فهرست موضوعات
تاریخ 15 نوامبر 2023
نفروپاتی دیابتی – بیماری کلیوی ناشی از دیابت – دلیل اصلی نارسایی کلیوی محسوب می‌شود. تقریبا یک سوم افرادی که به دیابت مبتلا هستند، به بیماری نفروپاتی کلیوی دچار می‌شوند. اول پزشک باید مطمئن شود که آیا دیابت عامل صدمه وارده است یا خیر. بیماری های دیگری نیز می‌تواند منجر به وارد آمدن صدمه به کلیه شود. اگر هیچ دلیل دیگری پیدا نشود، پزشکتان سعی خواهد کرد تا کلیه شما را مادامی که ممکن باشد، در حال کار نگاه دارد. نارسایی پیشرفته کلیوی یا نارسایی کلیوی زمانی به وقوع خواهد پیوست که دیگر کلیه هایتان قادر به حمایت از شما به شیوه ای سلامت نباشد و به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کنید.
انواع مختلف دیابت
شایع ترین انواع دیابت عبارتند از نوع 1 و نوع 2.
- دیابت نوع 1 : معمولا در کودکان رخ می‌دهد. از آن تحت عناوینی چون دیابت خردسالی یا دیابت وابسته به انسولین نیز یاد می‌شود. در این حالت غده پانکراستان مقدار کافی از انسولین را تولید ننموده و باید از انسولین تزریقی برای بقیه عمرتان استفاده نمایید.
- دیابت نوع 2 : که شایع تر است و معمولا در افراد بیش از 40 سال ظهور نموده و به آن دیابت بزرگسالان نیز گفته می‌شود. به آن دیابت بی نیاز به انسولین نیز گفته می‌شود. غده پانکراس در این حالت انسولین تولید می‌نماید، اما بدنتان قادر به استفاده درست از آن نخواهد بود. سطح بالای قند خون را معمولا می‌توان با استفاده از رژیم غذایی مناسب و / یا با مصرف دارو کنترل نمود، و البته در این میان برخی بیماران نیز به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کنند.
بیماری کلیوی
تنظیم مقدار سیالات و نمک ها در بدن به کنترل فشار خون کمک می کند. همچنین، این تنظیمات هورمون های مختلفی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند. بیماری های کلیوی به زمانی اشاره می کنند که عملکردهای آن تحت تأثیر مشکلات قرار می گیرد و در این صورت قادر به انجام بهترین عملکردها نمی باشد. در مراحل اولیه، معمولاً هیچ علامتی به وجود نمی آید و ممکن است هیچ تغییری در فشار خون یا توازن مایعات بدن حس نشود. این مشکل ممکن است منجر به تورم، به خصوص در پاها و قوزک شود. با پیشرفت بیماری کلیوی، وضعیت کلیه بهبود نمی یابد و فرد بیمارتر می شود. این مشکل به دلیل افزایش مواد زائد در خون است که بدن قادر به خلاصی از آن نیست. بیماری کلیوی می تواند شرایط بسیار خطرناکی را ایجاد کند.
تاثیر دیابت بر کلیه‌ها چیست؟
دیابت منجر به وارد آمدن آسیب بر رگ های خونی ریز خواهد شد. وقتی که رگ های خونی ریز داخل کلیه صدمه می‌بینند، کلیه قادر به پاکسازی مناسب خون نخواهد بود. مایعات و نمک بیشتری در بدن جمع خواهد شد و منجر به افزایش وزن و تورم قوزک پا خواهد شد. ممکن است در ادرارتان پروتئین وجود داشته باشد. همچنین مقدار ماد زائد خون افزایش خواهد یافت. دیابت همچنین می‌تواند به اعصاب درون بدن آسیب برساند. این مهم می‌تواند به مشکل در تخلیه مثانه بیانجامد. فشار ناسی از مثانه پر می‌تواند به برگشت ادرار و آسیب به کلیه‌ها منجر شود. همچنین اگر اوره در مثانه برای مدت زمانی طولانی باقی ماند، می‌تواند منجر به عفونت ناشی از رشد سریع باکتری های موجود در اوره – که مقدار قند بسیار بالایی نیز دارند – شود.
