راه های درمان و پیشگیری از زخم ناحیه تناسلی در زنان و مردان

تاریخ 24 آبان 1402

منظور از زخم از بین رفتن پیوستگی غشای مخاطی پوست است. به زبان ساده هنگامی ‌که روی پوست زخم ایجاد می‌شود باعث از بین رفتن غشای مخاطی خواهد شد و بافت‌های زیر پوست دیده می‌شود. زخم دستگاه تناسلی می‌تواند در پی قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی از قبیل عفونت قابل انتقال از طریق تماس جنسی مانند ویروس زگیل تناسلی، سفلیس، عفونت باکتریایی و عفونت قارچی به وجود بیاید. عوامل غیر عفونی که باعث به وجود آمدن زخم ناحیه تناسلی می‌شوند عبارتند از پسوریازیس، ترومای جنسی یا واکنش به مصرف برخی داروها. روش‌های درمانی متعددی برای زخم ناحیه تناسلی وجود دارد اما در برخی موارد هیچ گونه درمانی در دسترس نیست و فقط می‌توان به کنترل آن پرداخت.

 چه عواملی باعث به وجود آمدن زخم ناحیه تناسلی می‌شوند؟

---

 زخم ناحیه تناسلی اغلب از طریق عفونت قابل انتقال از طریق روابط جنسی ایجاد می‌شود با این حال عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن زخم این قسمت نقش دارند.

 عوامل مقاربتی که در تشکیل زخم ناحیه تناسلی نقش دارند

 زخم ناحیه تناسلی می‌تواند در پی بروز عفونت‌های قابل انتقال از طریق روابط جنسی به وجود بیاید که به شرح زیر می‌باشد:

• شانکروئید: معمولاً به صورت یک تا چهار توده برجسته به وجود می‌آید که زخم می‌شود و ممکن است با متورم شدن غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران ارتباط داشته باشد و روی پوست خود را نشان دهد.
• هرپس تناسلی: این بیماری قابل انتقال از طریق روابط جنسی توسط ویروس نوع یک و دو حرف است به وجود می‌آید.
• گرانولوم کشاله ران: این اختلال زخم‌هایی گفته می‌شود که ظاهر قرمز و گوشت مانند دارند و به آرامی پخش می‌‌شوند و باعث از بین رفتن بافت ناحیه تناسلی می‌شوند.
• لنفوگرانولوما ونروم: یک بیماری مقاربتی نادر است که اغلب باعث ایجاد یک زخم منفرد بدون درد می‌شود که با متورم شدن غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران ارتباط دارد و ممکن است از آن ترشح خارج شود.
• شپش ناحیه تناسلی: حشرات انگلی کوچکی هستند که در موهای ناحیه تناسلی زندگی می‌‌کنند.
• گال: این اختلال توسط حشرات کوچک ایجاد می‌‌شود که به زیر پوست می‌روند و باعث بروز واکنش آلرژیک می‌‌شوند.
• سفلیس: یک بیماری مقاربتی است که توسط یک نوع باکتری ایجاد می‌شود.

 سایر علل ایجاد زخم ناحیه تناسلی

 زخم ناحیه تناسلی می‌تواند در پی ابتلا به سایر بیماری‌ها و اختلالات به وجود بیاید. این اختلالات به شرح زیر می‌باشند:

• واکنش آلرژیک
• بیماری بهجت که به علت التهاب عروق خونی به وجود می‌آید.
• سرطان ناحیه تناسلی
• التهاب فولیکول‌های ناحیه تناسلی که پس از شیو کردن به وجود می‌‌آید.
• فیستول که به ایجاد یک سوراخ غیر عادی بین بافت‌های اعضای بدن گفته می‌‌شود و می‌‌تواند باعث بروز عفونت جدی شده و مشکلات دیگری را نیز به دنبال داشته باشد.
• آسیب دیدگی پوست یا تاول زدن که به علت عفونت یکی از فولیکول‌های مو و پوست اطراف آن ایجاد می‌شود.
• التهاب پوست به علت وجود مواد شیمیایی موجود در صابون، محصولات بهداشتی، عطر، لوبریکانت، کرم یا دوش گرفتن
• پسوریازیس بیماری خارش آور پوستی که با التهاب و قرمزی پوست همراه است و اغلب باعث کلفت و قرمز شدن و پوسته پوسته شدن یک قسمت از بدن می‌شود.
• عفونت قارچی

