انواع بیماری‌های کلیه: علائم و درمان

تاریخ 25 آبان 1402

• سنگ کلیه

• کلیه دوبلکس

• کیست کلیه

• کلیه پلی کیستیک

• نارسایی کلیه

• درد کلیه

• ناهنجاری‌های مادرزادی

• گلومرولونفریت

• برداشتن کلیه

• پیوند کلیه

• عفونت کلیه

• اختلالات حالب

•  درمان و سنگ شکنی سنگ کلیه کودکان و راه پیشگیری از بازگشت مجدد

•  راه جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه در زنان و مردان و رژیم غذایی مناسب

---

سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا دچار بیماری‌های کلیه می‌شوند. این عوارض زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها آسیب‌دیده و نمی‌توانند وظایف خود را انجام دهند. ممکن است کلیه‌ها به دلیل ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های مزمن دیگر دچار آسیب‌دیدگی شوند. بیماری‌های کلیه ممکن است باعث ایجاد عوارض دیگری مانند ضعف استخوانی، آسیب‌دیدگی‌های عصبی و سوءتغذیه نیز شوند. بیماری‌های کلیه انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• سنگ کلیه: کریستال‌های سنگی سخت که داخل کلیه شکل می‌گیرند
• بیماری کلیه پلی کیستیک: یک بیماری ارثی است که باعث ایجاد شدن کیست درون کلیه می‌شود.
• بیماری کلیه دیابتی: کلیه به دلیل ابتلا به دیابت آسیب می‌بیند.
• گلومرولونفریت: التهاب فیلترهای (گلومرول) کلیه
• عفونت کلیه: عفونت در مجاری ادراری بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد.
• سرطان کلیه: این بیماری نادر است.

اگر شما مدت مدیدی است که به بیماری کلیوی مبتلا شده‌اید گفته می‌شود که شما دچار نارسایی مزمن کلیه هستید. اگر آسیب‌دیدگی کلیه ناشی از بروز یک عفونت یا حادثه ناگهانی و سریع باشد گفته می‌شود که شما دچار نارسایی حاد کلیه شده‌اید که هر چند ممکن است کوتاه مدت باشد ولی احتمال مزمن شدن آن وجود دارد.

کلیه‌ها چه کاری انجام می‌دهند‌؟

---

کلیه‌ها شبیه به لوبیا بوده و هرکدام به اندازه یک مشت هستند. کلیه‌ها تقریباً در وسط کمر در دو طرف ستون فقرات و درست زیر دنده‌ها قرار گرفته‌اند. هر کلیه با یک لوله باریک به نام حالب به مثانه متصل شده است. روزانه کلیه‌ها حدود 30 گالن خون را تصفیه کرده و حدود 2 لیتر (نصف گالن) آب و مواد زائد را دفع می‌کنند. این مواد زائد و آب اضافی، ادرار را تشکیل می‌دهند. ادرار از طریق مجرای ادراری از بدن دفع می‌شود.

کلیه‌ها همچنین وظایف دیگری نیز دارند که به بدن کمک می‌کنند تا به درستی کار کند. برخی از وظایف دیگر کلیه‌ها عبارتند از:

• کنترل مواد شیمیایی و مایعات بدن
• کمک به کنترل فشار خون
• کمک به حفظ سلامت استخوان‌ها
• کمک به ساخت گلبول‌های قرمز خون

انواع بیماری‌های کلیه

---

زمانی که کلیه‌ها به درستی کار نکنند، آب و مواد زائد که باید دفع شوند به جریان خون برمی‌گردند و این باعث تجمع مواد زائد و آب در بدن می‌شود که مشکلانی را برای قلب، ریه‌ها، خون و استخوان‌ها ایجاد می‌کند.

بیماری‌های مزمن کلیه

بیماری نارسایی مزمن کلیه، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کلیه است که به طور مداوم و پیوسته پیشرفت می‌کند و بهبود یافتنی نیست. این بیماری معمولاً به دلیل افزایش فشار خون ایجاد می‌شود.

