همه چیز درباره بیوفیدبک :درمان بی اختیاری ادرار

 چرا زنان دچار بی اختیاری ادراری می‌شوند؟

---

 چاقی و اضافه وزن، بالا رفتن سن، تعداد زایمان و بارداری، استعمال دخانیات، سرفه مزمن، یبوست، افتادگی مثانه و یائسگی از جمله فاکتورهای خطر هستند که در بروز بی اختیاری ادراری در زنان نقش مهمی را ایفا می‌کند. از هر چهار زنی که ۳۰ سالگی را رد کردند زنانی که به یائسگی می‌رسند و زنانی که چندین زایمان دارند یک نفر دچار بی اختیاری ادراری خواهد شد.

 فاکتورهای خطر مرتبط با بی اختیاری ادراری شامل چه مواردی هستند؟

---

بی‌اختیاری ادراری به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد نمی‌تواند ادرار خود را کنترل کند و از ریزش آن جلوگیری نماید. این اختلال به دلیل ضعف عضلات کف لگن و ناکارآمدی سیستم تشخیصی و کنترلی مثانه رخ می‌دهد. بی‌اختیاری استرسی ادراری، یکی از شایع‌ترین انواع بی‌اختیاری ادراری در زنان است و در هنگام انجام فعالیت‌های جسمانی مانند برداشتن اجسام سنگین، عطسه و سرفه، باعث نشت ادرار می‌شود. عواملی مانند آسیب دیدگی عضلات کف لگن به علت زایمان، عمل جراحی، بالا رفتن سن و یائسگی می‌توانند نقش مهمی در بروز این اختلال داشته باشند.

یک نوع دیگر از بی‌اختیاری ادراری، بی‌اختیاری فوریتی نام دارد که به علت انقباضات غیر عادی و ناگهانی عضلات مثانه، نیاز به دفع فوری ادرار را ایجاد می‌کند. همچنین، بی‌اختیاری ترکیبی نیز وجود دارد که علائم و نشانه‌های بی‌اختیاری فوریتی و استرس را با هم دارد و در افراد مسن بسیار شایع است.

بی‌اختیاری ادراری باعث خیس شدن مداوم لباس، التهاب، بوی نامطبوع و احساس شرمندگی می‌شود و ممکن است منجر به مشکلات روحی مانند افسردگی شود. این اختلال می‌تواند تأثیرات منفی بر فعالیت‌های روزمره شخص در زندگی شخصی، حرفه‌ای، اجتماعی و روابط جنسی او داشته باشد. بنابراین، تشخیص و مدیریت صحیح این اختلال بسیار اهمیت دارد تا فرد بتواند زندگی بهتری داشته باشد.

 چرا متخصص اورولوژی انجام بیوفیدبک را برای بی اختیاری ادرار توصیه می‌کند؟

---

 متخصص اورولوژی در مواردی انجام بیوفیدبک را برای بی اختیاری ادرار توصیه می‌‌کند که این مشکل به علت ضعیف بودن عضلات کف لگن به وجود آمده باشد. بیوفیدبک به کودک یاد می‌دهد که چگونه به شل کردن عضلات لگن خود بپردازد تا بتواند مثانه خود را تخلیه کند و کنترل بهتری بر روی عملکرد این عضلات داشته باشد. بیوفیدبک می‌تواند در موارد زیر به کودکان کمک کند:

• کودکانی که نمی‌توانند در طول روز مثانه خود را کنترل کنند و سایر روش‌های درمانی در بهبود آنها تاثیری نداشته است.
• پس از بازآموزی مکرر مثانه همچنان دچار بی اختیاری هستند.
• یک یا چند بار سابقه بروز عفونت مجاری ادراری را داشتند.
• هنگامی ‌که به سرویس بهداشتی می‌روند به جای شل کردن عضلات خود آنها را منقبض می‌کند.

