جراحی برداشتن غده فوق کلیوی بهترین روش برای بیمارانی است که دارای تومورهای فوق کلیوی هستند که دارای ترشح می‌باشد و هورمون‌های اضافی ترشح می‌کنند و تومورهای آدرنال اولیه که بدخیم به نظر می‌رسند را ایجاد می‌نمایند.
اکثر تومورهای غدد فوق کلیه با یک عمل جراحی به نام آدرنالکتومی لاپاروسکوپی قابل برداشتن هستند. در تعداد کمی از بیماران ممکن است لازم باشد که یک آدرنالکتومی لاپاروسکوپی به آدرنالکتومی باز تبدیل شود. جراح شما روش جراحی خاص شما را توضیح می دهد و این که چرا در مورد شما این روش توصیه می‌شود را به صورت کامل برای شما شرح می دهد.
غده‌های فوق کلیوی چیست؟
غدد فوق کلیوی دو عضو کوچک هستند که هر کدام در بالای هر کلیه قرار دارد. آن‌ها به شکل مثلثی و به اندازه ی انگشت شست هستند. غدد فوق کلیوی به دلیل تولید هورمون به عنوان غدد درون ریز شناخته می‌شوند. این هورمون‌ها در کنترل فشار خون ، میزان متابولیسم شیمیایی خون ، استفاده از آب در بدن ، مصرف گلوکز و واکنش “پاسخ سریع” در زمان استرس نقش دارند. این هورمون‌های تولید شده آدرنال شامل کورتیزول ، آلدوسترون ، هورمون‌های آدرنالین – اپی نفرین و نوراپی نفرین – و بخش کوچکی از هورمون‌های جنسی بدن (استروژن و آندروژن) هستند.
چه عواملی باعث بروز مشکل در غدد فوق کلیوی می‌شوند؟
بیماری‌های غده فوق کلیوی نسبتاً نادر است. شایع ترین دلیلی که ممکن است بیمار به خارج کردن غده فوق کلیوی نیاز داشته باشد ، تولید بیش از حد هورمون توسط توموری است که در درون آدرنال قرار دارد. بیشتر این تومورها کوچک هستند و سرطانی نیستند. آن‌ها به عنوان رشد خوش خیم شناخته می‌شوند که معمولاً با تکنیک‌های لاپاروسکوپی قابل رفع هستند. برداشتن غده فوق کلیوی ممکن است برای برخی از تومورها حتی اگر آن‌ها تولید هورمون‌های اضافی از جمله تومورهای بسیار بزرگ نباشند یا اینکه این ظن وجود دارد که تومور می‌تواند یک سرطان باشد یا بعضا به عنوان بدخیم شناخته می‌شود ، ممکن است لازم باشد. خوشبختانه تومورهای بدخیم آدرنال نادر است. وقتی بیمار یک مطالعه با اشعه ایکس برای ارزیابی مشکل دیگر انجام می دهد ، یک توده یا تومور آدرنال پیدا می‌شود.
علائم مشکلات غدد آدرنال چیست؟
مبتلایان به مشکلات غده فوق کلیوی ممکن است علائم مختلفی در رابطه با تولید بیش از حد هورمون توسط غده غیر طبیعی داشته باشند. تومورهای آدرنال مرتبط با تولید بیش از حد هورمون شامل فئوکروموسیتوم ، تومورهای تولید کننده آلدوسترون و تومورهای تولید کننده کورتیزول هستند. برخی از این تومورها و ویژگی‌های معمول آن‌ها در زیر آورده شده است.
- فئوکروموسیتوم ها هورمون‌های اضافی تولید می‌کنند که می‌تواند باعث فشار خون بسیار زیاد و حملات دوره ای شود که با سردردهای شدید ، تعریق بیش از حد ، اضطراب ، تپش قلب و ضربان قلب سریع وجود دارد که ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه داشته باشد.
- تومورهای تولید کننده آلدوسترون باعث فشار خون بالا و سطح سرمی پتاسیم (خون) پایین می‌شوند. در بعضی از بیماران این امر ممکن است منجر به علائم ضعف ، خستگی و تکرر ادرار منجر شود.
- تومورهای تولید کننده کورتیزول باعث ایجاد سندرمی می‌شوند که سندرم کوشینگ نامیده می‌شود و می‌تواند با چاقی (خصوصاً صورت و تنه) ، قند خون بالا ، فشار خون بالا ، بی نظمی قاعدگی ، پوست بد و شکننده و علائم برجسته کشیدگی مشخص شود. با این حال ، بیشتر موارد سندرم کوشینگ ناشی از تومورهای کوچک هیپوفیز است و با برداشتن غده فوق کلیوی تحت درمان قرار نمی‌گیرند. به طور کلی ، تومورهای آدرنال حدود 20٪ موارد سندرم کوشینگ را تشکیل می دهد.
