پروستات اندامی است که زیر مثانه قرار دارد و مایع منی تولید می‌کند. سرطان پروستات دومین سرطان شایع در میان مردان است که هنوز هم کیفیت زندگی بیماران را به شدت مختل می‌کند و حتی می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود.
خطر ابتلا به سرطان پروستات به موازات افزایش سن بیشتر می‌شود. سرطان پروستات در مردان زیر 40 سال به ندرت مشاهده می‌شود. نمی‌توان یک راه معین را به عنوان بهترین روش پیشگیری از سرطان پروستات معرفی کرد، بااین حال بهره‌گیری از چند روش طبیعی می‌تواند در جلوگیری از سرطان پروستات موثر باشد. در این مقاله چند روش طبیعی، شامل نگه داشتن وزن در حد سالم، ورزش و تغذیه سرشار از میوه و سبزیجات، را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات توضیح می‌دهیم.
عاملهای خطر
عاملهای خطر سرطان پروستات عبارت است از:
- سن: تقریباً 60 درصد موارد سرطان پروستات در مردان 65 سال به بالا تشخیص داده می‌شود.
- تغذیه: مردانی که چربی فراوان و میوه و سبزی کم مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند.
- محیط: تماس با مواد شیمیایی صنعتی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: چنانچه پدر یا برادر فردی به سرطان پروستات مبتلا بوده باشد، احتمال ابتلای وی به سرطان پروستات بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.
راه های پیشگیری از سرطان پروستات
هیچ راه قطعی و تضمین شده‌ای برای پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد، بااین حال شواهد موجود بیانگر آن است که تغذیه نقش مهمی در جلوگیری از سرطان پروستات دارد. برای آگاهی از توصیه‌های غذایی مفید و کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
گوجه‌فرنگی و خوراکیهای قرمز دیگر میل کنید
گوجه فرنگی، هنداونه و دیگر خوراکیهای قرمز، رنگ درخشانشان را مدیون وجود آنتی اکسیدانی قوی به نام لیکوپن هستند. نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد، مردانی که میوه و محصولات تهیه شده از گوجه فرنگی مصرف می‌کنند، کمتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. بااین حال پزشکان در توصیه‌های خود جانب احتیاط را رعایت می‌کنند، چون پژوهش‌های انجام شده در زمینۀ ارتباط گوجه فرنگی و پیشگیری از سرطان پروستات محدود و همچنان در حال انجام است.
نتایج یک مطالعه بیانگر آن است که گوجه فرنگی پخته شده جذب لیکوپن را برای بدن آسان‌تر می‌کند. هرچه گوجه فرنگی قرمزتر باشد، بهتر است، چون لیکوپن بیشتری حین رسیدن گوجه فرنگی در آن جمع شده است. به عبارت دیگر، گوجه فرنگی کمرنگ انباری که بسیار زودتر از زمان رسیده شدن چیده شده است، لیکوپن کمتری نسبت به گوجه فرنگی‌های رسیده روی بوته دارد.
قدرت میوه و سبزیجات را به رسمیت بشناسید
مواد مغذی و ویتامین‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهند. ترکیبات موجود در سبزیجات سبزرنگ در متلاشی کردن مواد سرطان‌زا یا همان کارسینوژن‌ها به بدن کمک می‌کنند. همچنین تغذیه سرشار از مواد مغذی روند پیشرفت و انتشار سرطان را آهسته می‌کند.
به علاوه اگر در طول روز میوه و سبزی مصرف کنید، کمتر ترغیب می‌شوید تا خودتان را با تنقلات فرآوری شده و مضر سیر کنید.
