علائم واریکوسل بیضه در مردان : نشانه و درمان گریدهای واریکوسل

تاریخ 23 آبان 1402

واریکوسل یکی از اختلالات شایع در مردان است که عروق خونی درون پوست بیضه بزرگ می‌شوند و شبیه به واریس‌های پا می‌شوند.

این اختلال بیشتر در سمت چپ بیضه و در برخی موارد بسیار نادر در دوران پیش از بلوغ ایجاد می‌شود.

اکثر مردان دچار هیچ گونه درد و ناراحتی نمی‌شوند. با این حال، در صورت شروع درد، می‌توان آن را به عنوان یک درد مبهم و تیرکشنده توصیف کرد که در هنگام ایستادن یا تحمل فشار زیاد به بدن، بیشتر می‌شود.

معمولاً درد در طول روز بیشتر می‌شود و بیمار باید به پشت دراز برود تا دردش کمتر شود.

در طول زمان، واریکوسل ممکن است بزرگ شود و بدون نیاز به معاینه قابل تشخیص باشد. در افراد جوان، واریکوسل می‌تواند باعث اختلال در تولید اسپرم شود و درمان آن می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.

 علل بروز واریکوسل چیست؟

واریکوسل می‌‌تواند به علت رفلاکس عروق خونی و برگشتن خون به درون رگ یا اختلال در دریچه‌های رگ مخصوص حمل اسپرم به وجود بیاید.

در حال حاضر هیچ‌ گونه شواهد و مدارکی وجود ندارد که نشان دهد عوامل ژنتیکی در ابتلا به واریکوسل نقش دارند و محققان تا کنون هیچ گونه الگویی مبنی برارثی بودن این مشکل را کشف نکرده اند.

برخی زائده‌ها از قبیل سارکوما، لنفوما و تومورهای کلیه با انسداد عروق درون بیضه باعث به وجود آمدن واریکوسل می‌شوند اما واریکوسل با هیچ گونه سندرومی ‌شناسایی نشده است.

هنوز محققان به طور کامل نتوانسته اند مکانیسم و تاثیراتی که واریکوسل بر روی عملکرد بیضه‌ها دارد را کشف کنند.

برخی نظریه‌ها در ارتباط با علل واریسی شدن بیضه وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از بالا بودن فشار داخل بیضه، کاهش اکسیژن رسانی به بیضه به علت اختلال عروق، کاهش سطح هورمون‌های بیضه از قبیل تستسترون، اختلال در عملکرد محور هیپوتالاموس -هیپوفیز -بیضه که وظیفه ارسال پیام از مغز به بیضه رابرای تولید تستسترون برعهده دارند، رفلاکس کلیه و متابولیت غدد فوق کلیوی و تجمع مواد زائد درون رگ اسپرم بر.

 علائم واریکوسل و افزایش خطر این عارضه در مردان 

اگرچه اکثر مردان مبتلا به واریکوسل توانایی تولید مثل را دارند و هیچ گونه نشانه و علامتی در ارتباط با این اختلال ندارند تعدادی از آنها برای داشتن فرزند با مشکل مواجه می‌شوند.

برخی از علائم و نشانه ‌های واریکوسل در مردان به شرح زیر می‌باشد:

 کاهش تعداد اسپرم و اختلال در باروری

واریکوسل می‌تواند باعث ناباروری شود و معمولاً در هنگام انجام معاینه جسمانی تشخیص داده می‌شود.

یک سوم از مردانی که توسط پزشک معاینه می‌شوند در یک یا دو طرف بیضه خود دچار اشکال مختلف واریکوسل هستند.

واریکوسل یکی از دلایل ناباروری است که به خوبی قابل درمان می‌باشد.

از سوی دیگر شواهد و مدارک جدید نشان داده که واریکوسل می‌تواند به اشکال مختلفی که در آزمایش سمن شناسایی نشده است بر روی تولید اسپرم تاثیر بگذارد.

واریکوسل یک طرف از بیضه (از لحاظ دما و عملکرد بیضه‌ها) هر دو بیضه را درگیر می‌کند.