- ممکن است یک توده موجود در آدرنال ، هر یک از انواع تومورهای غدد فوق کلیوی باشد و یا اصلاً هورمونی ایجاد نکند. اکثر توده‌های آدرنالی که به طور تصادفی پیدا شده اند باعث ایجاد هورمون‌های اضافی نمی‌شوند ، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند ، خوش خیم هستند و نیازی به برداشتن آن‌ها نیست. جراحی برداشتن تومورهای آدرنالی که به طور تصادفی کشف شده اند ، تنها در صورتی انجام می‌شود که:
- تومور باعث ایجاد هورمون‌های اضافی می‌شود
- دارای ابعاد و اندازه بزرگی است (بیش از 4-5 سانتی متر یا قطر 2 اینچ)
- اگر تردید وجود دارد که تومور می‌تواند بدخیم باشد.
- سرطان‌های غده آدرنال (سرطان قشر آدرنال) تومورهای نادری هستند که معمولاً در زمان تشخیص بسیار بزرگ هستند. برداشتن این تومورها معمولاً با عمل جراحی آدرنال باز انجام می‌شود.
اگر به تومور آدرنال مبتنی بر علائم مشکوک باشد یا توسط اشعه X مشخص شده باشد ، بیمار باید آزمایش خون و ادرار انجام دهد تا مشخص شود آیا این تومور هورمون‌های بیش از حد و اضافی تولید می‌کند یا خیر.
آزمایش‌های ویژه اشعه ایکس ، مانند سی تی اسکن ، اسکن پزشکی هسته ای ، MRI یا نمونه گیری وریدی انتخابی معمولاً برای یافتن تومور مشکوک آدرنال استفاده می‌شود.
مزایای لاپاراسکوپی توده غدد فوق کلیوی
در گذشته ایجاد برش بزرگ 6 تا 12 اینچی در شکم ، پهلو یا پشت برای برداشتن تومور غده فوق کلیه ضروری بود. امروزه با روش شناخته شده به عنوان عمل جراحی با حداقل تهاجم ، برداشتن غده فوق کلیوی (همچنین به عنوان “آدرنالکتومی لاپاروسکوپی” شناخته می‌شود) از طریق سه یا چهار برش 1 / 4-1 / 2 اینچی انجام می‌شود. بیماران ممکن است یک یا دو روز در بیمارستان بستری شده و پس از بهبودی ترخیص شوند و سریع تر از بیمارانی که عمل جراحی باز می‌شوند به کار خود برگردند. نتایج عمل ممکن است بسته به نوع عمل و وضعیت کلی بیماران متفاوت باشد.
مزایای رایج عبارتند از:
- درد کمتر بعد از عمل
- اقامت کوتاه تر در بیمارستان
- بازگشت سریع تر به فعالیت عادی
- بهبود نتیجه زیبایی عمل
- کاهش خطر فتق یا جدا شدگی زخم
چه کسی کاندید مناسبی برای انجام آدرنالکتومی لاپاروسکوپی است؟
- تومورهایی با كمتر از 10 سانتی متر قطر (تقریبا 4 اینچ). تومورهای بزرگتر از این به احتمال زیاد سرطانی هستند و بنابراین نیاز به رسیدگی و توجه بیشتر و دقیق تر و یک عمل تهاجمی تر دارند. تومورهای بزرگتر از این نیز مشکل فنی را ایجاد می‌کنند زیرا جراح در دیدن اطراف آن با دوربین مشکل دارد.
- تومورهایی که هورمون ترشح می‌کنند. از نظر وضعیتی که دارند گزینه ایده آلی برای این عمل جراحی هستند.
- فئوکروموسیتوم. فئوکروموسیتوم ها تومورهایی هستند که از ناحیه مرکزی غده فوق کلیوی (مدولا) منشا گرفته و اپی نفرین (آدرنالین) ترشح می‌کنند. از آنجا که این تومورها معمولاً کوچک و خوش خیم هستند ، می‌توانند با موفقیت بسیار خوبی با استفاده از این روش با حداقل تهاجمی از بین بروند.
- تومورهایی که هورمون ترشح نمی‌کنند … اگر بیشتر از 4 سانتی متر باشند (تقریبا 1 الی 3/4 اینچ). آدرنالکتومی لاپاروسکوپی یک رویکرد مناسب برای این توده‌ها است که در غیر این صورت نیاز به تعداد زیادی اسکن CAT مکرر و پیگیری مادام العمر توسط پزشک است.