عوامل خطر بیماری کلیه دیابتی
ابتلا به دیابت برای مدت زمانی طولانی، احتمال آسیب به کلیه را افزایش خواهد داد. اگر به دیابت مبتلا هستید، احتمال بروز بیماری کلیوی در شما در صورت وجود موارد زیر، زیادتر خواهد بود:
- بالابودن قند خون
- بالابودن فشار خون
- استعمال دخانیات
- عدم پیروی از رژیم غذایی دیابتی خود
- عدم فعالیت
- اضافه وزن
- ابتلا به بیماری قلبی
- سابقه نارسایی کلیوی در خانواده
نشانه های نفروپاتی دیابتی
معمولا در مراحل اولیه نفروپاتی دیابتی، نشانه ای وجود نخواهد داشت. با بدتر شدن عملکرد کلیه، نشانه های عبارت خواهند بود از :
- تورم دستها، پاها و صورت
- مشکل در خواب یا تمرکز
- اشتهای کم
- حالت تهوع
- ضعف
- خارش (مراحل پایانی بیماری کلیوی) و پوست بسیار خشک
- خواب آلودگی (مراحل پایانی بیماری کلیوی)
- آریتمی ضربان قلب به دلیل افزایش پتاسیم خون
- اسپاسم عضلانی
تشخیص نفروپاتی دیابتی
برای تشخیص بیماریهای کلیوی، ممکن است به آزمایشات و فرایندهای مختلفی چون موارد زیر، نیاز باشد:
- آزمایش خون : آزمایشات عملکردی کلیه، به دنبال سطح مواد زائدی مانند کراتینین و اوره در خون است.
- آزمایش ادرار : تجزیه و تحلیل نمونه ای از ادرارتان می‌تواند موارد غیرعادی موجود در آن که خود ممکن است نشانه هایی از نارسایی های مزمن کلیوی باشد و همچنین عامل آن را مشخص نماید.
- آزمایش عکس برداری : ممکن است پزشکتان از عکس برداری مافوق صوت برای ارزیابی ساختار و اندازه کلیه‌ها استفاده نماید. از دیگر آزمایشات عکس برداری نیز می‌توان در برخی موارد استفاده نمود.
- آزمایش نمونه گیری از بافت کلیه : ممکن است با توصیه پزشکتان، نمونه ای از بافت کلیه برداشته شود. بیوپسی کلیه معمولا با بی حسی موضعی و با استفاده از سوزنی طولانی که از پوست به کلیه می‌رسد، انجام می‌شود. نمونه برداشته شده برای آزمایش تشخیص عامل مشکل کلیه به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
سالم نگه داشتن کلیه در افراد دیابتی
بهترین راه برای کاهش سرعت یا پیشگیری از بیماری های کلیوی ناشی از دیابت، کنترل سطح قند و فشار خون است. عادات سالم و استفاده منظم داروها براساس تجویز پزشک می‌تواند به شما در دستیابی و بهبود سلامت کلی‌تان کمک نماید.
به هدفتان در سطح قند خون مناسب دست یابید
پزشکتان A1C شما را آزمایش خواهد نمود. A1C یک آزمایش خون و نشان دهنده میانگین سطح قند خون شما در طول سه ماه گذشته است. این آزمایش از آنهایی که ممکن است خودتان به منظور بررسی قند خون انجام دهید، متفاوت است. هر چه عدد مربوط به A1C بالاتر باشد، سطح میانگین قند خونتان در طول سه ماه گذشته بالاتر بوده است. هدف A1C برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، کمتر از 7 درصد است. از پزشکتان راجع به مقدار متناسب خود بپرسید. رسیدن به این مقدار، به شما در مراقبت از کلیه هایتان کمک خواهد نمود. بدین منظور از پزشکتان بخواهید که سطح قند خونتان را بررسی نمایید. با همراهی تیم مراقبتی‌تان و با استفاده از این نتیجه، در رابطه با غذا، فعالیتهای فیزیکی و داروهایتان تصمیم گیری نمایید.
