لاپاراسکوپی تنگی حالب به دنبالچه (UPJO):نحوه جراحی و مراقبت‌های عمل

تنگی حالب به دنبالچه (UPJO) در هنگام مسدود شدن بخشی از کلیه رخ می‌دهد. بیشتر اوقات این انسداد در لگن کلیوی ایجاد می‌شود. ناحیه‌ای که در آن کلیه به یکی از مجاری ادراری (لوله‌هایی که ادرار را به مثانه منتقل می‌کنند) متصل می‌شود. این انسداد جریان ادرار را از کلیه کند یا متوقف می‌کند. سپس ادرار می‌تواند در کلیه جمع شده و باعث آسیب به آن شود. گاهی اوقات نیاز است که از جراحی برای بهبود جریان ادرار استفاده شود و در موارد دیگر مشکل به خودی خود بهبود می‌یابد. یکی از انواع جراحی‌ها لاپاراسکوپی نام دارد. در این روش، جراح از طریق برش کوچکی در دیواره شکم جراحی را انجام می‌دهد. یک ربات جراحی می‌تواند به راهنمایی ابزارها کمک کند. از مزایای بارز این روش، درد و حالت تهوع کم‌تر به خصوص در کودکان بزرگتر و بزرگسالان است. اما جای زخم می‌تواند در شکم باقی بماند. این روش درمانی تا به امروز، نتایج بسیار موفقی را به دنبال داشته است.

علت تنگی حالب به دنبالچه (UPJO)

در اغلب موارد، تنگی حالب به دنبالچه مادرزادی است. به این معنی که کودکان با این مشکل به دنیا می‌آیند. مشخص نیست که چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد. از هر 1500 کودک یک نفر با این مشکل متولد می‌شود. انسداد با تشکیل کلیه اتفاق می‌افتد. امروزه بیشتر موارد با استفاده از سونوگرافی قبل از تولد تشخیص داده می‌شود. اگرچه این مشکل در بزرگسالان کمتر اتفاق می‌افتد، اما همچنان ممکن است بعد از سنگ کلیه، جراحی یا تورم دستگاه ادراری فوقانی ایجاد شود.

زمانی که فردی دچار تنگی حالب به دنبالچه (UPJO) است، سرعت ساخت ادرار توسط کلیه او از سرعت تخلیه آن توسط لگن کلیوی به مجاری ادراری بیشتر است. این امر باعث می‌شود که ادرار در کلیه جمع شده که منجر به تورم کلیه‌ها (هیدرونفروز) می‌شود. در بیشتر موارد تنها 1 کلیه به این مشکل مبتلا می‌شود. کلیه بزرگ شده به راحتی در سونوگرافی مشاهده می‌شود. به همین دلیل، پزشک اغلب می تواند نگی حالب به دنبالچه را پیش از تولد نوزاد تشخیص دهد.

تنگی حالب به دنبالچه (UPJO) چه علائمی دارد؟

با استفاده از سونوگرافی، بیشتر موارد از مدت‌ها قبل از تولد تشخیص داده می‌شوند. بعد از تولد علائم در نوزادان و کودکان عبارتند از:

• توده شکمی
• عفونت ادراری همراه با تب
• درد پهلو (درد در قسمت بالای شکم یا پشت، بیشتر در هنگام مصرف مایعات)
• سنگ کلیه
• ادرار خونین
• استفراغ
• رشد ضعیف در نوزادان

تنگی حالب به دنبالچه همچنین ممکن است باعث ایجاد درد بدون عفونت شود. برخی موارد تنگی حالب به دنبالچه (UPJO) واضح نیستند. ممکن است ادرار در بعضی مواقع به طور عادی تخلیه شود و در موارد دیگر مسدود شود. این اتفاق باعث می‌شود درد ایجاد شود و سپس از بین برود. باور عمومی این است که بیشتر کودکان دردی ندارند مگر اینکه ادرار عفونی شده یا انسداد بدتر شود.

درصورت داشتن هریک از این نشانه­‌ها برای درمان سریع­تر حتما به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. جراحی لاپاراسکوپی تنگی حالب به دنبالچه  (UPJO) با استفاده از ابزار­های پیشرفته نقش پررنگی در رفع این علائم و بهبود زندگی پس از درمان این عارضه را ایفا می‌­کند.

تشخیص درست تنگی حالب به دنبالچه (UPJO) قبل از جراحی لاپاراسکوپی

با اینکه که سونوگرافی به پزشک شما در مشاهده و بررسی کلیه‌ها کمک می‌کند، اما آزمایش‌های بیشتری برای تأیید تنگی حالب به دنبالچه لازم است. برای تشخیص صحیح، متخصص اورولوژیست باید ببیند که ادرار به خوبی تولید و تخلیه می‌شود یا خیر. چندین آزمایش وجود دارد که می‌توانید قبل از جراحی لاپاراسکوپی تنگی حالب به دنبالچه انجام دهید:

