تاریخ 17 نوامبر 2023
زمانی که سایز کلیه بیش از اندازه طبیعی آن شود گفته می‌شود که کلیه بزرگ شده است. معمولاً بزرگ شدن کلیه علامت بیماری یا اختلالات زمینه‌ای در کلیه‌ها است. برخی بیماری‌های متداول که باعث بزرگ شدن کلیه می‌شود عبارتند از سندرم کلیه پلی کیستیک، سنگ کلیه و هیدرونفروز. در بیشتر مواقع کلیه بزرگ‌شده پس از درمان بیماری زمینه‌ای ایجادکننده آن درمان می‌شود. افراد معمولاً متوجه بزرگ شدن کلیه‌های خود نمی‌شوند و این عارضه همیشه نیاز به درمان ندارد.
اگر شما مشکوک به داشتن کلیه‌های بزرگ‌شده هستید باید به یک متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید. در صورتی که این عارضه تحت درمان قرار نگیرد باعث آسیب‌دیدگی و نارسایی کلیوی می‌شود. برای دریافت مشاوره و اطلاع از روش‌های درمانی ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی در خصوص درمان مشکلات کلیه و مجاری می‌توانید با ما از طریق شماره تماس 02188343444 حاصل فرمایید.
دلایل
بزرگ شدن کلیه می‌تواند دلایل مختلفی از ابتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک گرفته تا عفونت کلیه، برگشت ادرار و سرطان کلیه داشته باشد. بزرگ شدن کلیه ممکن است در زمانی که پزشک در حال درمان بیماری‌های مرتبط با پروستات است یا زمانی که لگن را معاینه می‌کند مشخص شود.
کلیه‌های بزرگ‌شده ممکن است مادرزادی باشند اما این بیماری نادر است. برخی دیگر از دلایل بزرگ شدن کلیه‌ها عبارتند از:
هیدرونفروز
معمولاً بزرگ شدن کلیه‌ها به دلیل ابتلا به هیدرونفروز است. هیدرونفروز یک بیماری است که در آن ادرار تولید شده در کلیه‌های سالم به دلیل وجود سنگ‌های کلیوی، تومورها، فشارهای کیستی، چرخش کلیه و… نمی‌توانند از آن خارج شوند.
در این حالت تخلیه ادرار به درستی انجام نمی‌شود و بنابراین ادرار در کلیه‌ها محبوس می‌شود. احتباس ادرار باعث افزایش فشار درون کلیه‌ها شده و لگن را بزرگ می‌کند. هر قسمت باریک شده یا مسدود شده در مجرای ادرار می‌تواند باعث ابتلا به هیدرونفروز شود که یکی از علل بزرگ شدن کلیه‌ها است.
بیماری کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک یک اختلال ژنتیکی است که ممکن است به صورت نسل به نسل به افراد خانواده منتقل شود. در این بیماری، گروهی از کیست‌ها در یک یا دو کلیه شکل می‌گیرند. این کیسه‌های پر از مایع باعث رشد غیرطبیعی کلیه‌ها می‌شوند و در نتیجه کلیه‌ها بزرگ‌تر از حجم معمولی خود می‌شوند.
علائم دیگر بیماری کلیه پلی کیستیک شامل تورم غیرطبیعی، درد کمر، سردرد، تکرر ادرار و افزایش فشار خون می‌شوند. اگر این بیماری درمان نشود، فشار خون بالا ممکن است خطرات جدی مانند سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیه را برای بیمار ایجاد کند.
سنگ کلیه
سنگ کلیه تجمع مواد معدنی و نمک سخت شده درون کلیه‌ها است. ایجاد سنگ کلیه درون کلیه‌ها باعث رشد کلیه‌ها شده و منجر به بزرگ شدن آنها می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری از تکرر ادرار، سوزش ادرار، حالت تهوع، تب و درد کمر، درد شکم و درد پهلوها رنج می‌برند.
نفریت حاد
در نفریت حاد، تورم زمانی که سطح یا داخل کلیه‌ها متورم شده باشد ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث بزرگ شدن کلیه‌ها نیز شود.
گلومرولونفریت
گلومرونفریت یک نوع بیماری کلیوی است که منجر به التهاب حاد یا مزمن کلیه‌ها می‌شود. گلومرول‌ها واحدهای کوچکی هستند که به عنوان فیلتر و جمع‌کننده مایع عمل می‌کنند. عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، همچنین بیماری‌های ایمنی می‌توانند باعث شوند که گلومرول‌ها نتوانند به‌طور صحیح مواد زائد را فیلتر کنند. این موضوع باعث انبساط کلیه‌ها و محبوس شدن آب در آنها می‌شود.
علائم بزرگ شدن کلیه
بزرگ شدن کلیه‌ها با برخی علائم همراه است و اگر شما بیش از دو علامت از علائم زیر را دارید باید به آن توجه کنید.
کمر درد
با بزرگ شدن کلیه‌ها بر شکم و کمر فشار وارد می‌شود و به همین دلیل بیمار ممکن است در کمر، پهلوها و کمر خود احساس درد کند.
تورم
تورم زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات در بدن محبوس شوند. با بزرگ شدن کلیه‌ها مایعات نمی‌توانند به درستی از بدن خارج شوند و در نتیجه مچ پا، شکم، پایین کمر و صورت متورم می‌شود. در صورت شدید بودن بیماری این تورم با درد همراه خواهد بود.
