سوالات رایج درمورد پیوند کلیه، نارسایی کلیه و دیالیز کلیه

تاریخ 15 نوامبر 2023

جراحی پیوند کلیه می‌تواند در افرادی که دچار بیماری شدید و حاد کلیه هستند یک جراحی بسیار مهم و گاهی اوقات آغاز ضروری باشد. در صورتی که شما یا یکی از اعضای خانواده شما قرار است تحت جراحی پیوند کلیه قرار بگیرد یا در صورتی که شما قصد دارید به یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود کلیه بدهید می‌توانید پاسخ سوالات خود را در این مقاله پیدا کنید با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم.

 از کجا بدانیم که در معرض خطر بیماری کلیه قرار داریم؟

عوامل متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد شما در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیه قرار دارید این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• باید حداقل سالی یک بار سطح فشار خون خود را بررسی کنید تا در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالی پزشک بتواند به شما کمک کند.
• باید آزمایش ادرار بدهید تا پزشک بتواند سطح پروتئین موجود در ادرار شما را بررسی کند.
• باید آزمایش خون بدهید تا پزشک بتواند سطح کراتینین موجود در خون شما را افزایش داد.

تا چه مدت می‌توان با یک کلیه به زندگی ادامه داد؟

تا زمانی که کلیه سالم است و هیچگونه مشکلی پیش نیامده است می‌‌تواند می‌توان در سلامت کامل به زندگی ادامه داد.

کراتینین سرم چیست؟

 کراتینین سرم یک نوع آزمایش خون است که پزشک از آن برای ارزیابی سلامت کلیه و میزان عملکرد صحیح آنها استفاده می‌کند.

 در صورتی که یک کلیه دچار مشکل شود آیا برای کلیه دیگر نیز مشکلی پیش می‌آید؟

 در اکثر موارد در صورتی که یک کلیه دچار مشکل شود عملکرد کلیه دیگر نیز مختل خواهد شد.

 چه عواملی باعث نارسایی کلیه می‌شود؟

به طور کلی نارسایی کلیه چهار علت اصلی دارد که در بخش زیر به ترتیب شایع‌ترین علل آن بیان شده است:

• دیابت
• فشار خون بالا
• بیماری‌های خاص کلیه که تحت عنوان گلومرونفریت شناخته می‌‌شوند.
• بیماری ارثی کلیه از قبیل بیماری کلیه پلی کیستیک

 آیا بیماری کلیه ارثی است؟

حدود ۱۰ درصد از نارسایی‌های کلیوی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و وراثت قرار دارند.

در بیماری کلیوی چه اقداماتی را می‌توان برای رفع خستگی انجام داد؟

خستگی شایع‌ترین علامت نارسایی کلیه است که از داروهای مختلف برای درمان این علامت استفاده می‌شود. در صورتی که بیمار دچار خستگی شدید باشد بهترین روش برای کنترل آن دیالیز است.

آیا کلیه درد می‌تواند باعث بروز درد کمر شود؟

وجود عفونت کلیه و انسداد کلیه می‌تواند باعث بروز

شود با این حال در اکثر موارد درد کمر ارتباطی به مشکل کلیوی ندارد.

برای تورم و مایع موجود در کلیه چه اقداماتی انجام می‌شود؟

اکثر بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند دچار تورم می‌شوند که این مشکل به کمک دارو درمان می‌شود. روش دیگری که برای رفع این مشکل وجود دارد این است که از بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند خواسته می‌‌شود از مصرف نمک در رژیم غذایی خود اجتناب کنند.

فرایند دیالیز چگونه انجام می‌شود؟

مهمترین عملکرد کلیه این است که مواد زائد و ناخالص را از خون جدا می‌کند. در صورتی که کلیه عملکرد خوبی نداشته باشد پزشک از دستگاه دیالیز برای دفع مواد زائد خون استفاده می‌‌کند زیرا کلیه قادر به انجام این کار نیست.

 چه موقع باید از دیالیز استفاده کرد؟

 پس از آنکه کلیه دچار نارسائی شد پزشک به بررسی سطح کراتین سرم می‌‌پردازد و در صورتی که اندازه آن به سطح مورد نظر برسد درخواست انجام دیالیز را خواهد داد.

هر چند وقت یک بار باید بیمار دیالیز شود؟

در اکثر موارد بیماران باید سه بار در هفته دیالیز شوند.

