
یبوست
وقتی که با خشکی مدفوع مواجه شوید، این مساله می‌تواند بر اعصاب سیستم ادراری فشار وارد آورده و منجر به تراوشاتی شود.
داروهای خاص
استفاده از برخی داروها، از جمله داروهای ادرار آور، داروهای ضدافسردگی، داروهای مسکن، داروهای مخدر و داروهای بدون نیاز به نسخه برای سرماخوردگی یا مکل‌ها می‌تواند به بدتر شدن بی اختیاری ادراری منجر شود. این داروها به طور کلی مشکلی را ایجاد نمی کنند، اما می توانند در بدتر شدن علایم آن نقش بسیاری ایفا کنند.
انواع نشانه های بی اختیاری ادراری
تمامی انواع بی اختیاری های ادراری منجر به بیرون ریختن ادرار خواهد شد، اما دلایل آن متفاوت خواهند بود. ممکن است تا مراجعه به پزشک برای تشخیص نوع آن، خودتان از نوع بی اختیاری که به آن مبتلا هستید را ندانید.
بی اختیاری فوری
این نوع از بی اختیاری ادراری را گاهی “مثانه بیش فعال” یا OAB نیز می‌نامند، البته اینها موارد یکسانی نیستند. هم زنان و هم مردان به طور شایعی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اصلی ترین نشانه آن، احساس حتمی نیاز به ادرار است. وقتی به بی اختیاری فوری مبتلا باشید، مغزتان به مثانه دستور می‌دهد که باید خودش را تخلیه کند، حال ممکن است مقدار ادرار اندکی در آن وجود داشته باشد؛ و یا عضلات مثانه، ادرار را پیش از پرشدگی کامل مثانه به سمت بیرون هدایت می‌کند. از دیگر نشانه های آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عجله در رفتن به سوی دستشویی (و عمدتا به موقع به آن نمی رسید)
- عدم توانایی در نگه داشتن ادرار
- شب ادراری
- نیاز به تخلیه ادرار پس از لمس یا شنیدن صدای آب، یا بودن در جای سرد.
بی اختیاری ناشی از فشار
اگر در نتیجه هر گونه حس فشار بر مثانه، با تراوش ادرار مواجه شدید، به این حالت بی اختیاری ادراری ناشی از فشار گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند نشای از حالات زیر به وجود بیاید:
- سرفه
- عطسه
- خنده
- پیاده روی
- بلند کردن جسم سنگین
- تمرین ورزشی
بی اختیاری ناشی از پر بودن مثانه
این نوع از بی اختیاری ادراری، شایع ترین نوع بی اختیاری در مردان است. این مشکل زمانی که مثانه به درستی پر نمی شود، رخ می‌دهد. مثانه‌تان با مقدار اندکی از ادرار پر شده و خارج خواهد شد. نشانه های بی اختیاری ناشی از پر شدن مثانه عبارت خواهند بود از :
- نیاز مدام به تخلیه ادرار در شب و روز
- وجود مشکل در آغاز تخلیه ادرار
- جریان ضعیف ادرار
- زور زدن (استفاده از عضلات شکمی) به هنگام ادرار
- عدم احساس خالی شدن مثانه، حتی زمانی که ادرارتان را تخلیه کردید.
- درد هنگام ادرار
- فشار در زیر شکم
بی اختیاری عملکردی
وقتی که شرایط پزشکی یا معلولیت، چرخیدن و رسیدن به توالت را در زمان مناسب سخت نماید، تحت عنوان بی اختیاری عملکردی نامیده می‌شود.
بی اختیاری ترکیبی
گاهی اوقات ممکن است نشانه های بیش از یک نوع از بی اختیاری را به طور همزمان داشته باشید. معمولا بی اختیاری ناشی از فشار همزمان با بی اختیاری ادراری فوری رخ می‌دهد.
تشخیص بی اختیاری ادرار در مردان
اولین گامهایی که پزشکتان برای یافتن نشانه های بی اختیاری ادراری‌تان باید بردارد، آگاهی یافتن از سایقه دارویی و بررسی های جسمی است. معاینه جسمی شامل معاینه آلت تناسلی مردانه، پروستات، و سیستم عصبی است. سایقه دارویی و معاینات انجام شده، در کنار آزمایشات تشخیصی معمول چون تحلیل ادرار، معمولا اطلاعات کافی برای تشخیص عوامل بی اختیاری ادراری و فراهم نمودن امکان شروع درمان را برای پزشک به همراه خواهد داشت. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا یادداشتهای روزانه ای از مقدار مایعات نوشیده شده و همچنین زمان تقریبی و مقدار ادرارهایتان را داشته باشید. آزمایشاتی که معمولا برای تعیین نوع و دلیل بی اختیاری ادراری به کار گرفته می‌شوند، عبارتند از :
- پیشاب سنجی و کشت ادرار، که می‌تواند به منظور بررسی عفونت مجرای ادراری (UTI) یا عفونت غده پروستات، یا وجود خون یا شکر در ادرارتان انجام شود.