- تومورهایی که هیچ ویژگی بدخیمی ندارند. برداشتن لاپاروسکوپی غده فوق کلیوی برای هر تومور سرطانی یا آن‌هایی که خصوصیات بالینی یا رادیولوژیکی بدخیمی دارند مناسب نیست.
چه آماده سازی قبلی برای انجام این عمل جراحی مورد نیاز است؟
قبل از عمل ممکن است برخی از بیماران برای کنترل علائم تومور مانند فشار خون بالا به داروهایی احتیاج داشته باشند.
- بیمارانی که فئوکروموسیتوم دارند باید چند روز قبل از عمل با استفاده از داروهای خاص شروع به کار کنند تا فشار خون و ضربان قلب خود را کنترل کنند.
- بیماران مبتلا به تومور تولید کننده آلدوسترون ممکن است نیاز به بررسی پتاسیم سرم خود داشته باشند و در صورت پایین بودن سطح آن، پتاسیم اضافی مصرف کنند.
- بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ باید در روز جراحی و چند ماه بعد از آن دوز اضافی از داروی کورتیزون دریافت کنند تا اینکه غده فوق کلیوی باقی مانده عملکرد طبیعی خود را از سر بگیرد.
- آماده سازی قبل از عمل بسته به سن و وضعیت پزشکی شما شامل آزمایشات خونی ، ارزیابی پزشکی ، اشعه ایکس سینه و EKG است.
- پس از بررسی جراح در مورد خطرات و مزایای احتمالی عمل با شما ، باید رضایت کتبی برای عمل جراحی ارائه دهید.
- انتقال خون و یا فرآورده‌های خونی بسته به شرایط شما ممکن است مورد نیاز باشد.
- توصیه می‌شود شب قبل یا صبح عمل دوش بگیرید.
- بعد از نیمه شب قبل از عمل ، شما نباید چیزی بخورید و بنوشید به جز داروهایی که جراح شما به شما گفته است مجاز به مصرف مقدار کمی آب در صبح جراحی هستید.
- ممکن است مصرف داروهایی مانند رقیق کننده خون ، داروهای ضد التهابی و دوزهای زیاد ویتامین E به مدت موقت قبل از عمل متوقف شود.
- دو هفته قبل از عمل نباید از رژیم‌های غذایی خاص و داروهای رژیمی استفاده شود.
- سیگار کشیدن را ترک کنید و هر کمکی را که ممکن است در خانه داشته باشید ترتیب دهید.
چگونه برداشتن غدد فوق کلیه به روش آدرنال لاپاروسکوپیک انجام می‌شود؟
- عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی کامل انجام می‌شود، به گونه ای که بیمار در طی عمل در خواب است.
- یک کانول (یک ابزار مانند لوله باریک) در حفره شکمی در قسمت بالای شکم یا پهلو درست زیر دنده‌ها قرار می‌گیرد.
- یک لاپاروسکوپ (یک تلسکوپ ریز) که به یک دوربین ویژه متصل است از طریق کانول وارد می‌شود. این کار باعث می‌شود در حین جراحی اندام‌های داخلی شما را بتواند بر روی مانیتور مشاهده نماید.
- کانول های دیگری درج شده اند که به جراح شما اجازه می دهد غده فوق کلیوی را به طور ظریف از اتصالات آن جدا کند. پس از جدا شدن غده فوق کلیوی ، در یک کیسه کوچک قرار داده می‌شود و سپس از طریق یکی از برش‌ها برداشته می‌شود. تقریباً همیشه لازم است که کل غده فوق کلیه به منظور از بین بردن تومور با اطمینان انجام شود.
- بعد از برداشتن غده فوق کلیوی توسط جراح، برش‌های کوچک بسته می‌شوند.
اگر غدد فوق کلیوی به روش لاپاروسکوپی قابل برداشت نباشند، چه اتفاقی می‌افتد؟
در تعداد کمی از بیماران روش لاپاروسکوپی انجام نمی‌شود. در این شرایط ، عمل به یک روش باز تبدیل می‌شود. عواملی که ممکن است امکان انتخاب یا تبدیل به روش “باز” را افزایش دهند عبارتند از:
- چاقی
- سابقه جراحی قبلی شکم باعث ایجاد بافت اسکار متراکم شود
- عدم توانایی در مشاهده واضح غده فوق کلیوی
- مشکلات خونریزی در طول عمل
- برخی خصوصیات تومور مانند اندازه بزرگ یا تهاجم به ساختارهای مجاور.