 کاربرد بیوفیدبک برای بی اختیاری ادراری چیست؟ عملکرد بیوفیدبک چگونه است؟

---

 بیوفیدبک روشی است که داده‌های بیولوژیکی واقعی در خصوص لحظه بروز بی اختیاری فیزیولوژیکی را در اختیار بیمار قرار می‌‌دهد. در این روش به کمک الکترودهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد بیماری را خواهد گرفت که به کنترل کردن محل مورد نظر از بدن خود بپردازد و به این ترتیب باعث بروز تغییر در ارسال سیگنال‌های الکتریکی شود و آن‌ها را کنترل کند. در این روش فرآیند کنترل عضله از طریق امواج شنیداری و دیداری و توسط یک کامپیوتر و اسپیکر به بیمار ارسال می‌‌شود. از آنجایی که در هنگام انجام تمرینات یا تحریک الکتریکی هیچ نوع بازخورد دیداری و شنیداری وجود ندارد ممکن است بیمار به منقبض کردن سایر عضلات خود بپردازد. بیوفیدبک در این شرایط با مزایای بسیار زیادی همراه است. کاهش قدرت عضلات کف لگن پس از جراحی لگن، روابط جنسی دردناک، بی اختیاری ادراری و افتادگی مثانه داخل حفره لگن از جمله نقاطی هستند که می‌‌توان در آنجا از بیوفیدبک استفاده کرد. به طور ویژه از بیوفیدبک برای بی اختیاری استرسی در بزرگسالان استفاده می‌شود. بیوفیدبک الکترومیوگرافی رایج ترین نوع بیوفیدبک محسوب می‌شود که فعالیت الکتریکی محاسبه شده در هنگام انقباض عضله را نشان می‌دهد. منقبض کردن یا شل کردن عضلات کف لگن به صورت مجزا و بدون کمک کار دشواری است به همین دلیل استفاده از بیوفیدبک به بیماران کمک می‌کند بتوانند عضلات کف لگن خود را بشناسند و از عضلات کف لگن خود استفاده کنند بدون آنکه به انقباض عضلات شکم بپردازند. این اقدامات باعث افزایش قدرت و توانایی عضلات کف لگن خواهد شد. در صورتی که بیمار به افزایش فعالیت عضلات کف لگن خود بپردازد و کار خود را به طور صحیح انجام دهد می‌تواند نتایج خوبی را به دست بیاورد. تحقیقات نشان داده که بیوفیدبک باعث بهبود حدود ۷۸ تا ۹۰ درصد از زنان شده است که دچار بی اختیاری استرسی ادرار هستند. انجام دادن تمرینات ورزشی در منزل باعث می‌شود که شانس موفقیت فرد در طول درمان افزایش پیدا کند. در طول درمان و در ابتدای هر جلسه میزان فعالیت عضلات کف لگن اندازه گیری می‌شود و میزان پیشرفت بیمار در مقایسه با جلسات قبلی محاسبه خواهد شد. بیوفیدبک الکترومیوگرافی اخیراً به یک روش سودمند در درمان کودکانی که شب ادراری دارند تبدیل شده است.

 به چند جلسه بیوفیدبک برای درمان بی اختیاری ادرار نیاز داریم؟

---

 هیچ استاندارد دقیقی در ارتباط با درمان و تعداد دفعات انجام جلسات بیوفیزیک وجود ندارد اما ممکن است فرآیند درمان چیزی حدود شش هفته تا شش ماه طول بکشد و شما به ۲ تا ۳ جلسه درمان در هفته نیاز داشته باشید. در کل برنامه درمان شامل دو تا سه جلسه مراجعه در هفته به مدت ۶ تا ۸ هفته است و برنامه درمان و کنترل بر اساس مشکل اصلی فرد و میزان پیشرفت او تعیین می‌‌شود. می‌‌توان از بیوفیدبک در کنار سایر روش‌های درمانی از قبیل تحریک الکتریکی استفاده کرد و به کمک الکترودهایی که درون واژن یا روی پوست قرار داده می‌شوند به تحریک عضلات کف لگن پرداخت. هدف از انجام این روش افزایش میزان انقباضات عضلات و کنترل عملکرد مثانه و کاهش ریسک بروز بی اختیاری ادراری و بهبود انقباضات مثانه است. در صورتی که از بیوفیدبک در کنار تحریک الکتریکی استفاده شود باعث افزایش قدرت عضلات کف لگن و کاهش شدت بروز بی اختیاری ادرار خواهد شد. در برنامه درمان بی اختیاری ادرار می‌توان به مدت ۶ تا ۸ هفته و ۳ بار در هفته از تحریک الکتریکی استفاده کرد که هر جلسه درمانی چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول خواهد کشید. در برنامه توان بخشی بی اختیاری ادراری پزشک به بازآموزی عضلات کف لگن و آموزش تمرینات ورزشی مخصوص این ناحیه می‌پردازد و از بیوفیدبک و تحریک الکتریکی استفاده خواهد کرد. افرادی که پس از معاینه توسط متخصص زنان، ماما یا متخصص ارولوژی وجود بی اختیاری ادراری در آنها تشخیص داده شده است می‌توانند متقاضی برنامه توان بخشی باشند. در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد که بیمار می‌‌تواند متقاضی درمان باشد یک برنامه متناسب با شرایط او طراحی خواهد شد. بیوفیدبک و تحریک الکتریکی توسط متخصص فیزیوتراپی یا متخصص ارولوژی انجام می‌شود.

