تاریخ 24 آبان 1402
هیدرونفروز یک وضعیت است که در آن یک یا هر دو کلیه به دلیل تجمع ادرار، بزرگ و یا متورم می‌شوند. این وضعیت ممکن است در هر سنی افراد رخ دهد و حتی گاهی اوقات در حین سونوگرافی نوزادان متولد نشده نیز مشاهده می‌شود که به آن هیدرونفروز جنینی معروف است. به طور کلی، اگر هیدرونفروز به موقع تشخیص داده شود و به درستی درمان شود، مشکلات درازمدتی ایجاد نمی‌کند و ممکن است نوزادان مبتلا به هیدرونفروز هیچ‌گونه درمانی نیاز نداشته باشند.
بااین‌حال، این بیماری می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)را افزایش دهد. در موارد شدید که بدون درمان باقی بماند، ممکن است کلیه ها آسیب ببیند که در پی آن احتمال دارد عملکرد کلیه‌ها دچار اختلال شود (نارسایی کلیه).
اگر علائم هیدرو نفروز را در خود مشاهده کردید (که در ادامه به آن اشاره می‌شود)، به پزشک خود مراجعه کرده و علائم خود را مطرح نمایید. عفونت ناگهانی دستگاه ادراری ممکن است به شرایط جدی‌تری مانند پیلونفریت یا عفونت کلیه‌ها منجر شود. همچنین ممکن است فرد به بیماری سپسیس مبتلا گردد که دران عفونت در جریان خون پخش می‌شود.اگر به درد شدید یا مداوم در پشت یا کلیه‌ها مبتلا شدید و یا اگر علائم عفونت ادراری را مشاهده کرده و در تعداد دفعات دفع ادرار تغییر قابل‌ملاحظه‌ای را مشاهده کردید، به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. ممکن است پزشک برای ارزیابی کلیه‌ها و وجود هیدرو نفروز، برای شما اسکن سونوگرافی تجویز نماید.تشخیص به‌موقع از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر وضعیت شما برای مدت طولانی درمان نشود، کلیه شما می‌تواند به‌طور دائمی آسیب ببیند.جهت اطلاع از انواع بیماری‌های کلیه و مجاری و روشهای درمانی موجود برای آن‌ها می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
هیدرو نفروز چیست؟
هیدرو نفروز وضعیتی است که معمولاً در اثر ناتوانی کلیه در تخلیه طبیعی ادرار به مثانه به وجود می‌آید؛ که در پی آن کلیه متورم می‌گردد. این تورم اغلب تنها یک کلیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند هر دو کلیه را نیز شامل شود. هیدرو نفروز یک بیماری اولیه نیست. بلکه یک بیماری ثانویه محسوب می‌شود که در اثر بیماری‌های زمینه‌ای به وجود می‌آید. این عارضه یک وضعیت ساختاری است که در اثر انسداد مجاری دستگاه ادراری حادث می‌شود. هیدرو نفروز تقریباً از هر 100 نوزاد، یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هیدرو نفروز در نوزادان
هیدرو نفروز یک وضعیت است که به طور فزاینده‌ای در اسکن نوزادان هنگام انجام سونوگرافی مشاهده می‌شود و به آن هیدرو نفروز جنینی معروف است. برآورد می‌شود که در هر 100 بارداری، یک مورد از هیدرو نفروز رنج می‌برد. این موضوع ممکن است به عنوان پدر و مادر، برای شما نگران‌کننده باشد. اما در اکثر موارد، هیدرو نفروز در نوزادان جدی نبوده و نباید بر بارداری تأثیر منفی بگذارد. تقریبا چهار مورد از هر پنج مورد، پس از تولد نوزاد به‌طور خودبخودی بهبود می‌یابد و هیچ مشکلی در درازمدت برای شما یا کودک ایجاد نخواهد کرد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک باشد تا از ایجاد عفونت در کلیه‌ها جلوگیری شود و در موارد دیگر، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.
علائم
مدت‌زمان انسداد، علائم شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم خفیف هیدرو نفروز اغلب شامل تکرر ادرار و افزایش حس دفع ادرار است. در موارد شدیدتر سایر علائم بالقوه می‌تواند شامل موارد زیر گردد:
- درد شکم یا پهلو
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد و سوزش هنگام دفع ادرار
- دفع ناقص ادرار
- تب
قطع جریان ادرار باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری (UTI) می‌شود . به همین دلیل عفونت ادراری یکی از شایع‌ترین عوارض هیدرو نفروز است. برخی نشانه‌های عفونت ادراری (UTI) عبارت‌اند از:
- کدر شدن ادرار
- دفع ادرار دردناک
- سوزش یا درد هنگام دفع ادرار
- خون در ادرار
- ضعیف بودن جریان ادرار
- درد پشت
- درد مثانه
- تب
- لرز
- در موارد شدید، کلیه‌ها به‌طور قابل‌توجهی متورم می‌شوند.