فشار خونتان را کنترل نمایید
فشار خون عبارتست از نیروی وارده از سوی خون بر دیوار رگهای خونی. فشار خون بالا منجر به عملکرد بسیار سخت قلب خواهد شد؛ و در نتیجه می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته و بیماری های کلیوی شود. تیم مراقبتی شما نیز با شما تا رسیدن و حفظ مقدار مناسبی از فشار خون کار خواهند کرد. فشار خون آرمانی برای اکثر افرادی که مبتلا به دیابت هستند 90/140 میلیمتر جیوه است.
عادات یا سبک زندگی سالمی را توسعه داده یا حفظ نمایید
عادات سالم می‌تواند به شما در دستیابی به سطح قند و فشار خون متناسب کمک کند. پیروی از دستورالعملهای زیر نیز می‌تواند به شما در حفظ یک کلیه سالم کمک کند:
- مصرف دخانیات را ترک کنید
- با یک متخصص تغذیه برای رسیدن به برنامه غذایی دیابتی و محدود نمودن نمک و سدیم مشاوره کنیدو
- فعالیتهای فیزیکی را بخشی از برنامه روزانه‌تان قرار دهید.
- به وزن ایده‌آل برسید
- به اندازه کافی بخوابید؛ 7 تا 8 ساعت در هر شب
داروها را مطابق تجویز مصرف کنید
داروها ممکن است بخش مهمی از روند درمانتان باشد. پزشک داروها را مطابق با نیازهای بخصوص شما تجویز خواهد نمود. داروها می‌تواند به حفظ سطح مناسب قند و فشار خونتان کمک کند. ممکن است به بیش از یک نوع دارو برای کنترل فشار خونتان نیاز داشته باشید.
درمان نارسایی کلیوی در بیماران دیابتی
سه نوع درمان برای بیماری های کلیوی وجود دارد : پیوند کلیه، همودیالیز و دیالیز صفاقی
دیالیز
دو نوع اصلی دیالیز وجود دارد: همودیالیز (خون تراکافت) و دیالیز صفاقی
همودیالیز
همودیالیز شایع ترین نوع دیالیز است و اکثر مردم از آن آگاهند.
در این فرایند، لوله ای از طریق سوزن به بازویتان متصل است و خون از طریق آن به دستگاهی در بیرون قرار دارد وارد می‌شود؛ این دستگاه خون را تصفیه خواهد نمود و از طریق لوله دیگری که به دست متصل است وارد بدن خواهد شد. این کار معمولا سه مرتبه در هفته رخ خواهد داد و هر کدام 4 ساعت به طول خواهد انجامید.
دیالیز صفاقی
صفاق یک عمل جراحی است که از پوشش درونی شکم (صفاق یا برون شامه روده ها) استفاده می‌کند تا به عنوان صافی خون عمل کند. صفاق، مانند کلیه، شامل هزاران رگ خونی ریز است و این رگ‌ها را به یک ابزار تصفیه بسیار خوب تبدیل می‌کند. قبل از شروع درمان، یک برش در نزدیکی ناف انجام می‌شود و یک لوله باریک به نام سوند از طریق این برش وارد فضای صفاقی می‌شود. این لوله به صورت دائمی در آنجا قرار می‌گیرد و مایعات از طریق آن به فضای صفاقی وارد می‌شوند.
با عبور خون از پوشش صفاقی، مواد و مایعات زائد در خون گرفته می‌شوند و وارد مایع دیالیزی می‌شوند. این مایعات پس از چند ساعت به کیسه‌ای منتقل می‌شوند و با مایع تمیز جایگزین می‌شوند. جایگزینی این مایع معمولاً 30 تا 40 دقیقه طول می‌کشد و معمولاً باید 4 مرتبه در روز انجام شود. اگر تمایل داشته باشید، می‌توانید این عمل را با استفاده از یک دستگاه در طول شب انجام دهید در حالی که در خواب هستید.