بیمار باید تا چه مدت دیالیز شود تا کلیه برای او پیدا شود؟

 از آنجایی که هیچ گونه محدودیتی در خصوص زمان لازم برای دیالیز وجود ندارد برخی از بیماران تا بیش از ۲۵ سال تحت دیالیز قرار می‌گیرند. تعداد بسیار زیادی از بیماران پس از پیوند کلیه بهبود پیدا می‌کنند و به این ترتیب میزان مرگ و میر حاصل از بیماری کاهش پیدا می‌کند.

 احساس بیماران در هنگام انجام دیالیز به چه صورت است؟

 احساس بیماران در حین دیالیز کاملا متفاوت است و برخی از آنها در طول دیالیز کاملا خوب به نظر می‌رسند اما برخی دیگر بد حال می‌شوند. دیالیز یک روش مناسب برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه است تا کلیه مناسب برای آنها پیدا شود و بتوان از مرگ این بیماران جلوگیری کرد.

آیا کسی که دچار نارسایی کلیه است باید قبل از پیوند کلیه دیالیز شود؟

 پاسخ این سوال منفی است و گاهی اوقات پیوند کلیه می‌تواند از نیاز به دیالیز جلوگیری کند با این حال ممکن است برخی از بیماران قبل از پیوند کلیه و دیالیز احتیاج داشته باشند. معمولاً در بیمارانی که دهنده کلیه زود پیدا شود فرایند پیوند به سرعت انجام می‌شود و بیمار دیگر نیازی به انجام دیالیز ندارد. اما این شرایط همیشه میسر نیست و به مواردی از قبیل بیماری، سطح بیماری فرد، در دسترس بودن فرد اهدا کننده کلیه و زمان بندی ارتباط دارد.

آیا اعضای خانواده همیشه گزینه مناسبی برای اهدای کلیه هستند؟

اعضای خانواده می‌توانند گزینه مناسبی برای اهدای کلیه باشند، اما این مسئله فقط به DNA آنها ارتباط ندارد. گاهی اوقات آنتی‌ژن‌هایی که در بدن فرد دهنده کلیه و گیرنده آن وجود دارد، با هم مطابقت ندارند. با این حال، در اکثر موارد، سازگاری پیوند بین اعضای خانواده وجود دارد و حتی گاهی اوقات ممکن است فرد اهدا کننده کلیه و گیرنده آن با یکدیگر نسبت خویشاوندی نداشته باشند، اما سازگاری مناسبی داشته باشند.

آیا ورزشکاران می‌توانند پس از پیوند کلیه به فعالیت ورزشی خود ادامه دهند؟

معمولاً پزشکان توصیه می‌‌کنند که ورزشکاران از انجام ورزش‌هایی که تماس جسمانی در آنها بالا است از قبیل فوتبال، بسکتبال، کشتی و سایر انواع ورزش‌ها خودداری کنند زیرا احتمال آسیب دیدگی موضع موردنظر و کلیه پیوند شده وجود دارد.

چه عواملی در پس زدن پیوند کلیه نقش دارند؟

پس زدن پیوند کلیه به علت واکنش سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. سیستم ایمنی بدن وظیفه محافظت از بدن در برابر ویروس و ذرات خارجی را بر عهده دارد. اگرچه پزشک قبل از شروع جراحی پیوند درخواست انجام آزمایشات لازم را می‌دهد تا بتواند احتمال پس زدن پیوند را مشخص کند هیچ راهی وجود ندارد که به او اطمینان بدهد آیا احتمال پس زدن پیوند وجود دارد یا خیر.

درصد پس زدن پیوند کلیه چقدر است؟

 در حدود ۱۵ درصد از بیماران احتمال پس زدن پیوند در مراحل اولیه وجود دارد که درصد زیادی نیست. به طور کلی اکثر بیماران در این مرحله دچار پس زدن پیوند نخواهند شد.

کلیه مورد نظر برای پیوند در بیماران چگونه تهیه می‌شود؟

در حدود ۳۰ درصد از موارد کلیه مورد نظر برای پیوند از اعضای خانواده و دوستان فردی که دچار نارسایی کلیوی است تهیه می‌‌شود و این افراد مایل به اهدای کلیه به فرد مورد نظر هستند. در ۷۰ درصد از موارد نیز کلی مورد نظر از فردی که فوت کرده است تهیه می‌شود.

 مزایای استفاده از کلیه افراد زنده چیست؟

استفاده از کلیه افراد زنده در مقایسه با کلیه فردی که فوت کرده است با مزایایی همراه است که در بخش زیر به آنها اشاره می‌‌کنیم:

• به طور کلی به اندازه کافی کلیه افرادی که فوت می‌کنند وجود ندارد به همین دلیل تهیه کلیه از یک دوست یکی از اعضای خانواده سریع‌ترین ‌روش است و به این ترتیب بیمار در صف پیوند کلیه قرار نخواهد گرفت.
• کلیه یک فرد زنده کاملاً سالم است و در مقایسه با کلیه فردی که فوت کرده است بهتر و مدت بیشتری کار می‌کند.
• در صورتی که کلیه اهدایی به یکی از اعضای خانواده بیمار تعلق داشته باشد مطابقت بافت بدن آنها بیشتر است و ریسک پس زدن کلیه کاهش خواهد یافت.