• ممکن است نمونه خون و ادرار گرفته شود. آزمایشات BUN (نیتروژن اوره خون) و کراتینین تعیین می‌کنند که آیا کلیه به خوبی کار می‌کند یا خیر.
• پیروگرام داخل وریدی (IVP) بیشتر در گذشته استفاده می‌شد. در این آزمایش، یک رنگ به جریان خون تزریق می‌شود. از اشعه ایكس برای دیدن كلیه‌ها که رنگ را از خون از خون حذف می‌کنند، استفاده می‌شود. از آنجا که رنگ از طریق ادرار عبور می‌کند، پزشک شما می‌تواند ببیند که آیا کلیه، لگن کلیه و حالب طبیعی است یا خیر.
• اسکن کلیه هسته‌ای شبیه به IVP است اما مدرن‌تر است. در این آزمایش از مواد رادیواکتیو به جای رنگ استفاده می‌شود. این مواد را می‌توان با دوربین مخصوص مشاهده کرد. این آزمایش اطلاعات خوبی در مورد نحوه عملکرد کلیه و میزان انسداد در اختیار پزشک می‌گذارد.
• بعضی اوقات از سی‌تی اسکن در اتاق اورژانس استفاده می‌شود تا مشخص شود چرا کودکان دچار درد شدید هستند. اگر علت این درد انسداد کلیه باشد، سی‌تی اسکن به راحتی می‌تواند آن را نشان دهد. از تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) نیز برای مشاهده کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه استفاده می‌شود. اما MRI گران است و در همه جا استفاده نمی‌شود.

خواهر و برادر فرد مبتلا، فقط در صورت بروز علائم نیاز به غربالگری تنگی حالب به دنبالچه دارند. مواردی وجود داشته که چندین عضو یک خانواده دچار این بیماری بودند، اما اکثر موارد به صورت فردی بروز می‌کند.

جراحی لاپاراسکوپی تنگی حالب به دنبالچه

پیلوپلاستی لاپاروسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. مدت زمان متوسط عمل 3-4 ساعت است. عمل جراحی با 3 برش کوچک (1 سانتی متر) در شکم انجام می‌شود. ورود تلسکوپ و ابزارهای کوچک از طریق این برش‌ها به جراح امکان می‌دهند که بدون نیاز به دست انسداد و تنگی را برطرف کند.

یک لوله پلاستیکی کوچک (به نام استنت مجرای ادراری) در انتهای عمل جراحی در مجرای ادرار باقی می‌ماند و به تخلیه کلیه کمک می‌کند. این استنت به مدت چهار هفته در جای خود باقی می‌ماند و معمولاً در مطب پزشک برداشته می‌شود. همچنین یک درن کوچک امکان تخلیه مایع برای ترمیم کلیه و پیروپلاستی را فراهم می‌کند.

درمان تنگی حالب به دنبالچه در چه مواردی الزامی است؟

مهم است که بدانید تخلیه ضعیف در نوزادان و کودکان کمتر از 18 ماه ممکن است موقتی باشد. بسیاری از نوزادان که کلیه آن‌ها عملکرد خوبی دارد اما تخلیه ادرار به خوبی انجام نمی‌شود، در ابتدا بعد از گذشت چند ماه بهبود زیادی خواهند داشت. از طرف دیگر، در بعضی از نوزادان انسداد بهبود نمی‌یابد و بدتر می‌شود.

وضعیت بیماران جوان مبتلا به کلیه بزرگ شده ابتدا با سونوگرافی‌های مکرر پیگیری می‌شود و در صورت وجود نگرانی، از اسکن‌های هسته‌ای برای ان‌ها استفاده می‌کنند. ممکن است در بعضی از بیماران بهبود ناگهانی رخ دهد. اگر چنین باشد، اغلب در 18 ماه اول زندگی رخ می‌دهد. اگر جریان ادرار نوزاد بهبود نیابد و انسداد باقی بماند، نیاز به عمل جراحی است. بزرگسالان ممکن است به روش‌های دیگر درمان شوند.

مراقبت‌­های بعد از درمان تگی حالب به دنبالچه چیست؟ 

بیماران معمولاً بعد از جراحی لاپاراسکوپی تنگی حالب به دنبالچه، به سرعت بهبود می‌یابند. بعد از عمل ممکن است مجرای ادرار مدتی متورم شود. برخی از بیماران بعد از عمل چند روز درد دارند. تخلیه کلیه نیز ممکن است ضعیف باقی بماند اما اغلب با بهبودی منطقه بهبود می‌یابد. پزشک چند هفته بعد از جراحی لاپاراسکوپی از سونوگرافی استفاده می‌کند تا هیدرونفروز (کلیه متورم) را بررسی کند.

بعضی اوقات لوله درن در جای خود قرار می‌گیرد تا در حین بهبودی به تخلیه کلیه کمک کند. ظاهر کلیه با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اگرچه ممکن است طبیعی به نظر نرسد.

اگر کلیه دیگر طبیعی باشد، هنگامی که درمان کلیه مسدود شده به خوبی جواب دهد، کودکان می‌توانند در ورزش یا فعالیت‌های دیگر شرکت کنند. پس از رفع تنگی حالب به دنبالچه، این بیماری تقریباً هرگز برنمی‌گردد.

توجه داشته باشید که خطر ابتلا به سنگ کلیه یا عفونت کلیه ممکن است در بیمارانی که دچار تنگی حالب به دنبالچه شده‌اند، کمی بیشتر باشد. این امر به این دلیل است که کلیه‌ها ممکن است هنوز حاوی مقداری تجمع ادرار باشند، حتی اگر تخلیه به کلی بهبود یافته باشد. بعضی اوقات کودکی که در دوران شیرخوارگی دچار انسداد شده است و به طور طبیعی بهبود یافته است، بعداً علائمی از انسداد پیدا می‌کند که نیازمند جراحی خواهد بود.