در صورتی که واریکوسل در هنگام انجام معاینه جسمانی تشخیص داده نشود پزشک درخواست سونوگرافی یا سایر روش‌های عکسبرداری را خواهد داد.

۸۰ درصد از مردانی که دچار واریکوسل هستند می‌توانند بدون هیچ گونه مداخل پزشکی صاحب فرزند شوند.

 کاهش سطح تستسترون

ناباروری در مردان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که واریکوسل یا بزرگ شدن عروق درون بیضه یکی از این دلایل است.

به نظر می‌رسد که واریکوسل علاوه بر ناباروری می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلات شدیدتری شود.

واریکوسل باعث می‌شود که بدن فرد نتواند به تولید تستسترون به مقدار کافی بپردازد.

این هورمون در حفظ سلامت مردان اهمیت بسیار زیادی دارد.

از سوی دیگر کاهش سطح تستسترون باعث افت انرژی، کاهش قدرت عضلات و مشکلات جنسی می‌شود و این موارد با تغییرات مختلفی در عملکرد شناختی و فیزیولوژیکی و به ویژه افسردگی همراه خواهد شد همراه خواهد شد.

 درد بیضه 

اگر شما به هر یک از موارد زیر دچار شده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید: درد و تورم در بیضه، احساس توده در بیضه، تفاوت اندازه بیضه‌ها، تاریخچه واریکوسل در دوران جوانی یا مشکلات باروری.

بعضی از اختلالات و بیماری‌ها ممکن است باعث ایجاد توده در بیضه یا درد بیضه شوند که نیازمند درمان فوری هستند.

در صورتی که واریکوسل با علائم و نشانه‌های خاصی همراه باشد، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که عمل جراحی برای رفع آنها انجام شود.

 چروکیده شدن پوست بیضه

کیسه بیضه حاوی لوله‌های تولید کننده اسپرم است و در صورتی که این کیسه دچار آسیب دیدگی شود پوست آن چروکیده و نرم خواهد شد.

علل چروکیده شدن پوست بیضه مشخص نیست اما عملکرد نامناسب دریچه‌های آن باعث تجمع خون درون رگ‌های بیضه می‌شود و فشار داخل رگ‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.

تجمع سموم در این ناحیه می‌تواند باعث آسیب دیدگی بیضه‌ها شود.

واریکوسل باعث می‌شود که دمای بیضه و اطراف آن بالا برود و افزایش دما بر روی تولید اسپرم، عملکرد و حرکت آنها تاثیرات منفی خواهد گذاشت.

 تشخیص انواع گریدهای واریکوسل

معمولاً واریکوسل در هنگام انجام معاینه کیسه بیضه و ساختارهای داخل آن تشخیص داده می‌شود. پزشک باید با دقت بیضه را به لحاظ بزرگ شدن رگ‌ها بررسی نماید.

شدت واریکوسل از مقیاس ۱ تا ۳ به شرح زیر دسته بندی می‌شود:

• در واریکوسل گرید ۱ هنگامی ‌که بیمار زور می‌زند رگ‌های کوچکی روی بیضه او احساس می‌شود.
• در واریکوسل گرید ۲ بدون زور زدن این رگ‌ها در هنگام استراحت لمس می‌شود اما با چشم دیده نمی‌شوند.
• در واریکوسل گرید ۳ هنگامی‌ که بیمار می‌ایستد رگ‌های بزرگ روی بیضه او به راحتی دیده می‌شوند.

سونوگرافی از بیضه می‌تواند به خوبی واریکوسل را تایید کند و پزشک را به نتیجه قطعی برساند. معمولا سونوگرافی از بیضه‌ها جز معاینات روتین برای تشخیص واریکوسل محسوب نمی‌شود. در مواردی که واریکوسل فقط در سونوگرافی تشخیص داده می‌شود اما هیچ گونه رگ واریسی روی بیضه وجود ندارد بیمار نیازی به درمان نخواهد داشت.

