فهرست موضوعات
تاریخ 15 نوامبر 2023
فیستول یک اتصال غیر طبیعی بین دو اندام توخالی است که می‌تواند بین دستگاه ادراری و عضو مجاور یا بین دستگاه گوارش و عضو مجاور اتفاق بیفتد. فیستول مجرای ادراری معمولاً در پایین مجرای ادراری، در مثانه یا مجرای خروج ادرار شکل می‌گیرد و به اندام تناسلی یا به دستگاه گوارش متصل است. این اتصال غیر طبیعی می‌تواند از دستگاه ادراری فوقانی نیز شکل بگیرد، اما این حالت کمتر رخ می‌دهد.
فیستول مجرای ادراری باعث مشکلات زیادی می‌شود، پس اگر علائم فیستول مجرای ادراری را دارید، باید به یک پزشک مراجعه کرده و بیماری را درمان کنید. چندین روش برای درمان وجود دارد. بسته به نوع فیستول، برخی از فیستول‌های کوچک که در اوایل تشخیص داده می شوند با تخلیه کاتتر درمان می‌شوند. با این حال، از آنجا که فیستول یک اتصال ناخواسته بین دو اندام است، درمان بیشتر فیستول‌ها، عمل جراحی است. اگر فیستول ادراری با عفونت همراه باشد، پزشک آنتی بیوتیک یا داروهای دیگر نیز تجویز می‌کند. متخصصین ما در کلینیک تخصصی ارولوژی دکتر اسلامی با ارائه‌ی مشاوره‌ی تخصصی در خصوص علل فیستول مجرای ادراری و مشکلات ناشی از آن، شما را با روش درمان آن آشنا می‌کنند. جهت دریافت وقت مشاوره و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با ما تماس بگیرید.
انواع فیستول
- فیستول رحم به مثانه که بین مثانه و رحم ایجاد می‌شود.
- فیستول وزیکوواژینال که در آن بین مثانه و رحم، حفره‌ای ایجاد می‌شود.
- فیستول یورتروواژینال که بین مجرای اداراری و واژن ایجاد می‌شود.
علل
- اختلالات دستگاه گوارش، مانند بیماری‌های التهابی روده از جمله کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
- دیورتیکولیت، یا التهاب خروجی‌های کولون
- عفونت، مانند سل ریوی
- سرطان در هر بخش از دستگاه گوارش یا اندام تولید مثل
- انسداد مجاری ادراری
- ناهنجاری‌های مادرزادی مقعد و رکتوم
- ترومای لگن
- آسیب دستگاه ادراری در طول زایمان
- جراحی و پرتودرمانی مثانه، پروستات و سرطان روده بزرگ و مقعد
- مداخله در دستگاه تناسلی زنان، مانند سزارین یا جراحی بیرون آوردن رحم
علائم
علائم فیستول ادراری به محل اتصال یا حفره‌ی غیرطبیعی بستگی دارد.
علائم مربوط به فیستول بین دستگاه ادراری و واژن (وزیکوواژینال) شامل موارد زیر است:
- نشت ادرار مداوم از مهبل (واژن)
- تحریک در ناحیه تناسلی (اندام تناسلی خارجی زنان)
- عفونت‌های مکرر مجاری ادراری
علائم فیستول بین راست روده و واژن (رکتوواژینال) عبارتند از:
- نشت گاز و یا مدفوع در مهبل (واژن)
دیگر علائم فیستول مجاری ادراری عبارتند از:
- تخلیه مایع از واژن
- اسهال
- درد شکمی
- تب
- کاهش وزن
- حالت تهوع
- استفراغ
تشخیص
پزشک در مورد علائم بیماری از شما سوالاتی خواهد پرسید و ناحیه لگن را به طور کامل معاینه خواهد کرد. اگر فیستول بین دستگاه ادراری و مهبل (واژن) وجود داشته باشد، پزشک در هنگام معاینه آن را تشخیص خواهد داد. بسته به جایی که فیستول ادراری در آن قرار دارد، پزشک ممکن است قسمت پایین روده را نیز معاینه کند.
آزمایش‌های دیگر برای تشخیص محل فیستول عبارتند از:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک روش غیر تهاجمی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند
- سیستوگرافی رادیونوکلئید نوعی اسکن هسته‌ای با استفاده از مواد رادیواکتیو (رادیوایزوتوپ)، که در داخل مثانه قرار می‌گیرد، است. سپس یک اسکنر، تصویر رادیواکتیو را نشان می‌دهد تا عملکرد مثانه و دستگاه ادراری بررسی شود.