زندگی با وجود دیالیز
بسیاری از افرای که در حال دیالیزند، کیفیت زندگی بالایی دارند. اگر شما هم چنین هستید، پس قادر خواهید تا به موارد زیر بپردازید:
- ادامه کار یا درس
- رانندگی
- تمرین
- شنا
- رفتن به تعطیلات
اگرچه دیالیز تنها بخشی از عملکرد کلیوی از دست رفته را جبران می‌کند، با اینحال بسیاری از افراد ممکن است سالها تحت این درمان باشند. داشتن کلیه ای که عملکرد مناسبی ندارد، می‌تواند فشار قابل توجهی بر بدن وارد آورد. افرادی که در اواخر دهه 20 زندگیشان، دیالیز را شروع می‌کنند، می‌توانند انتظار داشته باشند که تا 20 سال آینده هم زندگی کنند؛ اما امید افراد بالای 75 سال به 2 الی 3 سال است. اما نرخ بقای افراد دیالیزی در دهه گذشته بهبود یافته و انتظار می‌رود در آینده نیز بهبود یابد.
پیوند کلیه
عمل جراحی پیوند کلیه، هنگامی که فرد تحت بیهوشی کامل قرار می‌گیرد، انجام می‌شود. در این عمل، دارویی وریدی به شما تزریق می‌شود تا در طول عمل، شما به خواب برید. این دارو به صورت وریدی در ساعد یا بازو تزریق می‌شود. پزشک، وقتی شما بیهوش می‌شوید، برشی در منطقه شکمی شما ایجاد می‌کند و کلیه فرد اهداکننده را در آنجا قرار می‌دهد؛ سپس رگ‌ها و شریان‌های کلیه را به رگ‌ها و شریان‌های شما متصل می‌کند. این اقدام منجر به ورود خون به رگ‌ها می‌شود. همچنین، وی حالب کلیه را به مثانه متصل می‌کند تا بتوانید مدفوع طبیعی داشته باشید. پزشک قبلی کلیه شما را از بدنتان خارج نمی‌کند، مگر اینکه مشکلی مانند فشار خون بالا یا عفونت وجود داشته باشد.
مراقبت های بعد از عمل
در اتاق ریکاوری به هوش می‌آیید و کارکنان بیمارستان، علائم حیاتی‌تان را تا حصول اطمینان از هوشیاری کاملتان تحت نظر خواهند داشت. سپس به بخش منتقل خواهید شد. حتی اگر احساس بسیار خوبی بعد از پیوند داشته باشید، تقریبا باید تا یک هفته بعد از عمل در بیمارستان بمانید. ممکن است کلیه جدید سریعا شروع به دفع مواد زائد از بدن نماید و از طرفی نیز ممکن است شروع به کار آن تا چند هفته به طول بیانجامد. کلیه ای که از طرف اعضای خانواده اهدا شده باشد، معمولا در مقایسه با افراد دیگر و یا افراد فوت شده، سریعتر به کار خواهد افتاد. در اوایل دوره نقاهت می‌توانید انتظار درد بسیار زیادی را در ناحیه عمل داشته باشید. زمان حضور در بیمارستان، از طرف پزشکان برای بررسی بروز مشکلات دیگر تحت نظر خواهید بود. همچنین تحت برنامه شدیدی از داروهای ضدایمنی قرار خواهید گرفت تا از پس زدن کلیه توسط بدن جلوگیری شود. هر روز باید این داروها رابه منظور جلوگیری از پس زدن کلیه توسط بدن مصرف نمایید. تیم پیوند پیش از ترک بیمارستان، برنامه زمان و چگونگی مصرف داروها را به شما خواهند داد. مطمئن شوید که این دستورالعمل‌ها را به درستی متوجه شده اید و هر سوالی که نیاز بود را بپرسید. پزشکتان همچنین برنامه ای برای معاینات دوره ای بعد از عمل، مشخص خواهد نمود. پس از ترخیص نیز باید ملاقات های مرتبی با تیم پیوندتان داشته باشید تا آنها عملکرد مناسب کلیه پیوند زده شده را ارزیابی نمایند. باید داروهای ضدایمنی را مطابق با دستورالعمل داده شده مصرف نمایید. همچنین پزشکتان باید داروهای بیشتری را به منظور رفع احتمال عفونت، تجویز نماید.
