تاریخ 15 نوامبر 2023
یک نفر از هر 500 نفر به کلیه نعل اسبی مبتلا می‌شود. این عارضه در دوران جنین ایجاد می‌شود زیرا کلیه‌ها به سمت محل طبیعی خود در پهلوها (در قسمت بالای کمر و در پهلوها) حرکت می‌کنند. در دوران جنین، کلیه‌ها از ناحیه لگن بالا به سمت محل طبیعی خود حرکت می‌کنند ولی ممکن است به دلیل چسبیدن به هم، در قسمت پایین شکل U بگیرند و به علت شکل‌گیری این شکل به آن کلیه نعل اسبی گفته می‌شود.
بیمار می‌تواند با وجود کلیه نعل اسبی به زندگی خود ادامه دهد. البته در برخی موارد این بیماری باعث ابتلا به بیماری‌های دیگری می‌شود که باید به صورت سیستمی تحت درمان قرار گیرند. درمان آن‌ها ممکن است با مصرف داروها انجام شود و در صورتی که بیماری تشدید شود ممکن است به وسیله انجام برخی عمل‌های جراحی، کلیه‌ها را از هم جدا کرد. متخصصین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی با ارائهٔ مشاورهٔ تخصصی در خصوص علل وجود کلیهٔ نعل اسبی و مشکلات مربوط به آن، شما را با انواع روش‌های درمانی آن آشنا می‌کنند. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با ما تماس بگیرید.
علائم کلیه نعل اسبی
با این که ممکن است علائم کلیه نعل اسبی در هر فردی متفاوت باشد اما شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- عفونت و انسداد مجرای ادرار: معمولاً کودکان زیر 5 سال و پسران در هر سنی کمتر به انسداد مجرای ادرار مبتلا می‌شوند.
- سنگ کلیه: اگر سنگ‌ها در کلیه باقی بمانند ممکن است شما متوجه هیچ علامتی نشوید. اگر سنگ‌ها وارد مجرای ادرار شوند شما علائم زیر را خواهید داشت:
- درد پهلو (در اطراف و درست بالای کمر)
- بی‌قراری
- تعریق
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود خون در ادرار
- تکرر ادرار و تغییر در تناوب دفع ادرار
- لرز
- تب
- ادرار کف‌آلود و ابری
- هیدرونفروز: هیدرونفروز زمانی اتفاق می‌افتد که مجرای ادرار مسدود شود و کلیه‌ها بزرگ شده و مستعد آسیب‌دیدگی شوند. علائم ابتلا به هیدرونفروز شامل موارد زیر می‌شود:
- وجود توده‌های شکمی
- افزایش وزن
- کاهش ادرار
- عفونت مجرای ادرار
حدود یک‌سوم افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی هیچ علامتی ندارند.
مشکلات و عوارض
یک‌سوم افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی حداقل یکی از عوارض دیگر را در سیستم‌های قلبی عروقی، سیستم مرکزی اعصاب یا سیسم جهاز تناسلی و ادراری (که شامل اندام‌های تولیدمثل و ادرار است) خواهند داشت. برخی از این عوارض عبارتند از:
- سنگ کلیه: کریستال‌ها و پروتئین‌هایی که سنگ کلیه را تشکیل می‌دهند ممکن است باعث انسداد مجرای ادرار شوند.
- هیدرونفروز: بزرگ شدن کلیه‌ها که معمولاً به دلیل مسدود شدن مجرای ادراری ایجاد می‌شود.
- تومور ویلمز: یک تومور جنینی در کلیه است که معمولاً در زمان کودکی شکل می‌گیرد.
- سرطان کلیه یا بیماری کلیه پلی کیستیک
- هیدروسفالی یا اسپینا بیفیدا
- بیماری‌های مختلف قلبی عروقی، تناسلی و مرتبط با مجاری ادرار یا مشکلات اسکلتی
تشخیص
اگر شما علامتی از کلیه نعل اسبی ندارید ممکن است نیازی به تشخیص و درمان نیز نداشته باشید. اگر شما علائمی را در بدن ملاحظه می‌کنید، ممکن است پزشک انجام یک یا چند آزمایش از آزمایش‌های تشخیصی زیر را برای شما تجویز نماید:
- سونوگرافی کلیه: این یک روش تصویربرداری است که در آن از کامپیوتر و امواج صوتی با فرکانس بالا برای عکس‌برداری از عروق خونی، بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. پزشکان با این روش قادر به دیدن ارگان‌های داخلی و بررسی و ارزیابی عملکرد آن‌ها و همچنین بررسی جریان خون در عروق مختلف هستند.