تصمیم برای انجام روش باز ، تصمیمی است كه توسط جراح شما قبل یا در طول عمل واقعی گرفته شده است. هنگامی که جراح احساس می‌کند که بهتر است روش لاپاروسکوپی را به روش باز تبدیل کند ، این یک عارضه نیست بلکه قضاوت جراحی صحیح است. تصمیم برای تبدیل به یک روش باز کاملاً مبتنی بر ایمنی بیمار است.
بعد از عمل جراحی
شما چندین ساعت در اتاق بهبودی خواهید ماند. هنگام بهبودی از بی حسی ، از نزدیک تحت نظارت قرار خواهید گرفت. عصر جراحی شما یک رژیم غذایی مایع برای شام خواهید داشت. صبح روز بعد به شما غذای معمولی پیشنهاد می‌شود. اگر برای کاهش درد خود به چیزی احتیاج دارید، پرستار در صورت نیاز به شما داروی ضد درد می دهد. به شما توصیه می‌شود که از رختخواب خود خارج شوید و شب عمل را پیاده روی کنید. همچنین ممکن است دچار گلودرد شوید. این نتیجه ای از قرار دادن لوله‌های بیهوشی در حین عمل است. لوزه‌های گلو و اسپری معمولاً کمک می‌کنند است. بسیاری از بیمارانی که مبتلا به آدرنالکتومی لاپاروسکوپی بوده‌اند پس از صرف صبحانه آماده رفتن به خانه هستند. بیمارانی که آدرنالکتومی باز داشته اند معمولاً سه تا پنج شب در بیمارستان می‌مانند. اکثر بیماران 1 تا 2 هفته برای بهبودی از عمل جراحی لاپاراسکوپی و 5 تا 6 هفته از یک آدرنالکتومی باز استفاده می‌کنند.
دستورالعمل ترخیص
- رژیم غذایی: ممکن است رژیم منظم خود را از سر بگیرید.
- داروها: شما ممكن است داروهای قبلی را قبل از عمل از سر بگیرید. در صورت نیاز به داروهای جدید ، به شما دستورالعمل جدید تجویز می‌شود.
- کنترل درد: به شما نسخه ای برای داروهای ضد درد داده می‌شود که باید طبق دستورالعمل مصرف شود.
- فعالیت: ممکن است فعالیت عادی خود را از سر بگیرید. ممکن است هنگام بازگشت به خانه خسته باشید. ممکن است از پله ها بالا بروید و سوار ماشین شوید. راه رفتن برای کاهش ناراحتی شکم و کمک به حرکات طبیعی روده توصیه می‌شود. شما نباید در هنگام استفاده از داروهای ضد درد اپوئیدی رانندگی کنید یا تا زمانی که نتوانید با خیال راحت و سریع ترمز را اعمال کنید. برخی از درد عضلات ممکن است از نحوه قرارگیری بر روی تخت اتاق عمل برای جراحی ذکر شود. نباید چیزی بزرگتر از 20 پوند را بلند کنید.
- دوش گرفتن: ممکن است دوش بگیرید اما محل بریدگی عمل را تمیز و خشک نگه دارید.
- مراقبت از خط بخیه: نوارهای استری باید هفت روز پس از ترخیص برداشته شود. برش در ابتدا قرمز و بزرگ خواهد شد اما با گذشت زمان محو می‌شود.
چه عوارضی می‌توانند ایجاد شوند؟
مانند هر عمل دیگر، خطر عارضه وجود دارد. عوارضی که در طول عمل ممکن است اتفاق بیافتند عبارتند از:
- واکنش نامطلوب به بیهوشی عمومی
- فشار خون بالا
- خون ریزی
- آسیب به اندام‌های دیگر
- مشکلات زخم ، لخته شدن خون ، حملات قلبی و سایر عوارض جدی بعد از آدرنالکتومی لاپاروسکوپی شایع نیست.
چه زمانی با پزشک خود تماس بگیرم
در صورت بروز هر یک از موارد زیر حتما با پزشک یا جراح خود تماس بگیرید:
- تب مداوم بیش از 101 درجه فارنهایت (39 درجه سانتیگراد)
- خون ریزی
- افزایش تورم شکم
- دردی که توسط داروهای شما برطرف نمی‌شود
- حالت تهوع یا استفراغ مداوم
- لرز
- سرفه مداوم یا تنگی نفس
- ترشحات چرکی (چرک) از محل بریدگی عمل شما
- قرمزی در اطراف هر یک از بریدگی‌های شما که رو به وخامت است و بزرگتر می‌شود
- شما قادر به خوردن یا نوشیدن مایعات نیستید