 چه خطراتی فرد اهدا کننده کلیه را تهدید می‌کند؟

بعد از اینکه فرد مورد نظر برای پیوند کلیه ارزیابی‌های لازم را پشت سر گذاشت، اعضای تیم پیوند با او درباره فرآیند پیوند صحبت خواهند کرد. اگرچه شرایط جسمانی فرد اهدا کننده و تسهیلات موجود در هر بیمارستان ممکن است متفاوت باشد، معمولاً فرد حدود ۳ تا ۷ روز در بیمارستان بستری خواهد شد و به طور منظم توسط تیم پیوند ارزیابی می‌شود تا از سلامت کلیه‌های او اطمینان حاصل شود. افرادی که کلیه خود را اهدا می‌کنند، مانند سایر افراد، می‌توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند، اما باید کاملاً احتیاط کنند که از انجام هر گونه تمرین ورزشی یا شرایط جسمانی که ممکن است کلیه آنها را در معرض خطر قرار دهد، اجتناب کنند. در صورتی که اهدا کننده کلیه دچار بیماری کلیوی یا اختلالاتی از قبیل دیابت که باعث بروز بیماری کلیه می‌شود نباشد، معمولاً فرایند پیوند برای وی خطری ایجاد نخواهد کرد.

 پیوند کلیه چگونه انجام می‌شود؟

فرآیند پیوند کلیه با توجه به اینکه به صورت جراحی باز انجام شود یا جراحی لاپاراسکوپی متفاوت خواهد بود. در هر دو روش پزشک یک برش را در پهلوی بیماری ایجاد می‌‌کند سپس عروق خونی که به کلیه متصل هستند را قطع می‌نماید سپس به جدا کردن میزنای می‌پردازد، میزنای به لوله‌ای گفته می‌شود که از کلیه به مثانه متصل است، سپس کلیه را از بدن فرد اهدا کننده خارج می‌‌کند. معمولاً فردی که تحت جراحی لاپاراسکوپی قرار می‌گیرد طی مدت یک هفته بهبود پیدا می‌کند و در صورتی که جراحی باز بر روی او انجام شود طی مدت دو هفته حالش بهتر خواهد شد.

پس از جراحی پیوند کلیه چه اتفاقی برای کلیه اصلی می‌افتد؟

معمولاً کلیه‌های اصلی در جراحی پیوند برداشته نمی‌شوند. پس از پیوند کلیه آنها کاربردی در بدن ندارند و کلیه پیوندی جدید وظایف آنها را انجام خواهد داد.

فرآیند بهبود برای فرد اهدا کننده کلیه و فرد گیرنده آن به چه صورت خواهد بود؟

معمولا حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌‌کشد تا بیمار پس از جراحی بهبود پیدا کند. فرد اهدا کننده کلیه و فرد گیرنده آن باید حتما به علائم و نشانه‌های عفونت یا درد توجه ویژه داشته باشند. فردی که کلیه جدید دریافت می‌‌کند باید به طور دقیق از دستورات پزشک پیروی کند و داروهای تجویز شده را مصرف نمایید و از نزدیک تحت نظر اعضای تیم پیوند قرار داشته باشد تا واکنش بدنش به عضو جدید مورد ارزیابی قرار بگیرد. انجام معاینات پس از پیوند کلیه در هفته‌ها و ماه‌های اول اهمیت بسیار زیادی دارد.

کلیه پیوند شده تا چه مدت می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد؟

افرادی که عمل پیوند کلیه انجام می‌دهند، امیدوارند که پس از جراحی بتوانند به طور مستمر و بدون مشکل به زندگی خود ادامه دهند. در اکثر موارد، با توجه به فرآیند بیماری، کلیه پیوند شده می‌تواند تا آخر عمر بیمار بدون ایجاد مشکل به فعالیت خود ادامه دهد، اگر بیمار به طور مداوم تحت نظر پزشک و تیم پیوند قرار داشته باشد. بررسی دقیق کلیه و توجه به علائم و نشانه‌های مهمی که ممکن است به وجود تغییر در کلیه اشاره کنند، اهمیت بسیار زیادی دارد. علائمی مانند تغییرات فشار خون و مشکلات در ادرار ممکن است نشانه‌های مهمی باشند. بنابراین، اگر بیمار با هر گونه علامت مهمی مواجه شود، باید بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهد.

