فهرست موضوعات
تاریخ 16 نوامبر 2023
ورم بیضه به افزایش اندازه کیسه بیضه یا اسکروتوم گفته می‌شود که ممکن است باعث بزرگ شدن بیضه‌ها شود. این ورم ممکن است ناشی از آسیب دیدن بیضه یا ابتلا به برخی بیماری‌ها باشد. عواملی مانند آب آوردن بیضه، التهاب، زائده و تومور غیرطبیعی در داخل کیسه بیضه می‌توانند باعث ایجاد ورم بیضه شوند. ورم بیضه ممکن است با درد یا بدون آن همراه باشد. در صورتی که ورم همراه با درد باشد، باید به سرعت برای درمان اقدام شود.
اگر احتمال ابتلا به بیماری می‌دهید، بیضه قرمز، متورم و دردناک شده است یا متوجه التهاب کیسه بیضه یا بیضه شده‌اید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید و به هیچ وجه تعلل نکنید. اگر نمی‌توانید با پزشک معالج خود تماس بگیرید یا به ایشان دسترسی ندارید و یا اگر علائم علی‌رغم مصرف آنتیبیوتیک تشدید شده است، به بخش اورژانس نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنید. در صورتی که درمان در موارد شدید و با توجه به علل ورم بیضه به موقع انجام نشود، احتمال دارد بیضه به علت مرگ بافت از بین برود. جهت ارتباط با مشاورین ما می‌توانید با شماره 02188343444 تماس حاصل نمایید.
علل
- ارکیت (التهاب بیضه): عامل این عارضه نوعی باکتری یا ویروس است و در اثر آن یک یا هر دو بیضه ملتهب می‌شود و به التهاب اپیدیدیم نیز می‌انجامد.
- التهاب اپیدیدیم: اپیدیدیم لوله‌ای است که در امتداد پشت بیضه قرار دارد و اسپرم‌ها را نگهداری و منتقل می‌کند. کلامیدیا و سوزاک از علل التهاب اپیدیدیم به شمار می‌رود.
- آسیب‌دیدگی: آسیب دیدن بیضه، درد و ورم بیضه را به دنبال دارد.
- فتق اینگوینال یا مغبنی: در اثر این عارضه بخشی از روده‌ها از فضای خالی یا ناحیه بافتی ضعیف شده جدا کننده شکم و کشاله ران (ناحیه اینگوینال یا مغبنی) بیرون می‌زند. فتق مغبنی شبیه توده یا برآمدگی است که در کیسه بیضه یا بالاتر در کشاله ران دیده می‌شود و باعث ورم کردن بیضه می‌شود.
- پیچ‌خوردگی بیضه: پیچ خوردگی بیضه عارضه دردناکی است که در اثر آن کیسه بیضه پیچ می‌خورد یا می‌چرخد و در نتیجه خونی که از طناب اسپرماتیک به بیضه می‌رسد، قطع می‌شود. این عارضه به دلیل قطع شدن جریان خون یک فوریت پزشکی است و اگر به سرعت برای درمان آن اقدام نشود باعث آسیب‌دیدگی شدیدی می‌شود که چاره‌ای جز برداشتن بیضه(ها) باقی نمی‌گذارد.
- اسپرماتوسل: کیست داخل اپیدیدیم بیضه ایجاد می‌شود. این کیست‌ها کیسه‌های مملو از مایعی هستند که خوش‌خیم‌اند و معمولاً دردناک نیستند، مگر آن که عفونی باشند.
- سرطان بیضه: مشخصه سرطان بیضه وجود تومور در بیضه است. تومورها توده‌هایی از بافت ناهنجار بیضه هستند که معمولاً در کیسه بیضه حس می‌شوند و گاهی همراه با درد و یا ورم هستند.
- هیدروسل: در این عارضه مایع اضافی در فضای بین لایه‌های کیسه دور هر بیضه انباشته می‌شود و اصطلاحاً بیضه آب می‌آورد. هیدروسل درد، قرمزی و ورم بیضه را به دنبال دارد و معمولاً پی‌آمد آسیب‌دیدگی یا عفونت است.