- آزمایش سرفه، برای بررسی ترواش ادرار به هنگام سرفه
- آزمایش فلومتری ادرار نرخ جریان ادرار در حین ادرار را اندازه گیری می‌کند. نمودار جریانی در حین آزمایش رسم می‌شود تا نرخ جریان حداکثر مشخص شود. مقدار نرخ جریان حداکثری اندک می‌تواند به معنای وجود مانع در مسیر یا مثانه ای ضعیف باشد که خود می‌تواند عاملی بر بی اختیاری باشد.
- بررسی جریان فشار، که فشار تولید شده در مثانه با تغییر جریان را اندازه گیری می‌نماید. بررسی‌ها و مطالعات فشار می‌تواند به برقراری تمایز میان نشانه های ادراری ناشی از انسداد و موارد ناشی از مشکلات عصبی یا عضلات مثانه منجر شوند. معمولا از این آزمایش در زمانیکه دلیل نشانه های فرد مشخص نباشد استفاده می‌شود.
- تعیین مقدار ادرار باقی مانده، پزشکتان می‌تواند مقدار ادرار باقی مانده پس از تخلیله مثانه از ادرار را با وارد نمودن لوله نازکی (سوند) به داخل مثانه و یا با استفاده از تصویربرداری فراصوت، بلافاصله پس از تخلیه ادرار، اندازه گیری نماید.
درمان بی اختیاری ادرار در مردان
برخی از روش های درمان بی اختیاری ادرار در مردان عبارتست از:
مصرف دارو
داروها براساس دلیل ایجاد بی اختیاری تجویز خواهد شد.
- داروهای ضد اسپاسم یا آنتی کولینرژیک (پادزهره کنش، خنثی کننده استیل کولین) برای تسکین مثانه (در بی اختیاری های فوری) تجویز می‌شود.
- در بی اختیاری های ناشی از عفونت، گاها آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.
درمان تزریقی
تزریقریال یک روش درمانی است که برای درمان مشکلات بی اختیاری ادراری استفاده می‌شود. این روش به این شکل است که مواد “حجمی” به بافتهای اطراف مجرای ادراری تزریق می‌شود، بدون نیاز به جراحی. هدف اصلی این روش درمانی، محدود کردن عضلات باسطه است تا مقاومت خروج ادرار کاهش یابد. تزریقریال معمولاً با استفاده از بی حسی موضعی انجام می‌شود و می‌تواند به صورت سرپائی در بیمارستان یا مطب دکتر انجام شود. بعد از تزریق، برخی از بیماران ممکن است با مشکلاتی مانند سختی در ادرار مواجه شوند و احتمالاً نگه داشتن ادرار نیز رخ خواهد داد.
جراحی
اگر بی اختیاری مثانه سرریز شده در نتیجه هیپرپلازی خوش خیم پروستات ( BPH ) باشد، جراحی پروستات می‌تواند این مشکل بی اختیاری را بهبود بخشد. جراحی بی اختیاری ادراری استرسی شدید که با روشهای رفتاری بهبود نیافته اند، عبارتند از:
- همکش (عضله باسطه یا تنگ کننده) مصنوعی : وسیله ای از جنس لاستیک سیلیکونی است که در اطراف مجرای پیشاب ( مجرایی که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن منتقل خواهد نمود ) قرار گرفته و با تورم یا کاهش تورم به کنترل ادرار کمک خواهد نمود.
- قلاب غذه کوپر (غده پیازی پیشابراهی): که به عنوان درمانی برای بی اختیاری های ادراری شدید ناشی از جراحی پروستات به کار گرفته می‌شود. در این روش، قلابی در زیر مجرای پیشاب برای پشتیبانی از آن قرار می‌گیرد و یا به بافت ماهیچه و یا به استخوان رحم متصل می‌شود. قلاب مجرای پیشاب را فشرده و آن را بالا آورده و آن را در مقابل فشار وارده از عضلات شکمی مقاوم تر خواهد نمود.
- تحریک عصب ساکرال (SNS) : دکتر در این روش یک محرک الکترونیکی را در زیر پوست و بالای سرین (کفل) قرار خواهد داد. این محرک شبیه یک دستگاه تنظیم ضربان قلب است. به الکترودهایی متصل می‌شود که امواجی را به عصب موجود در پایین کمر (استخوان خاجی) خواهد فرستاد. عصب پایین کمر نقشی حیاتی در پر و خالی شدن مثانه ایفا می‌کند.
