فهرست موضوعات
تاریخ 15 نوامبر 2023
به عمل جراحی برداشتن یک یا هر دو بیضه آقایان در اصطلاح پزشکی ارکیکتومی گفته می‌شود، بیضه عضوی است که زیر آلت تناسلی و داخل کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار دارد. بیضه‌ها غده‌هایی هستند که وظیفه تولید اسپرم و تستوسترون را به عهده دارند.
ارکیکتومی رادیکال با هدف کنترل تومور مشکوک بیضه انجام می‌شود. چنانچه توده‌ی بدون درد، سفت و غیرعادی در بیضه حس شود، احتمال تومور بیضه وجود دارد. برای تایید تشخیص، اولتراسونوگرافی داپلر از کیسه بیضه انجام می‌شود.
در اکثر موارد تومور بیضه ضایعه‌های هیپواکو و هیپرواسکولار داخل بیضه در تصاویر سونوگرافی دیده می‌شود. افزایش میزان آلفا فتوپروتئین و یا گنادوتروپین جفتی انسانی نیز از علائم تومور بیضه (از نوع سلول زایا) به شمار می‌رود. برای اطلاع از جزییات بیشتر در این زمینه می‌توانید با ما تماس حاصل نمایید.
ارکیکتومی و انواع آن
جراحی برداشتن بیضه در صورت بروز عارضه‌های سرطانی خاصی مانند سرطان بیضه، سرطان سینه آقایان و یا سرطان پروستات یا به منظور پیشگیری از بیضه نزول نیافته در دوران پس از بلوغ انجام می‌شود. جراحی برداشتن بیضه برای درمان ضایعات غیرسرطانی یا خوش‌خیمی مانند آسیب دیدن بیضه یا برای بیمارانی توصیه می‌شود که می‌خواهند جراحی تغییر جنسیت انجام دهند.
در ادامه انواع مختلف برداشتن بیضه را توضیح می‌دهیم:
- ارکیکتومی رادیکال مغبنی (اینگوئینال): در جراحی ارکیکتومی مغبنی رادیکال، بیضه و طناب اسپرماتیک یا منوی از راه برش ایجاد شده در کشاله ران خارج می‌شود. گاهی پروتز بیضه پر شده با محلول نمکی در کیسه بیضه قرار داده می‌شود.
- ارکیکتومی ساده: جراح بیضه را از کیسه بیضه خارج می‌کند و پروتز بیضه را به جای آن قرار می‌دهد. در هر دو عمل ساده و رادیکال می‌توان یک یا هر دو بیضه را تخلیه کرد، اگر هر دو بیضه برداشته شود، عمل ارکیکتومی دوجانبه نامیده می‌شود.
- ارکیکتومی زیرکپسولی: در این عمل پوشش داخلی غده بیضه تخلیه می‌شود و بیضه در جای خود باقی می‌ماند.
آمادگی قبل از جراحی
پس از تایید تشخیص، سی تی اسکن شکم و لگن انجام می‌شود. چنانچه قرار باشد پروتز بیضه داخل اسکروتوم قرار داده شود، سفازولین درون وریدی به مقدار یک گرم سی تا شصت دقیقه قبل از ایجاد برش به طور درون وریدی تزریق می‌شود.
مراحل جراحی برداشتن بیضه
جراح برش را 2 سانتی‌متر بالاتر از رباط اینگوئینال و به موازات آن، در امتداد خط اتصال دهنده حلقه‌های خارجی به داخلی ایجاد می‌کند. اگر توده بیضه آن‌قدر بزرگ باشد که نتوان آن را از راه برش خارج کرد، جراح طول برش را از سمت کیسه بیضه بیشتر می‌کند.
سپس جراح برش را از داخل چربی زیرپوستی و کمپر و فاسیای اسکارپا رد می‌کند و فیبرهای مورب خارجی و حلقه اینگوئینال خارجی را تشخیص می‌دهد. پزشک دو لایه از فاسیای مورب خارجی را با گیره می‌گیرد و رو به جلو بلند می‌کند تا بتواند طناب اسپرماتیک را در راستای طول آن قطع کند.
سپس جراح طناب اسپرماتیک را از دو بخش (بخش عروقی و بخش وازدفران) از بالای شریان‌بند می‌گیرد، جدا می‌کند و در نهایت می‌بندد. طناب منوی باید در نزدیک‌ترین نقطه ممکن به حلقه داخلی بسته شود تا در صورتی که بعداً برداشتن غده لنفاوی رتروپریتونئال ضرورت یابد، بتوان بافت طناب را به راحتی به طور کامل برداشت. جراح بخیه‌های بلندی را روی طناب منوی می‌زند تا بتواند انتهای طناب را تعیین و بیضه را خارج کند و به آزمایشگاه آسیب‌شناسی بفرستد. در این مرحله می‌توان پروتز بیضه را داخل همی‌اسکروتوم قرار داد.