 چه عواملی در تشکیل زخم ناحیه تناسلی نقش دارند؟

---

 عواملی که در تشکیل زخم ناحیه تناسلی نقش دارند به شرح زیر می‌باشند:

 عفونت‌های قابل انتقال از طریق روابط جنسی

 در برخی از عفونت‌های قابل انتقال از طریق روابط جنسی از قبیل شانکروئید، سفلیس، هرپس تناسلی، لنفوگرانولوم ونروم و غیره فاکتورهای خطر به شرح زیر می‌باشند:

• روابط جنسی محافظت نشده
• تماس پوست ناحیه تناسلی با پوست فردی که زخم یا ضایعات پوستی دارد.
• آلت تناسلی ختنه نشده

 عوامل غیر عفونی

 فاکتورهای خطر در عوامل غیر عفونی به شرح زیر می‌باشند:

• سابقه فردی و خانوادگی ابتلا به پسوریازیس، تروما و مصرف برخی داروها از قبیل داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن، مصرف کورتیکواستروئیدها و بتابلاکرها ریسک تشکیل زخم در ناحیه تناسلی را افزایش می‌دهد.
• بیماری بهجت اختلالی است که برخی از افراد به دلیل داشتن یک آنتی ژن خاص بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
• مصرف برخی از داروهای خاص از قبیل آنتی بیوتیک باعث ایجاد زخم در ناحیه تناسلی خواهد شد.

 نکته مهمی که بسیار اهمیت دارد این است که باید بدانید داشتن یکی از این فاکتورهای خطر به این معنا نیست که فرد دچار اختلال شده است بلکه داشتن آنها به این معنا است که ریسک تشکیل زخم در ناحیه تناسلی در افرادی که این فاکتورها را دارند در مقایسه با سایر افرادی که فاقد آنها هستند بیشتر است. برخی از فاکتورهای خطر نسبت به برخی دیگر اهمیت بیشتری دارند.

 علائم و نشانه‌های زخم ناحیه تناسلی شامل چه مواردی است؟

---

وقتی ناحیه تناسلی ممکن است علائم و نشانه‌های مختلفی داشته باشد که در این ناحیه تاثیر بگذارد. این علائم به شرح زیر می‌باشند:

• خروج ترشحات غیرطبیعی
• تاولی که به راحتی خونریزی می‌کند.
• تخریب بافت‌های ناحیه تناسلی
• خارش ناحیه تناسلی
• درد و سوزش ناحیه تناسلی
• تورم ناحیه تناسلی
• احساس درد در هنگام روابط جنسی
• احساس درد و سوزش در هنگام دفع ادرار
• تغییر رنگ پوست ناحیه تناسلی
• زخم شدن ناحیه تناسلی
• دیدن تخم یا حشرات کوچک که در موهای ناحیه تناسلی حرکت می‌‌کنند.

 گاهی اوقات ممکن است زخم ناحیه تناسلی با علایم و نشانه‌های همراه شود که به سایر سیستم‌های بدن ارتباط داشته باشند. این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• وجود خون یا ترشح در مدفوع
• بزرگ شدن غدد لنفاوی
• تب
• زخم شدن دهان
• خارج شدن ترشح از ناحیه رکتال یا کشاله ران
• دردناک بودن حرکات روده برای عمل دفع
• درد لگن
• راش روی پوست دست یا پا یا سایر نقاط بدن
• دردناک بودن، متورم بودن و داغ بودن مفاصل
• ایجاد زخم در ناحیه کشاله ران

 عوارض بالقوه زخم ناحیه تناسلی شامل چه مواردی است؟

---

 از آنجایی که ممکن است زخم ناحیه تناسلی به علت وجود یک بیماری حاد و جدی ایجاد شده باشد که عدم درمان آن می‌تواند باعث بروز عوارض جدی و آسیب دیدگی دائمی بافت شود. پس از آن که علت اصلی بروز زخم تشخیص داده شد پیروی از دستورات پزشک و برنامه درمانی طراحی شده اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌‌کند تا ریسک که عوارض پنهانی این اختلالات به حداقل برسد. برخی از این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• التهاب بافت مغز یا انسفالیت
• تورم دائمی ناحیه تناسلی
• محدود شدن فضای رکتوم
• ایجاد بافت اسکار یا تخریب بافت ناحیه تناسلی
• سفلیس ثانویه که عوارض عدم درمان آن عبارت است از راش پوستی، بیماری قلبی، بیماری نورولوژیکی یا تومور پوست، استخوان و کبد
• عفونت ثانویه پوست که به علت بروز اختلال ایجاد شده و خاراندن پوست به وجود می‌‌آید.
• پخش شدن سرطان
• پخش شدن عفونت به اندام جنسی همسر
• قرار گرفتن در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری‌های عفونتی مقاربتی