- واریکوسل: واریکوسل بزرگ شدن سیاهرگ‌هایی است که در امتداد طناب اسپرماتیک کیسه بیضه کشیده شده‌اند. واریکوسل غالباً بدون درد است و هیچ علامتی ندارد، اما چون سیاهرگ‌های گشاد شده به طناب اسپرماتیک فشار می‌آورد، واریکوسل به مرور زمان باعث اختلال در تولید اسپرم و در موارد نادر ناباروری می‌شود.
بعضی از عارضه‌های اشاره شده بسیار جدی هستند، بنابراین به محض مواجهه با درد یا تورم بیضه به سرعت برای تشخیص و درمان اقدام کنید. حتی اگر هیچ دردی در یک یا هر دو بیضه متورم ندارید، باز هم برای معاینه و در صورت لزوم درمان به پزشک مراجعه کنید تا ایشان احتمال ابتلا به سرطان را بررسی کنند یا از بروز عوارض مختل کننده عملکرد معمول بیضه یا از دست رفتن یک یا هر دو بیضه جلوگیری کنند.
بیماری‌های مقاربتی عامل ورم بیضه
کلامیدیا و سوزاک عموماً منجر به تورم بیضه و ده‌ها علائم دیگر می‌شود. کلامیدیا شایع‌ترین بیماری مقاربتی (STD) است و غالباً همراه با عفونت سوزاک بروز می‌یابد و این دو عامل عفونی مشترکی دارند. هر دو عفونت را می‌توان به راحتی با آنتیبیوتیک و حتی در صورت تشخیص زودهنگام عفونت با مصرف یک دوز دارو درمان کرد.
- اشرشیا کلی، استافیلوکوک و استرپتوکوک از باکتری‌های عامل التهاب بیضه هستند. عفونت پروستات از عارضه‌هایی است که گاهی همراه با التهاب بیضه بروز می‌یابد.
- باکتری‌های عامل بیماری‌های مقاربتی همچون سوزاک، کلامیدیا و سفلیس باعث التهاب بیضه در مردانی می‌شوند که فعالیت جنسی دارند و معمولاً در بازه سنی 19 تا 35 سال قرار دارند. در صورت مقاربت با چندین نفر، داشتن رفتارهای جنسی پرخطر مانند آمیزش محافظت نشده، ابتلا همسر به بیماری‌های مقاربتی یا سابقه ابتلا به بیماری‌های مقاربتی احتمال ابتلا به این بیماری‌ها افزایش می‌یابد.
- ویروس عامل اوریون نیز می‌تواند باعث التهاب و ورم بیضه بشود. ارکیت بیشتر در میان پسران جوان ( به ندرت کوچکتر از 10 سال) شیوع دارد و از 4 تا 6 روز قبل از اوریون شروع می‌شود. یک سوم پسران مبتلا به اوریون به ارکیت نیز دچار می‌شوند و در نهایت با عارضه‌ای به نام آتروفی بیضه (کوچک شدن بیضه) روبرو می‌شوند. به همین دلیل است که تمام کودکان، به ویژه پسر بچه‌ها، باید واکسن اوریون تزریق کنند.
- اگر واکسن اوریون تزریق نشود، مجرای ادرار عفونت کند، سن بالاتر از 45 سال باشد یا سوندگذاری در مثانه به دفعات انجام شود، احتمال ابتلا به التهاب و ورم بیضه بدون منشأ بیماری‌های مقاربتی جنسی وجود دارد.
نشانه‌های ورم بیضه
علاوه بر بزرگ شدن کیسه بیضه علائم دیگری نیز بروز می‌یابد که نوع آنها به علت تورم بستگی دارد. بیمار به جز ورم کردن بیضه با علائمی چون توده در بیضه و درد در بیضه‌ها یا کیسه بیضه روبرو می‌شود.