در نهایت، کلیه به حدی آسیب می‌بیند که قادر به انجام وظایف خود نمی‌باشد و نیاز به دیالیز دارد. انجام دیالیز می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند، اما نمی‌تواند آن را به طور کامل درمان کند. در برخی موارد، پیوند کلیه ممکن است به عنوان یک گزینه مورد نیاز باشد، بسته به شرایط بیمار.

خون در ادرار

خون در ادرار ممکن است نشان‌دهنده عملکرد اشتباه کلیه یا قسمت‌های دیگر مجرای ادراری باشد. وجود خون لزوماً به معنای ابتلا به بیماری‌های کلیوی نیست اما از آنجا که مشکلات کلیه ممکن است باعث ابتلا به نارسایی کلیه شوند باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند. درمان خون در ادرار به علت ایجادکننده این عارضه بستگی دارد. هر کسی ممکن است دچار هماچوری شود اما در صورت وجود هر یک از شرایط و علائم زیر احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد:

• وجود سابقه ابتلا به نارسایی کلیه در اعضای خانواده
• بزرگ شدن پروستات
• سابقه ابتلا به سنگ کلیه
• مصرف برخی داروها مانند داروهای مسکن، رقیق‌کننده خون و آنتی‌بیوتیک‌ها
• انجام ورزش و فعالیت‌های سنگین
• ابتلا به عفونت

پروتئین در ادرار

حضور پروتئین در ادرار، از نشانه‌های اولیه‌ای برای ابتلا به نارسایی کلیه محسوب می‌شود. پروتئین در ادرار باید همیشه وجود داشته باشد. کلیه‌های سالم مواد زائد و مایعات را از خون تصفیه کرده و مواد غذایی اساسی مانند پروتئین را به خون بازمی‌گردانند. اما زمانی که فیلترهای ریز کلیه آسیب می‌بینند، پروتئینی که به آن آلبومین نامیده می‌شود، به جای اینکه به جریان خون بازگردد، وارد ادرار می‌شود. درمان به موقع این مشکل می‌تواند از آسیب‌دیدگی‌های بعدی کلیه جلوگیری کند.

سنگ کلیه

تشکیل سنگ‌های کلیه شایع‌ترین بیماری‌های کلیه هستند. این سنگ‌ها معمولاً به دلیل تجمع برخی مواد معدنی در کلیه شکل می‌گیرند. دفع سنگ‌های بزرگ کلیه از طریق ادرار دردناک است. در صورتی که در کلیه سنگ‌های ریزی شکل گرفته شوند شما متوجه دفع شدن آنها نمی‌شوید. زمانی که سنگ کلیه به سمت مجرای ادرار حرکت می‌کند و از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند اصطلاحاً گفته می‌شود سنگ کلیه دفع شده است.

درمان سنگ کلیه به سایز سنگ‌ها، جنس سنگ‌ها، وجود درد و احتمال انسداد مجرای ادراری بستگی دارد. گزینه‌های درمانی برای از بین بردن سنگ کلیه عبارتند از شاک ویو لیتوتریپسی و اورتروسکوپی یا نفرولیتوتومی زیرپوستی.

آسیب‌دیدگی‌های حاد کلیه

زمانی که کلیه‌ها ساعت‌ها یا روزها از کار بازمی‌ایستند گفته می‌شود که آسیب‌دیدگی حاد کلیه رخ داده است. آسیب‌دیدگی‌های حاد کلیوی بسیار خطرناک بوده و در صورتی که به موقع درمان نشود می‌تواند مهلک باشد. در بیشتر مواقع، آسیب‌دیدگی‌های حاد کلیه در افرادی که بیمار بوده و در بیمارستان بستری هستند رخ می‌دهد. به هر حال، این آسیب‌دیدگی‌ها ممکن است در نتیجه جراحت، عفونت یا مصرف برخی داروها اتفاق بیفتد.