معمولاً هیدرو نفروز در نوزادان علامتی ایجاد نمی‌کند، اما اگر کودک شما به علائم احتمالی عفونت ادراری مبتلا گردید (مانند داشتن تب بالا بدون هیچ علت واضحی) سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
علل
هیدرو نفروز یک بیماری نیست؛ بلکه عارضه‌ای است که در اثر شرایط تحمیلی داخلی و خارجی، بر کلیه و سیستم جمع‌آوری ادرار تأثیر می‌گذارد. یکی از رایج‌ترین علل هیدرو نفروز، انسداد حاد یک‌طرفه حالب (اتساع لگنچه) است. این انسداد ناگهانی در یکی از حالب ها اتفاق می‌افتد، لوله‌ای که ادرار را از کلیه به مثانه انتقال می‌دهد. شایع‌ترین علت این انسداد، سنگ کلیه است، اما التهاب و لخته شدن خون نیز می‌تواند باعث بروز بیماری انسداد یک‌طرفه حالب گردد. انسداد حالب می‌تواند باعث برگشت ادرار به کلیه‌ها شود، که این امر منجر به ایجاد تورم می‌شود. به این انسداد ادراری، برگشت ادرار (VUR) می‌گویند.
سایر علل انسداد ممکن است در اثر موارد زیر رخ دهد:
- تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه، محلی که لوله حالب به لگنچه کلیه متصل می‌گردد.
- افزایش حجم غده پروستات در مردان، که می‌تواند در اثر بزرگ شدن خوش‌خیم غده پروستات (BPH) و یا پروستاتیت (التهاب غده پروستات) باشد .
- بارداری، که به دلیل رشد جنین ممکن است مجرای ادراری تحت‌فشار قرار بگیرد.
- وجود تومور در داخل یا نزدیکی حالب
- باریک شدن حالب در اثر آسیب‌دیدگی یا نقص‌های مادرزادی
تشخیص
احتمالا پزشک ابتدا یک ارزیابی کلی از وضعیت سلامت شما انجام خواهد داد و سپس بر روی علائم ادراری شما تمرکز خواهد کرد. او ممکن است از طریق لمس آرام شکم و پهلوها، متورم شدن کلیه را تشخیص دهد. اگر پزشک نتواند مقدار زیادی ادرار را از طریق کاتتر تخلیه کند، این ممکن است نشان‌دهنده وجود انسداد در مثانه یا مجرای ادراری باشد.
مجرای ادراری، لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به بیرون بدن هدایت می‌کند. پزشک همچنین می‌تواند یک سونوگرافی کلیه یا سی‌تی‌اسکن انجام دهد تا دقیقا در مورد میزان تورم و محل انسداد احتمالی، اطلاعات لازم را به دست آورد. هر دوی این روش‌ها به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل بدن شما را مشاهده کند، اما به‌طور کلی سونوگرافی کلیه به‌عنوان استاندارد طلا برای تشخیص هیدرونفروز در نظر گرفته می‌شود. این آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد تا ارزیابی دقیق‌تری از کلیه‌ها داشته باشد.
گزینه‌های درمان
اگر شما به هیدرو نفروز مبتلا شده باشید، درمان به علت زمینه‌ای بیماری و شدت آن بستگی خواهد داشت. زنان باردار و نوزادان مبتلا به این بیماری نیازی به درمان ندارند. اگر انسداد حالب باعث وضعیت شما شده باشد، ممکن است پزشک برای تخلیه ادرار از راهکارهای درمانی زیر کمک بگیرد:
- قرار دادن یک استنت در حالب، لوله‌ای که اجازه می‌دهد ادرار به مثانه تخلیه گردد.
- نصب لوله نفروستومی، که اجازه می‌دهد ادرار مسدود شده از طریق پشت تخلیه شود.
- تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت.
هنگامی که فشار ناشی از تجمع ادرار برطرف گردید، باید علت تجمع ادرار تحت درمان قرار بگیرد. درمان‌های مورداستفاده به علت ایجاد بیماری بستگی داد. مثلاً:
- ممکن است سنگ کلیه در طی عمل جراحی و یا با استفاده از امواج صوتی برداشته شود.
- پروستات بزرگ‌شده را می‌توان با دارو یا جراحی برای برداشتن مقداری از آن تحت درمان قرار داد.
- برای جلوگیری از انسداد مجاری ادرار، با استفاده از جراحی یک لوله کوچک به نام استنت را درون مجرا قرار می‌دهند.
- می‌توان برای برداشتن بافت سرطانی، از ترکیبی از روشهای درمانی شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا جراحی استفاده نمود.
- همچنین ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند. این کار کمک خواهد از توسعه عفونت دستگاه ادراری جلوگیری به عمل آید.
اگر به‌موقع تحت درمان قرار بگیرید، چشم‌انداز بیماری شما خوب است. رفع انسداد برای بازگرداندن عملکرد طبیعی کلیه‌ها ضروری است. اگر هیدرو نفروز شما نیاز به عمل جراحی داشته باشد، احتمال بهبودی کامل، 95 درصد است.