 هزینه بیوفیدبک چقدر است؟

---

 هزینه بیوفیدبک می‌تواند بسیار متغیر باشد. هزینه درمان با این روش به مهارت، تخصص و تجربه متخصص بیوفیدبک بستگی دارد. همچنین دستگاه‌ها و وسایلی در بازار وجود دارند که در منزل نیز قابل استفاده هستند و قیمت آنها با هم تفاوت دارد.

 میزان اثرگذاری بیوفیدبک چقدر است؟

---

 معمولاً از بیوفیدبک تحت عنوان یک روش آموزشی یاد می‌‌شود و می‌‌توان با آموزش و تمرین از این روش برای کمک به بیماران استفاده کرد تا مهارت‌های جدید را یاد بگیرند و بتوانند به درمان بی اختیاری ادراری خود بپردازند. برای آنکه میزان اثرگذاری بیوفیدبک افزایش پیدا کند بیمار باید نقش و حضور پر رنگی در برنامه درمان خود داشته باشد زیرا معمولاً میزان موفقیت در این روش به توانایی و همکاری بیمار برای تمرین کردن در طول جلسات بستگی دارد.

 دستگاه‌های بیوفیدبک

---

دستگاه‌های بیوفیدبک معمولاً از طریق مطب متخصص بیوفیدبک یا مطب سایر پزشکان در دسترس قرار دارند. اما اگر می‌خواهید برای اهداف فردی و استفاده در منزل، یک دستگاه بیوفیدبک تهیه کنید، می‌توانید از دستگاه‌های مختلفی استفاده کنید. برخی از این دستگاه‌ها شامل سنسورهای قابل پوشیدن هستند که اطلاعات را پردازش کرده و به صفحه کامپیوتر ارسال می‌کنند. همچنین، دستگاه‌های دیگری با استفاده از سنسورهای قابل پوشیدن، اطلاعات را به یک نرم‌افزار روی گوشی ارسال می‌کنند. در برخی از فروشگاه‌های آنلاین نیز این دستگاه‌ها در اشکال مختلف وجود دارند که می‌توانید آنها را تهیه کنید.

سازندگان دستگاه‌های بیوفیدبک ادعا می‌کنند که این دستگاه‌ها برای اهداف مختلفی از جمله میگرن، ضعف عضلات کف لگن، خروپف، افسردگی، اوتیسم، اختلال بیش فعالی نقص توجه و اختلالات خواب و مواردی از این قبیل کاربرد دارند. با این حال، قبل از خرید هر یک از این دستگاه‌ها، بهتر است مشخصات و توضیحات آنها را بررسی کنید زیرا برخی از ادعایی که در ارتباط با این دستگاه‌ها بیان می‌شود اغراق آمیز است و مورد تایید تحقیقات علمی قرار ندارد. بهتر است با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید و نظر او را در خرید یک دستگاه خاص جویا شوید.

 دلایل استفاده از بیوفیدبک چیست؟

---

 بیوفیدبک نیز همانند سایر روش‌های درمانی با مزایا و معایب خاص خود همراه است و ممکن است در همه افراد مفید نباشد به همین دلیل باید قبل از امتحان کردن آن به بررسی مزایا و معایب مرتبط با آن بپردازید. در بخش زیر به برخی از دلایل استفاده از بیوفیدبک اشاره خواهیم کرد:

 می‌‌تواند جایگزین یا مکمل سایر روش‌های درمانی باشد

 در مواردی که سایر روش‌های درمانی باعث بهبود بیمار نشده است یا آن که بیمار نمی‌تواند از برخی داروهای خاص استفاده کند می‌‌توان از بیوفیدبک بهره گرفت. از آنجایی که بیوفیزیک و یک روش غیر تهاجمی ‌است ممکن است بیمار ترجیح ‌دهد به جای روش‌های دردناک یا تهاجمی از این روش استفاده نماید. می‌توان از آموزش بیوفیدبک به عنوان یک بخش از فرایند درمان استفاده کرد و در کنار سایر روش‌های درمانی برای کسب نتایج بهتر از آن بهره گرفت.