چای و دانه سویا را فراموش نکنید
حداقل یک مطالعۀ کنترل شده ثابت کرده است که ماده‌ای مغذی به نام ایزوفلاون خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد. ایزوفلاون‌ها در مواد زیر وجود دارند:
- توفو تهیه شده از دانه سویا
- نخود
- عدس
- جوانه یونجه
- بادام زمینی
مدت‌ها است که پژوهشگران در زمینۀ ارتباط بین چای سبز و خطر ابتلا به سرطان پروستات در حال مطالعه هستند و هنوز به نتایج همسانی نرسیده‌اند. براساس یکی از این مطالعات، مردانی که چای سبز می‌نوشند یا مکمل‌های عصاره چای سبز مصرف می‌کنند، کمتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات پیشرفته قرار دارند.
مرور مطالعات بالینی نشان می‌دهد که پژوهش‌های سلولی و جانوری ارتباط بین کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات و مصرف مواد تشکیل دهندۀ اصلی چای سبز را تایید می‌کنند. البته لازم است که آزمایش‌های بالینی بیشتری در این زمینه بر روی انسان‌ها انجام شود.
یک فنجان قهوه دیگر برای خودتان بریزید
عادت به نوشیدن قهوه خطر ابتلا به سرطان مرگبار پروستات را کاهش می‌دهد:
- نوشیدن چهار یا پنج فنجان قهوه در طول روز خطر ابتلا به سرطان پروستات کشنده و گرید بالا را کاهش می‌دهد.
- صرف نظر از این که در طول روز چند فنجان قهوه می‌نوشید، نوشیدن هر سه فنجان قهوه خطر ابتلا به سرطان پروستات را تقریباً 11 درصد کاهش می‌دهد.
نتایج بالا رابطۀ بین سرطان پروستات و میزان نوشیدن قهوه را تبیین می‌کند؛ یعنی این که احتمال ابتلا به سرطان پروستات رابطۀ مستقیمی با میزان مصرف قهوه دارد. البته این اثرها دربارۀ فردی که هر از گاه یک فنجان قهوه می‌نوشد، صادق نیست.
بااین حال مصرف مقادیر بالای کافئین مشکلاتی جدی را برای سلامتی به وجود می‌آورد که از آن جمله می‌توان به تشنج و ضربان قلب غیرعادی اشاره کرد. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که بیشتر از 400 میلی‌گرم در روز کافئین مصرف نکنید، این میزان معادل چهار فنجان قهوه دمی فیلتر شده است.
روش تهیۀ قهوه نیز عامل مهمی است. در یک مطالعه اثر قهوه دمی فیلتر شده و قهوه جوشانده شده بدون فیلتر بررسی شد. مردانی که قهوه جوشانده شده نوشیده بودند، کمتر از مردانی که قهوه تهیه شده به روشهای دیگر مصرف کرده بودند یا اصلاً قهوه ننوشیده بودند، در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار داشتند.
قابلیت مواد شیمیایی کافستول و کاوئول (kahweol) در مقابله با سرطان اثبات شده است. پژوهشگران معتقدند این مواد شیمیایی وقتی قهوه را از فیلتر عبور می‌دهیم، گیر می‌افتند و از فیلتر رد نمی‌شوند. اما وقتی قهوه را می‌جوشانید، این مواد ضدسرطانی در قهوه باقی می‌مانند.
چربی‌های خوبی انتخاب کنید
در یک مطالعه نشان داده شده است که بین چربی‌های حیوانی و خطر ابتلا به سرطان پروستات نسبت مستقیم وجود دارد. چربی‌های حیوانی، علاوه بر گوشت قرمز در کره و پنیر نیز وجود دارند. بنابراین چربی‌های حیوانی را حتی‌الامکان با چربی‌های گیاهی جایگزین کنید، برای مثال:
- روغن زیتون به جای کره
- میوه به جای آب نبات
- سبزیجات تازه به جای سبزیجات بسته‌بندی شده
- آجیل یا دانه‌ها به جای پنیر
ضمناً طبخ بیش از اندازۀ گوشت قرمز منجر به تولید مواد سرطان‌زا می‌شود، بنابراین مراقب باشید که گوشت را بیش از حد نپزید.
