تاریخ 15 نوامبر 2023
اگر پزشک تشخیص دهد که شما به مثانه عصبی مبتلا شده‌اید، عضلات مثانه و سیستم عصبی شما را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. درمان بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند به کاهش و درمان علائم شما کمک کند. روش‌های مختلفی از جمله دارودرمانی و انجام عمل‌های جراحی برای درمان مثانه عصبی به کار برده می‌شوند.
متخصصین ما در کلینیک اورولوژی دکتر اسلامی با ارائه مشاوره‌های تخصصی در خصوص علل به وجود آمدن مثانه عصبی، مناسب‌ترین روش درمانی را به شما معرفی می‌کنند. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با ما تماس بگیرید.
علل مثانه عصبی
مثانه عصبی یک بیماری است که به دلیل درست کار نکردن عصب بین مغز و مثانه ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است به دلیل اختلالات مغزی یا آسیب‌دیدگی عصب مثانه به وجود آید. برخی از اختلالات مغزی که ممکن است باعث ابتلا به مثانه عصبی شوند عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- تومور مغز یا نخاع
- ام اس یا اسکلروزیس چندگانه
- بیماری پارکینسون
- آسیب‌دیدگی‌های نخاعی
- نقایص و عیوب مادرزادی نخاع مانند اسپینا بیفیلد
- سکته مغزی
برخی بیماری‌ها که بر عضلات مثانه اثر می‌گذارند عبارتند از:
- دیابت که باعث آسیب‌دیدگی‌های عصبی می‌شود.
- سوءمصرف مداوم الکل
- عمل جراحی لگن که ممکن است باعث آسیب‌دیدگی‌های عصبی شود.
- آسیب‌دیدگی عصب نخاعی
علائم مثانه عصبی
برخی علائم ابتلا به بیماری مثانه نوروژنیک عبارتند از:
- خونریزی در هنگام ادرار
- ناتوانی در تخلیه کامل مثانه
- فشار در هنگام دفع ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
- عفونت‌های ادراری زیاد
- نشت یا تراوش ادرار
- عدم توانایی تشخیص پر بودن مثانه
تشخیص
پزشک علاوه بر بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینات بالینی ممکن است انجام برخی از آزمایش‌های تشخیصی را برای تأیید یا رد احتمال ابتلا به بیماری مثانه عصبی تجویز نماید. برخی از این آزمایش‌های عبارتند از:
- سیستومتروگرام برای تست عملکرد و ظرفیت مثانه
- الکترومیوگرافی برای تست حجم و هماهنگی عضلانی
- تصویربرداری از مغز و نخاع
- تصویربرداری از مثانه و کلیه‌ها
اقدامات درمانی
پزشک ممکن است روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری توصیه کند.
تغییرات سبک زندگی
بسیاری از درمان‌ها برای مثانه عصبی (نوروژنیک) مشابه روش‌های درمانی است که برای معالجه بیماری مثانه پرکار به کار برده می‌شوند و غالباً اولین روش‌های درمانی هستند که برای درمان مثانه عصبی به کار برده می‌شوند. این روش‌ها عبارتند از ایجاد تغییراتی در زندگی روزمره برای کنترل علائم بیماری.
اجتناب برنامه‌ریزی‌شده
با این روش شما برنامه روزانه‌ای برای رفتن به توالت و دفع ادرار خواهید داشت. به جای دفع ادرار در مواقع ضروری شما باید در زمان‌های مشخصی در روز اقدام به دفع ادرار کنید. متناسب با این که غالباً با چه تناوبی توالت می‌رفتید، پزشک از شما می‌خواهد تا هر دو تا چهار ساعت به توالت بروید چه احساس دفع ادرار داشته باشید و چه نداشته باشید. پس از دفع ادرار چند دقیقه صبر کنید و سپس تلاش کنید تا مثانه خود را تخلیه کنید.
ثبت عملکرد مثانه
زمان‌هایی که به توالت می‌روید را ثبت کنید زیرا به شما و پزشک کمک می‌کند که علائم را بهتر درک کنید. ثبت عملکرد مثانه به شما کمک می‌کند تا مواردی که باعث تشدید علائم می‌شود را شناسایی کنید. برای مثال آیا علائم شما با خوردن و آشامیدن برخی غذاها یا نوشیدنی‌های خاص تشدید می‌شود؟ آیا این علائم با نوشیدن مایعات تشدید می‌شوند؟
تغییر در رژیم غذایی
کاهش وزن و محدود کردن مصرف مواد غذایی و آشامیدنی تحریک‌کننده مثانه می‌تواند بهبود بخش و مفید باشد. ممکن است پزشک از شما بخواهد که از مصرف قهوه، چای، نوشابه یا نوشیدنی‌های گازدار، مرکبات و غذاهای تند و پرادویه پرهیز کنید. برخی افراد با کم‌کاری مثانه ممکن است با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود، بهبودهای قابل ملاحظه‌ای را تجربه کنند. با این حال، بسیاری از افراد نیاز به استفاده از روش‌های درمانی بیشتری دارند تا بتوانند این بیماری را بهبود بخشند.