 زخم ناحیه تناسلی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

---

 

ابزارهایی که برای تشخیص زخم ناحیه تناسلی به کار می‌روند به شرح زیر می‌باشد:

 انجام معاینه جسمانی و بررسی سابقه پزشکی بیمار

• در مرحله اول، زخم تناسلی بر اساس انجام معاینه جسمانی کامل و بررسی سابقه پزشکی بیمار تشخیص داده می‌شود.
• ممکن است پزشک از بیمار در خصوص روابط جنسی او، داروهایی که مصرف می‌‌کند، سابقه خانوادگی ابتلا به ضایعات و اختلالات پوستی و وجود هر گونه عفونت احتمالی سوال بپرسد.
• هرگونه زخمی که روی پوست به وجود می‌‌آید باید با دقت ارزیابی شود تا بتوان در مراحل اولیه به درمان آن پرداخت زیرا ممکن است پس از مدتی این ضایعات ناپدید شوند و امکان تشخیص علت بروز آنها نیز از بین برود.

 انجام آزمایش خون

 پزشک برای تشخیص هرپس تناسلی، سفلیس و ایدز در خواست انجام آزمایش کامل خون را خواهد داد.

 نمونه برداری از زخم ناحیه تناسلی

در این روش، پزشک ابتدا یک قسمت از زخم و بافت اطراف آن را جدا می‌کند و سپس نمونه‌ی بدست آمده را به آزمایشگاه ارسال می‌کند تا بررسی‌های لازم انجام شود. متخصص آزمایشگاه نمونه را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌دهد تا با توجه به نتایج حاصل از مطالعات و ارزیابی‌های کامل، به یک تشخیص قطعی برسد و نتایج را به پزشک ارائه دهد.

 چگونه می‌توان به درمان زخم ناحیه تناسلی پرداخت؟

درمان زخم ناحیه تناسلی به عوامل موجبه‌اش وابسته است. در این بخش، ما روش‌های مختلف درمان این نقص را توضیح می‌دهیم.

مشاوره با یک پزشک دربارهٔ عفونت‌های قابل انتقال از طریق روابط جنسی بسیار مهم است. داشتن روابط جنسی ایمن می‌تواند در پیشگیری از ایجاد زخم در ناحیه تناسلی مفید باشد. شما می‌توانید آسان به پزشک خود مراجعه کنید تا با روش‌های موجود برای درمان زخم ناحیه تناسلی و عفونت در این بخش آشنا شوید.

یک نکته کلی برای تمام بیماری‌ها در نظر داشته باشید که درمان یک نقص باید به طور کامل انجام شود، حتی اگر علایم بیماری برطرف شده باشد. این اقدام از انتقال عفونت به همسر جلوگیری خواهد کرد. البته، بهتر است به یاد داشته باشید که فرآیند درمان فرد همسر نیز باید در آن در نظر گرفته شود.

مصرف داروهای ضد باکتری در درمان زخم ناحیه تناسلی و برخی از اختلالات مانند سفلیس، شانکروئید، لنفوگرانولوم و خارشانه‌ی کشاله ران بسیار حائز اهمیت است. پزشک با ارزیابی آزمایش خون یا نمونه‌های حاصل از زخم شکل‌گیری شده، فرآیند درمان را شروع می‌کند.

اندازه‌گیری بزرگ شدن غدد لنفاوی می‌تواند در خلق مشکل شانکروئید باشد و معمولاً قبل از ترک آن و ایجاد عوارض جدی، با استفاده از سرنگ خالی شده خواهد شد.

