بیماری کلیه زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌های شما آسیب دیده و نتوانند وظایف خود را انجام دهند. این آسیب ممکن است در اثر دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری‌های مزمن (طولانی مدت) رخ دهد. بیماری کلیه ممکن است منجر به سایر مشکلات سلامتی از جمله ضعف استخوان‌ها، آسیب اعصاب و سوء تغذیه شود.
در صورتی که بیماری کلیه به مرور زمان بدتر شود، ممکن است کلیه‌های شما به طور کامل از کار بیفتند. این بدان معنی است که برای انجام وظایف کلیه‌ها به دیالیز نیاز خواهد بود.
اگر پزشک فکر می‌کند که کلیه های شما به درستی کار نمی‌کنند، ممکن است به آزمایش عملکرد کلیه نیاز داشته باشید. این آزمایش‌ها در واقع همان آزمایش خون و ادرار ساده هستند که می‌توانند مشکلات کلیه شما را تشخیص دهند. همچنین اگر بیماری دیگری دارید که باعث آسیب به کلیه‌ها می‌شود، مانند دیابت یا فشار خون بالا، ممکن است نیاز داشته باشید که این آزمایش عملکرد کلیه را انجام دهید. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشکان در نظارت بر این بیماری کمک کنند.
عملکرد کلیه
کلیه‌ها اندام‌هایی کوچک و به شکل لوبیا هستند که هر یک تقریباً به اندازه یک مشت است و در زیر قفسه سینه و در پشت قرار دارند. کلیه‌ها چندین کارکرد مهم دارند از جمله حذف مواد غذایی هضم شده، مواد شیمیایی، داروها و سایر مواد زاید از خون. این مواد سپس از طریق ادرار دفع می‌شوند.
کلیه‌ها همچنین میزان مایعات و الکترولیت‌های بدن مانند فسفر، پتاسیم، و سدیم بدن را متعادل می‌کنند که برای عملکرد صحیح قلب، عضلات و سایر ساختارهای بدن ضروری است. کلیه‌ها همچنین هورمونی تولید می‌کنند که به تنظیم فشار خون، تحریک تولید گلبول‌های قرمز و تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند.
وقتی که کلیه‌های ما قادر به عملکرد صحیح نباشند، بدن سموم و مایعات اضافی را در خود حفظ می‌کند و نمی‌تواند به اندازه کافی گلبول‌های قرمز را که اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌ها منتقل می‌کند ، تولید کند.
انواع و دلایل بیماری کلیه چیست؟
بیماری مزمن کلیه
شایع‌ترین شکل بیماری کلیوی بیماری مزمن کلیه است. بیماری مزمن کلیه یک بیماری طولانی مدت است که به مرور زمان بهبود نمی‌یابد و معمولاً در اثر فشار خون بالا ایجاد می‌شود.
فشار خون بالا برای کلیه‌ها خطرناک است زیرا می‌تواند باعث افزایش فشار به گلومرول‌ها شود. گلومرول‌ها رگ‌های خونی ریز در کلیه‌ها هستند که خون در آن تمیز می‌شود. فشار زیاد به مرور زمان به این عروق آسیب زده و عملکرد کلیه شروع به کاهش می‌کند.
عملکرد کلیه در نهایت بدتر می‌شود تا جایی که کلیه‌ها دیگر نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند. در این حالت، فرد نیاز به انجام دیالیز دارد. دیالیز مایعات اضافی را فیلتر کرده و از خون خارج می‌کند. دیالیز می‌تواند به درمان بیماری کلیه کمک کند اما نمی‌تواند آن را درمان کند. پیوند کلیه با توجه به شرایط شما ممکن است گزینه درمانی دیگری باشد.
دیابت نیز عامل اصلی بیماری مزمن کلیه است. دیابت نوعی بیماری است که قند خون را بالا می‌برد. افزایش سطح قند خون به مرور زمان باعث آسیب رسیدن به رگ‌های خونی کلیه می‌شود. این بدان معنی است که کلیه‌ها نمی‌توانند خون را به درستی تمیز کنند. نارسایی کلیه زمانی رخ می‌دهد که خون تمیز نشود و بدن شما از سموم پر شود.