 راه‌های درمان واریکوسل

روش‌های متعددی برای درمان واریکوسل وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از جراحی باز، لاپاراسکوپی و روش‌های جراحی زیر جلدی. هدف از انجام عمل جراحی مشخص کردن رگ‌های بزرگ و واریسی درون بیضه و حفظ ساختارهای مهم اطراف آن از قبیل عروق خونی بیضه است. برخی از پزشکان با استفاده از روش‌های میکروسرجری به انجام عمل جراحی و درمان واریکوسل می‌پردازند. این روش جراحی به آنها کمک می‌کند عمل‌های کم تهاجمی را انجام بدهند، بیمار به زمان کمتری برای بستری شدن نیاز داشته باشد، دوران بهبود او کوتاه تر باشد، دچار درد کمتری شود، شریانها و عروق بیضه و کانال‌های مایع لنف حفظ شوند و بیمار بتواند صاحب فرزند شود. استفاده از روش‌های میکروسرجری برای درمان واریکوسل باعث شده است که ریسک هیدروسل یا آب آوردن بیضه و آتروفی بیضه یا آزواسپرمی ‌کاهش پیدا کند. در این روش می‌توان به راحتی به حفظ و شناسایی کانال‌های مایع لنف پرداخت. همچنین استفاده از بزرگنمایی به پزشک کمک می‌کند تا بتواند به راحتی به شناسایی و حفظ شریان‌های بیضه بپردازد و از بروز عوارض جانبی از قبیل آزواسپرمی ‌یا آتروفی جلوگیری کند.

 خطرات جراحی واریکوسل چیست؟ 

خطرات حاصل از جراحی واریکوسل بسیار کم است و خیلی شایع نیست البته همانند همه روش‌های جراحی با برخی از عوارض خاص خود همراه است و همیشه احتمال بروز عفونت یا خونریزی وجود دارد اما پیروی کردن از دستورات پزشک باعث می‌شود که ریسک بروز این عوارض کاهش پیدا کند. سایر عوارض جانبی و خطرات جراحی واریکوسل به شرح زیر می‌باشد:

• هیدروسل( ۵ تا ۷ درصد)
• عود مجدد واریکوسل (یک تا ۵ درصد)
• انسداد شریان بیضه یا آسیب دیدگی ناشی از آتروفی بیضه یا از دست دادن بیضه (کمتر از یک درصد)

 هدف از درمان واریکوسل چیست؟

مطالعات اخیر نشان داده‌اند که درمان واریکوسل می‌تواند بهبود کیفیت اسپرم و افزایش شانس باروری در مردانی که به علت واریکوسل دچار ناباروری شده‌اند، منجر شود. با این حال، باید توجه داشت که شانس باروری در همه افراد یکسان نیست و به سلامت زن و شوهر بستگی دارد. بنابراین، برای اطمینان از سلامت زن، باید او نیز توسط متخصص زنان و زایمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

تحقیقات نشان داده‌اند که درمان واریکوسل در نوجوانانی که دچار واریکوسل و آتروفی بیضه هستند، به بهبود رشد بیضه کمک می‌کند و همچنین از کاهش حجم بیضه جلوگیری می‌کند. همچنین، پارامترهای مربوط به اسپرم در افراد بزرگسالی که در دوران نوجوانی به درمان واریکوسل پرداخته‌اند، بهتر از افرادی است که عمل خود را به دوران بزرگسالی موکول کرده‌اند.

در آن دسته از افرادی که به علت واریکوسل دچار درد شده‌اند، جراحی واریکوسل می‌تواند بهبود درد و ناراحتی آنها را کمک کند. با این حال، انجام عمل جراحی فقط به افرادی توصیه می‌شود که دچار درد بیضه هستند و درد آنها هیچ دلیلی به غیر از واریکوسل ندارد و پزشک همه اقدامات لازم برای شناسایی علت درد بیضه را انجام داده است. همچنین، در برخی موارد جراحی واریکوسل نمی‌تواند به طور کامل درد بیمار را کاهش دهد. بنابراین، همه افرادی که قصد جراحی واریکوسل را دارند، باید از این نکته آگاه باشند.