عفونت کلیه

عفونت کلیه معمولاً به دلیل وجود باکتری‌هایی که از قسمت‌های دیگر مجرای ادرار وارد کلیه شده‌اند بروز می‌کند. علائم شایع عفونت‌های کلیه شامل تب، استفراغ یا درد در ناحیه کمر، پهلوها و کشاله ران می‌شود. زنان به دلیل ساختار بدنی که دارند بیش از مردان دچار عفونت‌های کلیه می‌شوند. درمان به موقع عفونت‌های کلیه می‌تواند از آسیب‌دیدگی‌های دائمی کلیه‌ها پیشگیری نماید.

درد کلیه

درد کلیه در قسمت میانی و بالایی کمر و پهلوها احساس می‌شود. درد در کمر و پهلوها لزوماً، به معنای وجود مشکلات کلیه نیست. اگر دردی که احساس می‌کنید به دلیل مشکلات کلیه باشد یک نشانه از ابتلا به بیماری‌های کلیوی است. برخی از مشکلات کلیه که باعث ایجاد درد می‌شوند عبارتند از:

• عفونت مجرای ادراری
• بیماری کلیه پلی کیستیک
• لخته شدن خون در کلیه‌ها
• خونریزی در کلیه‌ها

بیماری‌های کلیوی دیگر

• سرطان کلیه
• کیست کلیه
• گلومرولنفریت
• بیماری کلیه پلی کیستیک
• نفروپاتی ایمونوگلوبولین آ
• نفریت لوپوس
• سندرم نفروتیک
• بزرگ شدن کلیه‌ها

علائم

---

با این که بسیاری از بیماری‌های کلیه تا نرسیدن به مراحل پیشرفته بیماری علامتی ندارند، برخی از علائمی که ممکن است در هنگام ابتلا به بیماری‌های کلیوی دیده شوند عبارتند از:

• سوزش در ادرار کردن
• تکرر ادرار
• خون در ادرار
• درد در قسمت کوچکی از کمر درست زیر دنده‌ها
• فشار خون بالا

آزمایش‌های کلیوی

تنها راه برای اطمینان از سالم بودن کلیه انجام آزمایش‌های زیر است:

• آزمایش خون: ترشح گلومرولی
• آزمایش ادرار
• آزمایش سلامت کلیه
• آزمایش AKF

آیا می‌توان بیماری‌های کلیوی را درمان نمود؟

---

بیشتر بیماری‌های کلیه قابل پیشگیری هستند، اما درمان آن‌ها ممکن نیست. دیابت و فشار خون بالا از شایع‌ترین علل ابتلا به بیماری‌های کلیه هستند. با همکاری با پزشک برای پیشگیری یا مدیریت این مشکلات، می‌توان از بروز نارسایی کلیه جلوگیری کرد.

اگر شما به بیماری‌های کلیوی مزمن مبتلا شده‌اید، این به معنای آسیب دیدن کلیه‌ها و عدم قدرت آن‌ها برای کارکرد صحیح است. تا زمانی که کلیه‌ها به طور کامل از کار نیفتاده‌اند، می‌توانید از بروز نارسایی کلیه جلوگیری کنید. با رعایت رژیم غذایی مناسب برای کلیه، ورزش و مدیریت عواملی که احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیه را افزایش می‌دهند، می‌توان از این بیماری‌ها پیشگیری کرد.

هنگامی که کلیه‌ها به طور ناگهانی از کار می‌افتند، نارسایی حاد کلیه ایجاد می‌شود که در برخی موارد قابل برگشت است. با انجام درمان‌های مناسب، می‌توان عملکرد کلیه‌ها را به حالت طبیعی بازگرداند. اما آسیب‌دیدگی کلیه که به مرور تشدید می‌شود، قابل ترمیم نیست. این نوع نارسایی کلیه را نمی‌توان درمان کرد و به آن بیماری کلیه پیشرفته گفته می‌شود. اگر شما به بیماری‌های کلیه پیشرفته مبتلا شدید، برای زنده ماندن باید تحت دیالیز قرار گرفته یا پیوند کلیه انجام داد. بسیاری از افراد با انجام دیالیز یا پس از پیوند کلیه، سال‌ها به زندگی خود ادامه می‌دهند.