سنگ کلیه
سنگ کلیه یکی دیگر از مشکلات کلیوی است و زمانی رخ می‌دهد که مواد معدنی و سایر مواد موجود در خون در کلیه متبلور شوند و توده‌های جامدی (سنگ) را تشکیل دهند. سنگ کلیه معمولاً هنگام ادرار از بدن خارج می‌شود. عبور سنگ از کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما بندرت مشکلات جدی ایجاد می‌کند.
گلومرولونفریت
گلومرولونفریت التهاب گلومرول است. گلومرول‌ها ساختارهای بسیار كوچكی در کلیه‌ها هستند كه خون را فیلتر می‌كنند. گلومرولونفریت می‌تواند در اثر عفونت، داروها، یا ناهنجاری‌های مادرزادی (اختلالی که در طی تولد یا اندکی پس از تولد رخ می‌دهد) ایجاد شود و اغلب به خودی خود بهتر می‌شود.
بیماری کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک یک اختلال ژنتیکی است که باعث می‌شود تعداد زیادی کیست (کیسه‌های کوچک حاوی مایعات) در کلیه‌ها رشد کنند. این کیست‌ها می‌توانند در عملکرد کلیه‌ها اختلال ایجاد کرده و باعث نارسایی کلیه شوند. (توجه به این نکته ضروری است که کیست‌های کلیوی نسبتاً شایع بوده و تقریباً همیشه بی‌ضرر هستند. اما بیماری کلیه پلی کیستیک یک بیماری جداگانه و جدی‌تر است.)
عفونت ادراری
عفونت ادراری(UTIs) به عفونت‌های باکتریایی هر بخشی از دستگاه ادراری گفته می‌شود. عفونت در مثانه و مجرای ادرار شایع‌ترین نوع عفونت ادراری هستند. این بیماری به راحتی قابل درمان است و بندرت به مشکلات سلامتی بیشتری منجر می‌شود. اما این عفونت‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند در کلیه‌ها گسترش یافته و باعث نارسایی کلیه شوند.
علائم بیماری کلیه چیست؟
بیماری کلیه بیماری است که می‌تواند به راحتی بدون ظهور علائم خاصی تا مرحله حاد و شدید پیش برود. علائم زیر علائم هشدار دهنده اولیه است که نشان می‌دهد شما ممکن است به بیماری کلیوی مبتلا شده باشید:
- خستگی
- تمرکز مشکل
- مشکل خواب
- اشتهای کم
- گرفتگی عضلات
- تورم پا / مچ پا
- ایجاد پف اطراف چشم هنگام صبح
- پوست خشک و پوسته پوسته
- تکرر ادرار، به خصوص در اواخر شب
علائم جدی که می‌تواند به معنای پیشرفت بیماری کلیوی به سمت نارسایی کلیه باشد عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- تغییرات در خروجی ادرار
- نگهداری مایعات در بدن
- کم خونی (کاهش گلبول‌های قرمز)
- کاهش میل جنسی
- افزایش ناگهانی سطح پتاسیم (هایپرکالمی)
- التهاب پریکارد (کیسه پر از مایعات که قلب را پوشانده است)
تست‌های تشخیصی
پزشک در مورد تاریخچه پزشکی از شما سوال می‌کند که آیا مشکل یا بیماری خاصی دارید که احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش دهد یا خیر. او همچنین برای بررسی فشار خون و ضربان قلب شما و به دنبال تورم در پاها و شکم شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سپس ممکن است یک یا چند آزمایش را توصیه کند.
آزمایش خون
پزشک شما ممکن است آزمایش خون را برای بررسی میزان مواد زاید از جمله کراتینین و اوره انجام دهد. آزمایش کراتینین خون به پزشک کمک می‌کند تا با ارائه اطلاعاتی درباره میزان فیلتراسیون گلومرولی، اندازه گیری میزان عملکرد کلیه‌ها در تصفیه خون، میزان عملکرد کلیه‌ها را تعیین کند.
آزمایش نیتروژن اوره خون میزان محصول پسماندی به نام نیتروژن اوره را در خون اندازه گیری می‌کند. نیتروژن اوره در کبد ساخته می‌شود و قبل از دفع ادرار از طریق کلیه‌ها از فیلتر عبور می‌کند. سطح بالای این ماده می‌تواند نشاندهنده این باشد که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند.