- سیستوگرافی رتروگراد آزمایشی است که در آن ماده کنتراست به مثانه تزریق می شود و سپس توسط اشعه ایکس به صورت تصویر در می‌آید تا پزشک بتواند با استفاده از آن، مثانه و دستگاه ادراری را بررسی کند.
- سی تی اسکن ( CT یا CAT) یک روش تصویر برداری غیرتهاجمی با استفاده از اشعه ایکس است که اندام‌های اسکن شده را بصورت مقطعی یا برش نشان می‌دهد.
- توموگرافی داخل وریدی آزمایشی است که پس از تزریق ماده کنتراست، سیستم ادراری را توسط اشعه X نشان می‌دهد و برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود
- سیستوسكپی معاینه مثانه و مجرای ادرار با استفاده از ابزار نازك و سبک (سيستوسكوپ) است. سیستوسکوپ به داخل مجراي خروج ادرار وارد می‌شود (لوله‌ای كه ادرار را از مثانه خالی می‌کند)
- پیلوگرافی رتروگراد نوعی تصویرسازی با استفاده از اشعه ایکس است که در آن ماده کنتراست به پایین دستگاه ادراری تزریق می‌شود تا تصویرسازی راحت‌تر شود
- اولتراسوند یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از اندام‌های داخلی، رگ‌های خونی و سایر بافت‌های نرم استفاده می‌کند
فرآیند درمان
فیستول مجرای ادراری به درمان مناسب نیاز دارد زیرا معمولا فیستول به طور خود به خودی بسته نمی‌شود. درمان مناسب به عوامل مختلفی از جمله اندازه و محل فیستول، فاصله زمانی از فیستول قبلی، و شدت علائم، کیفیت بافت اطراف، تجارب بالینی و مهارت‌های جراح بستگی دارد.
کنترل محافظه کارانه
تعداد کمی از فیستول‌ها ممکن است بهبود یابند اگر در چند روز اول پس از جراحی تشخیص داده شوند و مثانه را به وسیله یک سوند ترانس اورترال یا سوپراپوبیک تخلیه کرد. درمان فیستول‌های کوچک بهتر است با استفاده از روش محافظه کارانه صورت گیرد و تخلیه مثانه به مدت سه هفته ادامه یابد، سپس فیستول مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فیستول‌هایی که انسداد زیادی وجود دارد، اگر اندازه فیستول کاهش یافته باشد، ادامه تخلیه با سوند برای سه هفته دیگر مفید خواهد بود. اکثر پزشکان موفقیت در درمان فیستول واژینال با استفاده از تخلیه مثانه را گزارش می‌کنند، به شرطی که فیستول در طی هفت روز بعد از عمل جراحی تشخیص داده شود، اندازه آن کمتر از 1 سانتیمتر باشد، بدون وجود غده سرطانی یا پرتودرمانی باشد و مثانه حداقل چهار هفته به طور مداوم تخلیه شده باشد. برای فیستول‌های دائمی، بزرگ و پیچیده، بهترین درمان جراحی است.
کنترل با جراحی
اگرچه اصول اولیه درمان فیستول (شامل حرکت بافت، ایجاد عروق مناسب و خطوط بافتی غیرمستقیم) همچنان ثابت است، اما اخیراً پیشرفت‌هایی در درمان فیستول مجرای ادراری، از جمله زمان ترمیم و روش جراحی، به وجود آمده است. اصول کلی جراحی فیستول مجرای ادراری شامل موارد زیر می‌شود: تشخیص دقیق فیستول، متوقف کردن خونریزی، اطمینان از حرکت مناسب مثانه و دهانه واژن، برداشتن بافت بدون عروق و از بین بردن قسمت‌های مختلف، بستن بدون ایجاد فشار، استفاده از بخیه‌هایی که مقاومت ندارند، بستن حفره مثانه به گونه‌ای که مایع نتواند خارج شود و تخلیه مثانه پس از عمل به مدت 10-14 روز. زمان ترمیم فیستول برای پزشک و بیمار چالش‌برانگیز است. باید بازه زمانی حدود سه ماه بین بازسازی فیستول و عمل جراحی رعایت شود، و برای فیستول‌های ناشی از پرتودرمانی، این بازه زمانی باید یک سال باشد. اما معمولاً این بازه‌های زمانی رعایت نمی‌شوند و در حال حاضر اکثر متخصصان برای هر بیمار از یک روش فردی استفاده می‌کنند و عمل جراحی را تا زمانی که التهاب و عفونت بافت اطراف درمان شود به تعویق می‌اندازند. استفاده از استروژن، آنتی بیوتیک و یا استروئیدها برای تسهیل بهبود در این دوره مناسب است.