- سیستواورتروگرام حین ادرار: این یک روش بررسی مجرای ادرار به کمک اشعه ایکس است. یک کاتتر (لوله باریک توخالی) در مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به سمت خارج از بدن هدایت می‌کند) وارد می‌شود و مثانه به وسیله مایع رنگی برای تصویربرداری به وسیله اشعه ایکس پر می‌شود و در حالی که مثانه در حال تخلیه شدن است از مجرای ادرار عکس گرفته می‌شود. در این عکس‌ها هرگونه جریان برگشتی ادرار به سمت مجرای ادرار و کلیه‌ها قابل رؤیت است.
- پیلوگرام داخل وریدی: این یک روش تصویربرداری است که دران از اشعه ایکس برای دیدن ساختار مجرای ادرار استفاده می‌شود. ماده حاجب داخل ورید تزریق می‌شود تا ساختار را بتوان در عکس مشاهده کرد. در این روش نرخ و مسیر جریان ادرار در مجرای ادرار مشخص می‌شود.
- آزمایش خون و آزمایش ادرار: در این آزمایش‌ها نحوه عملکرد کلیه‌ها مشخص می‌شود.
اقدامات درمانی
کودک بدون علامت ممکن است نیازی به درمان کلیه نعل اسبی نیز نداشته باشد. اگر کودک دچار برخی عوارض و علائم است باید تحت درمان قرار گیرد اما برای این بیماری درمانی وجود ندارد. متخصص اورولوژی بهترین برنامه درمانی مناسب با وضعیت شما را بر اساس موارد زیر توصیه می‌کند:
- سن، سلامت عمومی و سوابق پزشکی کودک
- چگونگی و ماهیت بیماری کودک
- میزان تحمل کودک نسبت به مصرف برخی داروها، اقدامات درمانی
- انتظار وخیم‌تر شدن بیماری کودک
- نظر پزشک کودک در مورد مراقبت از او
- ترجیحات و اولویت‌ها
پزشک ممکن است یک یا چند روش از روش‌های زیر را برای درمان علائم این بیماری در کودک شما توصیه کند:
دارو درمانی
افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیه بیشتری دارند. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، باید بیماری به عنوان یک نشانه تحت درمان قرار گیرد. بیمار باید مورد معاینه و ارزیابی متابولیکی قرار گیرد زیرا عوامل متابولیکی برای تشکیل سنگ‌های کلیه در افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی بیشتر از افراد عادی است. هر ناهنجاری متابولیکی که شناسایی می‌شود باید مورد درمان قرار گیرد. ارزیابی‌های متابولیکی شامل اندازه‌گیری ریسک ابتلا به سنگ در طول 24 ساعت و مطالعات سرمی شامل سطوح کلسیم، اسید اوریک و فسفات است.
روش‌های درمانی مبتنی بر عمل جراحی
درمان های جراحی بر اساس فرایند بیماری و شاخص‌های استاندارد عمل‌های جراحی انجام می‌شوند. زمانی که برنامه جراحی را تنظیم می‌کند باید تغذیه عروقی غیرعادی به کلیه مورد توجه اساسی جراح قرار داشته باشد. معمولاً یک شکاف در قسمت میانی شکم راه‌های دسترسی به هر دو طرف کلیه نعل اسبی و عروق آن را ایجاد می‌کند
پس از درمان
کلیه‌های نعل اسبی ممکن است به همان شکلی که کلیه‌های سالم، مسدود شوند. عمل جراحی برای برداشتن مواد مسدودکننده یا سنگ‌های کلیه از مجرای ادرار معمولاً با موفقیت انجام می‌شود. اگر تنها عارضه کلیه نعل اسبی درد باشد، انجام عمل جراحی اغلب به کاهش این درد کمکی نخواهد کرد. وجود کلیه نعل اسبی هیچ تأثیری بر روی بارداری و زایمان ندارد. باید توجه داشت که تنها وجود کلیه نعل اسبی به تنهایی تهدیدی برای حیات محسوب نمی‌شود. با این حال، از آنجا که وجود کلیه نعل اسبی احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیه را افزایش می‌دهد، زنده ماندن بیمار به میزان بیماری که به دلیل وجود کلیه نعل اسبی ایجاد شده است بستگی دارد.