آزمایش خون همچنین می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما کم‌خونی دارید یا خیر. کم خونی مشکلی است که در آن بدن به اندازه کافی گلبول‌های قرمز تولید نمی‌کند تا اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های بدن منتقل شود. کلیه‌های سالم هورمونی به نام اریتروپویتین تولید می‌کنند که باعث تولید گلبول‌های قرمز از طریق مغز استخوان می‌شود.
آزمایش ادرار
یک نمونه ادرار ممکن است آزمایش شود تا مشخص شود خون و پروتئین‌های خاصی مانند آلبومین در آن وجود دارد یا خیر. وقتی کلیه‌ها به درستی کار نکنند، این مواد می‌توانند به ادرار نشت کنند. سطح پروتئین و گلبول‌های سفید و قرمز در ادرار می‌تواند به پزشک کمک کند تا ناهنجاری در کلیه‌ها را تشخیص دهد.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر کلیه‌ها و سایر قسمت‌های دستگاه ادراری استفاده می‌کند. پزشک شما ممکن است سونوگرافی را برای تعیین اندازه کلیه‌ها انجام دهد. کوچک بودن کلیه‌ها نشاندهنده این است که فرد دچار بیماری کلیوی مزمن است.
پزشک همچنین به دنبال هرگونه مانعی است که می‌تواند مانع از عملکرد کلیه‌ها در فیلتر مواد زاید شود. علاوه بر این، او جریان خون به کلیه‌ها را ارزیابی کرده و به دنبال جای زخم می‌گردد که می‌تواند نشان دهد طول مدتی باشد که عملکرد کلیه مختل شده است.
در حین انجام آزمایش، یک وسیله دستی کوچک به نام مبدل در شکم قرار می‌گیرد و سپس تصاویر در صفحه رایانه نمایش داده می‌شوند.
بیوپسی کلیه
در حین انجام بیوپسی کلیه، پزشک معالج شما قطعه کوچکی از بافت کلیه را خارج می‌کند. این نمونه بافتی می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا نوع بیماری کلیوی شما و میزان آسیب به آن را تعیین کند.
بیماری کلیه چگونه درمان می‌شود؟
درمان بیماری کلیه معمولاً بر کنترل علت اصلی بیماری متمرکز است. این بدان معنی است که پزشک به شما به مدیریت بهتر فشار خون، قند خون و کلسترول شما کمک می‌کند. پزشکان ممکن است از یک یا چند روش زیر برای درمان بیماری کلیوی شما استفاده کنند.
داروها
پزشک برای درمان بیماری کلیه، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) مانند لیسینوپریل و رامی پریل یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) مانند ایربسارتان و اولسمارتان را تجویز می‌کند. داروهای مذکور داروهای فشار خون هستند که می‌توانند سرعت پیشرفت بیماری کلیوی را کاهش دهند. پزشک ممکن است این داروها را برای حفظ عملکرد کلیه تجویز کند، حتی اگر فشار خون بالایی نداشته باشید.
همچنین ممکن است با داروهای کلسترول (مانند سیمواستاتین) درمان شوید. این داروها می‌توانند سطح کلسترول خون را کاهش داده و به حفظ سلامت کلیه کمک کنند. بسته به علائم شما، پزشک ممکن است برای تسکین تورم و درمان کم خونی (کاهش تعداد گلبول‌های قرمز) نیز داروهایی را تجویز کند.
تغییر رژیم و سبک زندگی
ایجاد تغییر در رژیم غذایی به اندازه مصرف دارو از اهمیت بالایی برخوردار است. اتخاذ یک شیوه زندگی سالم می‌تواند به جلوگیری از بسیاری از دلایل اصلی بیماری کلیه کمک کند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- دیابت را از طریق تزریق انسولین کنترل کنید
- غذاهای سرشار از کلسترول را قطع کنید
- مصرف نمک را کاهش دهید
- رژیم غذایی را که برای قلب مفید است شروع کنید. این رژیم که شامل میوه‌های تازه، سبزیجات، غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب است
- سیگار را ترک کنید
- فعالیت بدنی خود را افزایش دهید
- وزنتان را کم کنید