تغییرات ادرار
تولید ادرار یکی از اصلی‌ترین وظایف کلیه‌های سالم است؛ بنابراین، تغییرات ادرار معمولاً اولین نگرانی ناشی از بزرگ شدن کلیه‌ها است.
زمانی که کلیه‌ها نتوانند این کار را به درستی انجام دهند مقادیر زیادی مایع پس از مصرف الکل و کافئین در بدن باقی می‌ماند و باعث بزرگ شدن کلیه‌ها می‌شود. بیمار بیش از حد نرمال نیاز به ادرار کردن پیدا کرده و دچار تکرر ادرار می‌شود. تکرر ادرار و احساس نیاز به دفع فوری ادرار و بی اختیاری ادرار به خصوص در هنگام شب غالباً از نشانه‌های بزرگ شدن کلیه‌ها در مراحل اولیه این بیماری است.
سنگ‌های کلیه
سنگ کلیه می‌تواند هم نشانه و هم دلیل بزرگ شدن کلیه‌ها باشد. وجود سنگ کلیه احتمال بروز عفونت‌های کلیوی را افزایش داده و با کمر درد و درد پهلوها همراه است.
احساس خستگی و ضعف مفرط
به عنوان یکی از علائم شایع بزرگ شدن کلیه‌ها، احساس خستگی و ضعف مفرط می‌تواند سطح هوشیاری شما را به شدت کاهش دهد.
تشخیص
استفاده از روش‌های غیر تهاجمی مانند سونوگرافی می‌تواند باعث تغییر شکل و اندازه کلیه‌ها شود. برای تشخیص بیماری زمینه‌ای که باعث بزرگ شدن کلیه‌ها می‌شود، پزشک ابتدا سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و سپس با توجه به نتایج اولتراسوند، آزمایش‌های تشخیصی دیگر نظیر آزمایش ادرار و آزمایش خون را بررسی می‌کند.
درمان بزرگ شدن کلیه
درمان کلیه‌های بزرگ شده معمولاً با هدف درمان علائم و برطرف کردن ریشه بیماری انجام می‌شود؛ بنابراین تشخیص صحیح و دقیق اولین مرحله بوده که از اهمیت زیادی هم برخوردار است. اگر کلیه‌های شما بزرگ شده است شما باید یک یا چند اقدام درمانی از اقدامات درمانی زیر را انجام دهید:
مصرف دارو
مصرف دارو برای کنترل علائم شدید مانند کمر درد، عفونت مجاری ادرار، فشار خون بالا یا اسهال در برخی موارد ضروری است. هرگز سرخود دارو مصرف نکنید زیرا ممکن است برخی از آنها باعث نفخ عصبی شوند.
طب گیاهی چینی
طب سنتی چینی از گیاهان طبیعی و برخی قسمت‌های بدن حیوانات برای تغذیه بافت‌های آسیب‌دیده کلیه استفاده می‌کند تا عملکرد کلیه‌ها بهبود یابد. این داروهای گیاهی اصلی‌ترین عملکردشان افزایش گردش جریان خون و ترمیم بافت‌های کلیه است که باعث بهبود عملکرد کلیه‌ها می‌شود.
به عقیده طب چینی، بیماری کلیوی مرتبط به کل قسمت‌های بدن است؛ بنابراین، بیماران پس از درمان احساس راحتی بیشتری می‌کنند، مثلاً بهتر می‌خوابند، فشار خون آنها پایین می‌آید و عملکرد کلیه‌های آنها بهبود می‌یابد.
عمل جراحی
عمل جراحی الزامی نیست اما ممکن است در صورتی که بیماری شدید و غیر قابل کنترل باشد ضرورت یابد. برای مواردی مانند بیماری کلیه پلی کیستیک، کیست کلیه یا سنگ کلیه، انجام عمل جراحی می‌تواند به رفع قسمتی از مشکل کمک کند.
دیالیز
اگر بزرگ شدن کلیه‌ها باعث نارسایی کلیوی یا مراحل پیشرفته بیماری کلیوی شده باشد، ممکن است برای دفع مواد زائد تولید شده که وارد خون شده‌اند انجام دیالیز توصیه شود.
بزرگ شدن کلیه‌ها در کودکان
وقتی که والدین برای اولین متوجه می‌شنوند که کلیه کودک آنها بزرگ شده است، نگران شده و نمی‌دانند که چگونه می‌توانند به کودک خود کمک کنند. بزرگ شدن کلیه در کودکان نادر نیست. بزرگ شدن کلیه‌ها که به عنوان هیدرونفروز در کودکان نیز شناخته می‌شود در مراحل اولیه تشکیل کلیه ایجاد می‌شود و در نتیجه سایز، ظاهر و عملکرد کلیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بزرگ شدن کلیه‌ها به دلیل سه عامل ممکن است ایجاد شود. بیماری ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد.
اگر هیدرونفروز در کودک شما تشخیص داده شد، باید توسط یک متخصص اورولوژی معاینه شود. معمولاً درمان‌های بر پایه آنتی‌بیوتیک می‌تواند به طور موفقیت‌آمیزی مشکل را برطرف نماید. در صورتی که بیماری شدید باشد، ممکن است انجام عمل‌های جراحی ضرورت پیدا کند.