ترک دخانیات
احتمال عود سرطان پروستات در بیمارانی که سیگار می‌کشند، بیشتر است. به علاوه سیگاری‌ها بیشتر از بقیه در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات قرار دارند.
هیچ گاه برای ترک سیگار دیر نیست. مقایسۀ افراد سیگاری با بیماران مبتلا به سرطان پروستاتی که بیش از ده سال بود، سیگار را ترک کرده بودند، نشان داد که خطر مرگ و میر برای افرادی که سیگار را ترک کرده بودند و اشخاصی که هرگز سیگار نکشیده بودند، یکسان است.
خوراکیهای بحث‌برانگیز را هم مد نظر داشته باشید
ماهی و امگا 3
اسیدهای چرب، موسوم به امگا 3 خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهند. امگا 3 در بعضی ماهی‌ها از قبیل ساردین، تن، قزل‌آلا، خال‌مخالی و سالمون وجود دارد.
براساس یک مطالعه، مردانی که غلظت اسیدهای چرب امگا 3 در خونشان بالا است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند.
بااین حال پژوهشگران در یک مطالعۀ جدیدتر مشکلاتی را در پژوهش فوق یافته‌اند و نشان داده‌اند که در آن مطالعه در واقع ارتباط معناداری بین افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات و مصرف بالای امگا 3 وجود نداشته است.
با توجه به متفق‌القول نبودن پژوهشگران بهترین کار این است که با پزشک معالجتان دربارۀ مصرف اسیدهای چرب امگا 3 مشورت کنید.
فولات
پژوهشگران در چند مطالعۀ بالینی که در دهه 1990 انجام شده است، به این نتیجه رسیده‌اند که پایین بودن میزان فولات در خون، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، مصرف مکمل‌های فولات، یعنی فولات تهیه شده توسط انسان، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
فولات در بسیاری از غذاها، از جمله سبزیجات سبزبرگ، لوبیا، غلات سبوس‌دار و برشتوک صبحانه غنی شده وجود دارد. پزشکان توصیه می‌کنند که فولات کافی را از طریق خوردن غذاهای مختلف تامین کنید.
لبنیات
در بعضی مطالعات نشان داده شده است که مصرف لبنیات یا رژیم‌های غذایی سرشار از کلسیم خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. بااین حال در مطالعات دیگر نتایج متفاوتی به دست آمده است و از این گذشته خطر نشان داده شده جزئی است.
ورزش کنید
اضافه وزن یا چاقی نسبت مستقیم با خطر ابتلا به سرطان پروستات دارد. ورزش منظم کمک می‌کند که وزنتان را در حد سالمی نگه دارید. بهبود متابولیسم و حجیم‌تر شدن عضلات از جمله فواید بی‌شمار ورزش محسوب می‌شود. ورزش‌های زیر را امتحان کنید:
- پیاده‌روی
- دو
- دوچرخه‌سواری
- شنا
البته قرار نیست که برنامۀ ورزشیتان یک برنامۀ کسل کننده باشد. برنامۀ ورزشی متنوعی برای خودتان در نظر بگیرید و از دوستانتان نیز دعوت کنید که به شما ملحق شوند. اگر از ورزش کردن لذت ببرید، با رغبت بیشتری ورزش خواهید کرد.
با پزشک معالجتان مشورت کنید
از پزشک معالجتان بپرسید که تا چه حد در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارید. در این گفتگو می‌توانید دربارۀ مسائل زیر صحبت کنید:
- چه آزمایش‌های غربالگری باید به موازات افزایش سن انجام شود.
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان
- توصیه‌های تغذیه‌ای
اگر برنامۀ ورزشی جدیدی را شروع کرده‌اید یا با علائم زیر مواجه شده‌اید، موضوع را با پزشکتان در میان بگذارید:
- احساس درد و ناراحتی در ناحیه لگن یا راست روده و مقعد
- دشواری در ادرار کردن
- وجود خون یا مایع منی در ادرار