پس از پیوند کلیه جدید از چه داروهایی برای جلوگیری از پس زدن پیوند استفاده می‌شود؟

اکثر افرادی که گیرنده کلیه هستند به استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیاز دارند تا از پس زدن کلیه جلوگیری گردد. افزایش ریسک بروز عفونت از شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف این داروها محسوب می‌‌شود. تعداد زیادی از بیماران حتی افرادی که تحت جراحی پیوند قرار نگرفته‌اند از این داروها برای سرکوب بیش فعالی سیستم ایمنی بدن استفاده می‌کنند.

چگونه پس از پیوند کلیه پزشک سلامت آن را بررسی می‌‌کند؟

 مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایشات لازم برای بررسی عملکرد کلیه حتی پس از پیوند کاملاً ضروری است. اگرچه حتی یک کلیه نیز می‌تواند به خوبی پاسخگوی نیازهای بدن باشد قرار گرفتن تحت نظر پزشک برای تشخیص زودهنگام تغییرات احتمالی در بدن فرد گیرنده پیوند اهمیت بسیار زیادی دارد. پزشک از نزدیک به بررسی سطح فشار خون بیمار می‌‌پردازد، علائم و نشانه‌های مربوط به وجود پروتئین در ادرار را بررسی می‌کند و نحوه تصفیه مایعات توسط کلیه ارزیابی خواهد شد. پزشک از بیمار در خصوص بروز تغییرات احتمالی در بدن از قبیل تورم در پاها، افزایش سطح فشار خون یا هر گونه تغییر احتمالی در ادرار سوال خواهد کرد.

عوارض جانبی دیابت بر روی کلیه چیست؟

حدود یک سوم از افرادی که دیابت دارند دچار نارسایی کلیه می‌‌شوند. چهار عامل مهم وجود دارد که می‌‌توان با رعایت کردن آنها ریسک بروز نارسایی کلیه در افرادی که دیابت دارند را کاهش داد این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• کنترل سطح قند خون
• کاهش فشار خون و کاهش وزن
• مصرف داروهای مخصوص فشار خون برای جلوگیری از بروز بیماری کلیه

آیا عملکرد کلیه در افراد دیابتی به طور دقیق بررسی می‌شود؟

پاسخ این سوال مثبت است. پزشک سطح فشار خون افراد مبتلا به دیابت را به طور دقیق بررسی می‌‌کند و سالی دو بار درخواست انجام آزمایش ادرار را می‌دهد تا وجود پروتئین در آن ارزیابی شود.

آیا تشکیل مکرر سنگ کلیه باعث بیماری کلیوی می‌‌شود؟

 معمولا سنگ کلیه باعث بروز نارسایی کلیوی نمی‌‌شوند اما در صورتی که به مدت طولانی باعث انسداد مجاری کلیه شود منجر به بروز نارسایی کلیه خواهد شد.

آیا کلیه‌ای که فعالیتی ندارد باعث بروز عفونت مجاری ادراری می‌شود؟

پاسخ این سوال منفی است و عملاً عدم فعالیت کلیه باعث بروز عفونت ادراری نخواهد شد.

منظور از اکوژنیستی کلیه چیست؟

 به طور کلی منظور از اکوژنیستی کلیه این است که پزشک در عکس برداری از بافت کلیه می‌‌تواند کیست یا بافت اسکار را مشاهده کند.

آیا چاقی و اضافه وزن باعث نارسایی کلیوی می‌شود؟

 چاقی و اضافه وزن یکی از دلایل اصلی فشار خون بالا است که معمولا با نارسایی کلیوی ارتباط دارد افرادی که دچار چاقی مفرط هستند باید سعی کند وزن خود را کاهش دهند تا فشار خون آنها نیز پایین بیاید.

 آیا افرادی که دچار نارسایی کلیوی هستند می‌توانند شیرینی بخورند؟

هیچ گونه ارتباطی بین نارسایی کلیه و شیرینی وجود ندارد و فقط دیابت در بیماری دیابت ممنوعیت مصرف شیرینی مطرح شده است.

 آیا می‌توان قبل از تولد وجود ناهنجاری‌های مجاری ادراری و کلیه را تشخیص داد؟

در اکثر موارد مشکلات مجاری ادراری که کودکان را درگیر می‌کند قبل از تولد توسط دستگاه سونوگرافی تشخیص داده نمی‌شود و البته گاهی اوقات این مشکلات قبل از تولد نوزاد برطرف می‌شود.