 می‌تواند به کنترل استرس کمک کند

 بیوفیدبک به بیماران یاد می‌دهد چگونه به کنترل واکنش خود در موقعیت‌های پر استرس بپردازند و کنترل خود را از دست ندهند. این روش می‌‌تواند به افراد کمک کند در هنگام مواجه شدن با مشکلات زندگی روزمره استرس خود را بهتر کنترل کنند و به کنترل خشم یا به کنترل استرس ناشی از سایر بیماری‌ها بپردازند.

 بیوفیدبک با مزایای دیگری در سلامت ذهن همراه است

 بیوفیدبک علاوه بر آنکه به افراد مختلف کمک می‌‌کند به کنترل استرس و سایر مشکلات خود بپردازند با مزایای زیادی بر سلامت ذهن آنها همراه است. فرایند آموزش به آنها کمک می‌کند با روش‌های جدید برای کنترل واکنش‌های عاطفی و اضطراب خود بپردازند. این آموزش را به افراد برای سلامت ذهن و احساس قدرتمندی بیشتر کمک می‌کند.

 خطرات بیوفیدبک چیست؟

به عنوان یک روش درمانی، بیوفیدبک معمولاً به عنوان یک روش ایمن شناخته می‌شود. اما قبل از اقدام به هرگونه درمان با استفاده از بیوفیدبک، مهم است که با پزشک خود درباره مزایا و معایب این روش صحبت کنید. باید توجه داشت که بیوفیدبک برای همه افراد مناسب نیست و ممکن است روش‌های دیگری برای درمان مشکل شما وجود داشته باشد. اگر به نتیجه رسیدید که بیوفیدبک می‌تواند به شما کمک کند، بهتر است به یک مرکز تخصصی مراجعه کنید.

همچنین، قبل از شروع به درمان با بیوفیدبک، نیاز است که اطلاعات لازم در مورد هزینه‌های مربوط به این روش را جمع آوری کنید، از جمله هزینه هر جلسه درمان و هزینه وسایلی که باید برای این منظور خریداری کنید.

 آلرت:

 بیوفیدبک روشی است که می‌‌تواند باعث افزایش توانایی شما برای کنترل ادرار و افزایش قدرت فیزیکی و رفتاری در شما شود. قبل از شروع بیوفیدبک به جمع آوری اطلاعات لازم درباره مزایا و معایب و هزینه‌های این روش بپردازید.

پزشک در درمان بی اختیاری ادرار علاوه بر بیوفیدبک از چه تمریناتی استفاده می‌کند؟

---

 تمرینات ورزشی مخصوص عضلات کف لگن برای اولین بار توسط آمولد کگل معرفی شد به همین دلیل به آنها تمرینات کگل گفته می‌شود. هدف از انجام دادن این تمرینات تقویت عضلات کف لگن و بهبود عملکرد اسفنکتر مثانه است. تمرینات مخصوص عضلات کف لگن باعث می‌شوند که از میزان افتادگی مثانه کاسته شود و واژن در جای خود ثابت بماند. افزایش قدرت عضلات کف لگن باعث افزایش حجم عضلات خارجی مثانه می‌شود و این کار از نشت ادرار جلوگیری خواهد کرد.

 کاربردهای دیگر بیوفیدبک علاوه بر درمان بی اختیاری ادرار چیست؟

---

 از بیوفیدبک برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• درمان سردردهای تنشی، میگرن و سایر انواع دردها
• کنترل فشار خون بالا و پایین
• کنترل اختلالات هاضمه از قبیل سندروم روده تحریک پذیر
• کنترل واکنش فیزیکی نسبت به استرس و عصبانیت در افراد مختلف
• بیوفیدبک با تأثیرات زیادی در کنترل علایم و نشانه‌های آسیب دیدگی مغز از قبیل اختلال نقص توجه همراه است. البته شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد در درمان افسردگی و اختلال استرس پس از ضربه نیز مفید است.