ورزش کگل برای بی اختیاری ادرار مردان
مانند هر ورزش دیگری، در ابتدا سخت است متوجه شوید که آیا به درستی در حال انجام کگل هستید یا خیر؛ اما با انجام روزانه و مقید بودن به آن، به شکلی غریزی در خواهد آمد. در اینجا نکاتی برای این مساله آورده شده است:
- کدام ماهیچه؟ اگر قادر به قطع جریان ادرار در نیمه آن باشید، عضلات کف لگن خاصره را می‌شناسید. این سخت ترین بخش تمرین است.
- خود را آماده روند مورد نظر کنید . این قسمت را با مثانه خالی تمرین اجرا کنید و هدف از آن انقباض عضلات کف لگن خاصره به مدت 5 ثانیه است. حال به آنها به مدت 5 ثانیه استراحت بدهید. در اولین روز سعی کنید 5 بار این کار را تکرار کنید. وقتی از انجام این کار مطمئن شدید، هدف بعدیتان انجام ده ثانیه ای این حرکت خواهد بود و بین این انقباض‌ها نیز استراحت های 10 ثانیه ای داشته باشید.
- مراقب باشید . مراقب باشید که ماهیچه های سرینی، شکمی یا رانتان را خم نکنید. همچنین از نگه داشتن نفستان پرهیز کنید. برای دور کردن تنش از مابقی نقاط بدن، کاملا آزادانه نفس بکشید.
- سه بار در روز تکرار کنید . هدف روزانه خود را برای سه تکرار 10 عددی قرار دهید.
انقباض کوتاه
اولین تمرین، انقباض کوتاه نامیده می‌شود و بر روی عضلات انقباضی سریع که به سرعت مسیر ادرار را می‌بندند و از تراوش آن جلوگیری می‌کنند، کار می‌کند. عضلات به سرعت منقبض می‌شوند، جمع می‌شوند و سپس رها می‌شوند. باید به هنگام بازدم انقباض را انجام داده و سپس در حین تمرین به تنفس معمولی بپردازید.
انقباض طولانی
تمرین دم بر قدرت پشتیبانی عضلات کار می‌کند و به آن انقباض طولانی اطلاق می‌شوند. عضلاتی که به آرامی منقبض می‌شوند، به تدریج سفت و جمع می‌شوند و برای چند ثانیه در همین حالت باقی می‌مانند. در ابتدا ممکن است چنین حرکتی – انقباض بیش از 1 یا 2 ثانیه – سخت باشد. هدف نهایی دستیابی به قدرت انقباض عضلات به مدت ده ثانیه و اعمال استراحت های 10 ثانیه ای بین هر انقباض طولانی برای جلوگیری از وارد آمدن فشار بر ماهیچه است. ک برنامه سفت و سخت به شکل اجرای 3 ست ده تایی انقباض های کوتاه و 2 ست انقباض های طولانی به صورت روزانه است. به یاد داشته باشید : آنچه مهم است، کیفیت است. انجام درست حرکات بر انجام نادرست تعدادی حرکت، اولویت دارد. باید در طول 3 تا 6 ماه شاهد بهبود باشید.
درمان بی اختیاری ادرار در مردان با مراقبت های خانگی
در بسیاری از موارد، تغییرات در رژیم غذایی، سبک زندگی و عادات ادرار کردن می‌تواند برای کنترل بی اختیاری ادراری موثر باشد. تغییرات زیر در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به کاهش بی اختیاری کمک کند:
1. کاهش مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و گاز – مانند قهوه، چای و … را در نظر بگیرید و یا آنها را از رژیم غذایی‌تان حذف کنید.
2. مصرف کمتر مواد غذایی که ممکن است به مثانه آسیب بزند – مانند مرکبات، شکلات، گوجه، سرکه، غذاهای تند، محصولات لبنی را کاهش دهید.
3. اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را ترک کنید.
4. اگر اضافه وزن دارید، برنامه‌ای برای کاهش وزن خود را شروع کنید؛ به یاد داشته باشید که برنامه موثر، ترکیبی از ورزش و رژیم غذایی است.
5. برنامه‌ای برای ادرار کردن هر دو تا چهار ساعت را تنظیم کنید، بدون توجه به احساس نیاز به ادرار.
6. تا جایی که امکان دارد، سعی کنید مثانه را دو بار خالی کنید؛ به این شکل که کمی صبر کنید و سپس دوباره اقدام به تخلیه ادرار نمایید.