علائم
در صورت ورم و التهاب بیضه دردی ناگهانی در یک یا هر دو بیضه شروع می‌شود که ممکن است در کشاله ران نیز پخش شود.
- حساس، دردناک، متورم و قرمز یا ارغوانی شدن یک یا دو بیضه
- احساس سنگینی در بیضه‌های متورم
- وجود خون در منی
- مواجهه با علائمی چون تب بالا، حالت تهوع، استفراغ، درد و سوزش هنگام ادرار یا درد هنگام دفع، درد کشاله ران، مقاربت دردناک و احساس کسالت و ناخوشی
علائم التهاب بیضه ـ اپیدیدیم مشابه است و به صورت تدریجی یا ناگهانی بروز می‌یابد.
- التهاب بیضه از یک تا چند روز باعث درد موضعی و ورم بیضه می‌شود.
- پس از آن عفونت بیشتر می‌شود و کل بیضه را درگیر می‌کند.
- احتمال دارد بیمار حین ادرار یا پس از آن با درد و سوزش روبرو شود و آلت ترشح داشته باشد.
تشخیص
بیمار باید به پزشک اطلاع دهد که علاوه بر ورم بیضه، علائم دیگری نیز دارد و از جمله این علائم می‌تواند دردناک یا برجسته بودن بیضه‌ها باشد. پس از اطلاع از علائم، پزشک متخصص معاینه بالینی را انجام می‌دهد. او کیسه و پوست بیضه را دقیق بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد که زمان متورم شدن بیضه و هر فعالیتی که قبل از بروز علائم انجام داده است را شرح دهد. در صورت لزوم، پزشک ممکن است سونوگرافی بیضه را برای بررسی دقیق‌تر داخل بیضه انجام دهد. این روش تصویربرداری به وضوح ناهنجاری‌های داخل کیسه بیضه را نشان می‌دهد.
روش‌های درمان ورم بیضه
درمان ورم بیضه به علت آن وابسته است و ممکن است شامل روش‌های مختلف باشد. به عنوان مثال، اگر عفونت منجر به تورم بیضه شود، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را برای مقابله با عفونت تجویز کند. اگر آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی موثر نباشند، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت تزریقی یا به صورت وریدی تجویز شوند. در هر صورت، در دوران بهبود بیماری، باید به درمان ورم بیضه و دیگر علائم توجه شود. پزشک ممکن است داروهایی برای کنترل درد تجویز کند و بیمار را تشویق کند که از لباس‌های فشرده کننده برای کاهش درد و ورم استفاده کند. اگر علت اصلی ورم بیضه مانند واریکوسل، فتق مغبنی یا هیدروسل باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای اصلاح این عارضه وجود داشته باشد. در صورت سرطان بیضه، روش‌های مختلف درمانی شامل جراحی و درمان‌های دیگر ممکن است برای مدیریت بیماری استفاده شود. انتخاب روش مناسب بستگی به شدت بیماری و زمان تشخیص آن دارد. روش‌های معمول درمان سرطان بیضه عبارت است از:
- شیمی‌درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی، در این عمل بافت و تومورهای سرطانی از کیسه بیضه خارج می‌شود.
درمان خانگی
علاوه بر درمان‌های پیشنهادی متخصص می‌توان با استفاده از درمان‌های خانگی زیر نیز به بهبود عارضه کمک کرد:
- قرار دادن یخ روی کیسه بیضه برای کاهش ورم، بهتر است این کار ظرف 24 ساعت پس از مشاهده ورم انجام شود.
- مصرف مسکن غیرتجویزی
- پوشیدن محافظ ورزشی
- استفاده از حمام نشیمن یا وان کم عمق برای کاهش ورم
- خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی ورم بیضه به شدت ورم و علل آن بستگی دارد. ورم ناشی از آسیب‌دیدگی معمولاً به مرور زمان برطرف می‌شود، حال آن که دیگر علل تورم بیضه به درمان گسترده نیاز دارد. چنانچه مشکل به سرعت تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود، عارضه معمولاً بهبود می‌یابد.