داروها
در صورتی که سبک زندگی خود را تغییر ندهید، داروها مؤثر نخواهند بود. داروهای متعددی وجود دارند که برای کمک به تخلیه مثانه و رفع احتباس ادرار تجویز می‌شوند. پزشک شما را به طور دوره‌ای معاینه کرده تا تغییرات ایجاد شده و عوارض جانبی ناشی از مصرف این داروها را مورد ارزیابی و کنترل قرار دهد. برای دست‌یابی به بهترین نتایج، پزشک از شما خواهد خواست تا داروها را در مقادیر و دوزهای مختلف مصرف کنید یا به شما داروهای مختلفی می‌دهد تا معلوم شود که کدام داروها مناسب وضعیت شما است. در برخی موارد رفتار درمانی نیز باید در کنار دارودرمانی انجام شود.
کاتترها
استفاده از کاتتر یا سوند می‌تواند به تخلیه مثانه کمک کند. سوند یک لوله نی شکل باریک است که در مجرای ادرار قرار داده می‌شود تا ادرار تخلیه شود. اگر ادرار باقی مانده در مثانه 100 میلی‌لیتر یا بیشتر از یک‌سوم ظرفیت مثانه باشد، پزشک ممکن است از کاتترازیسیون متناوب استفاده کند. در این روش، یک لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر به نام سوند در مجرای ادرار و بالای مثانه قرار می‌گیرد تا ادرار باقیمانده تخلیه شود. انجام کاتترازیسیون به صورت منظم، بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب در هنگام صبح، هر 3 تا 4 ساعت یک مرتبه در طول شبانه‌روز و قبل از خواب توصیه می‌شود. این روش منظم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بروز عفونت به دلیل باقیماندن ادرار در مثانه به مدت طولانی جلوگیری شود.
کاتترازیسیون متناوب تمیز
این کاری است که شما می‌توانید خودتان یاد بگیرید که انجام دهید. متناسب با شدت علائم، پزشک از شما خواهد خواست که 3 تا 4 مرتبه در روز مثانه خود را به اندازه کافی تخلیه کنید. برخی مواقع پس از گذشت چند هفته یا چند ماه، کاتترازیسیون متناوب تمیز به بهبود عملکرد مثانه کمک می‌کند. به هر حال، انجام کاتترازیسیون متناوب تمیز ممکن است برای برخی افراد که دچار آسیب‌دیدگی‌های عصبی یا بیماری‌های دیگر هستند دشوار باشد.
کاتترازیسیون مستمر
برای برخی بیماران از انواع مختلف سوند برای تخلیه ادرار استفاده می‌شود. ممکن است شما به استفاده مستمر از سوند نیاز داشته باشید که به آن سوند فولی گفته می‌شود. اگر استفاده از سوند معمولی مؤثر واقع نشد یا شما با آن راحت نبودید، این نوع از سوند بالونی دارد که با آب استریل پر شده تا سوند را در محل خود نگه دارد. قسمتی از لوله سوند از ران عبور داده می‌شود و سپس به ران‌ها چسب می‌شود تا جابجا نشود.
عمل‌های جراحی
بیمارانی که به انواع شدید بیماری مثانه عصبی مبتلا هستند باید تحت عمل جراحی قرار گیرند.
- اسفنکتر مصنوعی: این ابزار به درمان بی‌اختیاری شدید ادرار ناشی از عدم عملکرد صحیح عضله اسفنکتر کمک می‌کند. در این عمل جراحی کاف اسفنکتر دور مجرای ادرار قرار داده می‌شود و یک پمپ نیز در زیر پوست در کیسه بیضه یا لابیا قرار داده می‌شود. پمپ برای باز کردن اسفنکتر و باز شدن مسیر ادرار به کار برده می‌شود.
- عمل انحراف (دایورژن) ادرار: جراح در این عمل جراحی یک مدخل به نام استوما می‌سازد. ادرار از طریق استوما جمع می‌شود.
- تقویت مثانه (تقویت سیستوپلاستی): قسمتی از روده بزرگ برداشته شده و به دیواره مثانه متصل می‌شود. این باعث افزایش سایز مثانه شده و به ذخیره‌سازی ادرار در آن کمک می‌کند.
- رزکسیون اسفنکتر: قسمت ضعیف عضله اسفنکتر برداشته می‌شود. در برخی موارد نیز اسفنکترکتومی انجام می‌شود که در آن کل عضله اسفنکتر برداشته می‌شود.