 عفونت زگیل تناسلی چگونه درمان می‌شود؟

• به طور کلی هیچ روشی برای درمان عفونت زگیل تناسلی وجود ندارد.
• ممکن است علائم و نشانه‌های این بیماری به طور کامل کاهش پیدا کند و مجددا عود کند.
• ممکن است بتوان به کمک داروهای سرکوب کننده به کاهش علائم و نشانه‌های بیماری پرداخت. این کار می‌تواند ریسک انتقال عفونت را به سایرین کاهش دهد. اگر شما در طول سال کمتر از ۶ حمله داشته باشید پزشک برای درمان این بیماری در هر حمله از داروی آکسی کلوویر استفاده خواهد کرد و در صورتی که بیش از ۶ حمله در طول سال داشته باشید پزشک به مدت یک سال به تجویز این دارو خواهد پرداخت.

 تروما

 در صورتی که زخم ناحیه تناسلی به علت تروما یا هر دلیل دیگری به وجود آمده باشد استفاده از بانداژ و پانسمان و مراقبت موضعی از زخم ایجاد شده اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.

 بیماری بهجت

 در صورت ابتلا به بیماری بهجت استفاده از کورتیکواستروئید موضعی یا داروی زیر جلدی می‌تواند موثر باشد.

 واکنش بدن به دارو

 در صورتی که فرد به علت مصرف یک داروی خاص دچار زخم ناحیه تناسلی شده باشد قطع مصرف آن می‌‌تواند به بهبود علائم ایجاد شده کمک کند.

 سایر روش‌های درمان زخم تناسلی شامل چه مواردی است؟

 در صورتی که زخم ناحیه تناسلی برای اولین بار ایجاد شده باشد یا پس از یک دوره درمان مجدداً عود کرده باشد از روش‌های زیر برای درمان آن استفاده خواهد شد:

• در صورتی که بیمار با علائمی از قبیل درد ران، پهلو یا کشاله ران مواجه شده باشد از آکسی کلوویر استفاده خواهد شد زیرا این علائم قبل از به وجود آمدن زخم ایجاد می‌شود.
• باید زخم را با آب معمولی یا آب نمک شستشو داد.
• می‌‌توان از کمپرس یخ، چای کیسه‌ای و محلول جوش شیرین با آب روی زخم ایجاد شده استفاده کرد.
• می‌توان از ژل مخصوص استفاده کرد.
• باید پس از دست زدن به زخم و تاول دست‌ها را با آب و صابون شست.

 پیش آگاهی در خصوص زخم ناحیه تناسلی

---

برخی از عوامل عفونت زخم ناحیه تناسلی در مردان وابسته به علت بروز آن است. البته معمولاً با تشخیص و درمان صحیح، تقریباً تمام زخم‌های ناحیه تناسلی قابل بهبود هستند، به جز عفونت زگیل تناسلی که با ایجاد زخم و تاول همراه است و به‌طور کامل درمان نمی‌شود. با امکان تشخیص زودهنگام و تدابیر درمانی مناسب، می‌توان این بیماری را کنترل کرد. در بعضی افراد، شدت و تعداد زخم‌های مرتبط با این بیماری ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد.

زخم‌های ناحیه تناسلی که ناشی از روابط جنسی نباشند، قابل درمان یا کنترل هستند، اما همواره ریسک عود مجدد را دارند. بیماری بهجت یک اختلال نادر است که علائم متنوعی دارد و در موارد برخی افراد، علایم آن به مرور زمان کاهش می‌یابند تا اینکه کاملاً برطرف شوند. پسوریازیس یک اختلال طولانی مدت است که علائم و نشانه‌های آن معمولاً به صورت تکراری پدیدار می‌شوند و برخی افراد بعد از مدتی تجربه این علائم را نمی‌کنند.

 چگونه می‌توان از تشکیل زخم ناحیه تناسلی جلوگیری کرد؟

---

 برخی از معیارهای پیشگیری کننده از زخم ناحیه تناسلی به شرح زیر می‌باشد:

• در خصوص بیماری‌های مقاربتی قابل انتقال، داشتن روابط صادقانه با همسر در پیشگیری از عفونت و زخم ناحیه تناسلی اهمیت بسیار زیادی دارد.
• افرادی که در معرض خطر بیماری‌های مقاربتی قرار دارند باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنند تا تحت ارزیابی قرار بگیرند.
• استفاده از کاندوم زنانه یا مردانه می‌‌تواند تا حد قابل توجهی از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند اما در صورتی که روی ضایعات ایجاد شده پوشانده نشود همیشه احتمال انتشار عفونت وجود خواهد داشت.
• افرادی که دچار زخم ناحیه تناسلی هستند باید تا اتمام فرایند درمان از داشتن روابط جنسی خودداری کنند.