دوران بهبود
بیمار پس از جراحی برداشتن بیضه باید مدتی در بیمارستان بستری شود، مدت بستری شدن به گستردگی عمل بستگی دارد. بیمار پیش از ترخیص دستورات لازم را برای مراقبت از زخم دریافت می‌کند.
جراح داروهای لازم را برای بیمار تجویز می‌کند که شامل داروهای لخته کننده خون و پیشگیری از عفونت، مسکن، ضدتهوع و پیشگیری از یبوست می‌شود. پزشک محدودیت‌های فعالیتی را با توجه به عمل انجام شده اعلام می‌کند. غالباً 4 هفته طول می‌کشد تا بیمار بتواند فعالیت‌های معمول خود را پس از عمل ارکیکتومی ازسربگیرد.
محدودیت‌ها و مراقبت‌های رایج پس از جراحی برداشتن بیضه عبارت است از:
- استفاده از بیضه‌بند و قرار دادن کیسه یخ مطابق دستور پزشک
- مصرف مسکن طبق دستور پزشک
- پیشگیری از یبوست و فشار نیاوردن به خود هنگام دفع
- استفاده از زیرنشیمنی طبی دوناتی شکل در صورت بروز درد هنگام نشستن
- بیمار می‌تواند 48 ساعت پس از عمل دوش بگیرد، اما استحمام کامل تا زمان اجازه پزشک (معمولاً یک هفته بعد از عمل) ممنوع است.
- خودداری از بلند کردن اشیاء سنگین‌تر از 4.5 کیلوگرم به مدت 4 هفته ممنوع است.
- ورزش کردن، پیاده‌روی سریع یا دویدن به مدت 4 هفته مجاز نیست.
- متخصص زمان مناسب شروع رانندگی، رابطه جنسی و بازگشت به محل کار را اعلام می‌کند.
مراقبت پس از عمل در خانه
- دمای بدن را اندازه بگیرید تا از شروع عفونت مطلع شوید.
- کیسه یخ را فراموش نکنید.
- از بیضه بند استفاده کنید.
زمان تماس با پزشک
در صورت مواجهه با موارد زیر حتماً با پزشک تماس بگیرید:
- تب بالاتر از 38.3 درجه سانتیگراد
- قرمز و یا متورم شدن کشاله ران
- ورم کردن کیسه بیضه
- خونریزی و یا ترشح داشتن زخم جراحی
- ناتوانی در ادرار کردن
- وجود هر گونه سوال یا نگرانی
مراقبت بیمار از خود
اگر یکی از اعضای خانواده یا دوستان شما جراحی کرده است، می‌توانید از آنها بخواهید تا به شما در انجام کارهای روزمره کمک کنند تا زمانی که بهبود یافته و با اجازه پزشک، به روال معمول زندگی خود بازگردید. برای پیشگیری از درد، عفونت و یبوست، داروها را به دقت و مطابق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت بروز هر گونه علائم نگران کننده، با پزشک تماس بگیرید. در صورت دچار یبوست شدید، پزشک خود را مشاوره کنید که آیا می‌توانید داروهای غیرتجویزی را برای رفع یبوست مصرف کنید.
عوارض جراحی برداشتن بیضه
پس از برداشتن بیضه نیز مانند هر عمل جراحی دیگری احتمال بروز عوارض متعددی وجود دارد که بعضی از آنها در اثر برداشتن هر دو بیضه ایجاد یا تشدید می‌شود. عوارض و خطرهای احتمالی مربوط به جراحی برداشتن بیضه عبارت است از:
- واکنش به بی‌حسی
- خونریزی
- عفونت
- لخته شدن خون
- ناباروری
- اختلال نعوظ
- بی‌حسی کشاله ران یا ناحیه تناسلی
- کاهش میل جنسی
- افسردگی، نوسانات خلقی و گرگرفتگی
- تحلیل عضلانی
- پوکی استخوان
- بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی)
- افزایش وزن
- خستگی مزمن
- نارضایتی از خود
موارد منع انجام ارکیکتومی
در برخی از بیماران با توده در بیضه، تمام عوامل ایجاد توده باید قبل از انجام ارکیکتومی رادیکال بررسی شوند، به جز تومور. به عنوان مثال، اگر بیضه بزرگ و متورم است و بیمار سابقه ابتلا به ارکیت (التهاب بیضه) داشته باشد، پیش از جراحی، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. همچنین، اگر بیمار دارای سابقه هیپرپلازی مادرزادی غدد فوق کلیوی است و در هر دو بیضه توده‌های چندکانونی دارد، نمونه‌برداری منجمد در زمان عمل انجام می‌شود تا تایید شود که این ضایعه‌ها ندول‌های هیپرپلاستیک آدرنال هستند و تومورهای سلول‌های زایا نیستند.
