فهرست موضوعات
تاریخ 15 نوامبر 2023
نارسایی مزمن کلیه (CKD) یک عارضه‌ی طولانی‌مدت است که در طی آن کلیه‌ها آن‌طور که باید کار نمی‌کنند. نارسایی کلیوی ممکن است با گذشت زمان شدیدتر شده و درنهایت باعث از کار افتادن کامل کلیه‌ها شود که البته این مشکل به ندرت به وجود می‌آید. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی می‌توانند عمر طولانی و زندگی عادی داشته باشند.
در صورت مشاهده‌ی مکرر علائم یا داشتن علائم نگران‌کننده که فکر می‌کنید مربوط به بیماری‌های کلیوی هستند به پزشک مراجعه کنید. علائم نارسایی کلیه ممکن است در اثر تعدادی از عارضه‌های ساده‌تر نیز ایجاد شوند بنابراین مهم است که تشخیص درستی از بیماری شما انجام شود. اگر به نارسایی مزمن کلیه مبتلا هستید بهتر است هرچه سریع‌تر برای تشخیص و درمان آن اقدام کنید. می‌توان با انجام آزمایش خون و آزمایش ادرار، بیماری‌های کلیوی را تشخیص داد. برای ارتباط با مشاورین ما می‌توانید با ما تماس حاصل نمایید.
علائم
مراحل اولیه‌ی نارسایی مزمن کلیه
کم‌کاری کلیه در مراحل اولیه بدون نشانه‌ای از خود نشان دادن آغاز می‌شود. دلیل این امر، توانایی بالای بدن برای مقابله با کاهش عملکرد کلیه‌ها است. بیماری‌های کلیوی در این مرحله معمولاً تنها با استفاده از آزمایش خون یا ادرار تشخیص داده می‌شوند. اگر بیماری شما در این مرحله تشخیص داده شود، ممکن است تنها نیاز به مصرف داروها و آزمایش‌های دوره‌ای برای نظارت بر بیماری باشد. این اقدام می‌تواند از پیشرفت این وضعیت جلوگیری کند.
مراحل پیشرفته‌تر نارسایی مزمن کلیه
درصورتی‌که کم‌کاری کلیه در مراحل اولیه‌ی آن تشخیص داده نشده و یا با وجود انجام درمان به پیشرفت خود ادامه دهد، ممکن است تعدادی از علائم زیر به وجود بیایند. این علائم عبارت‌اند از:
- کاهش وزن و کمبود اشتها
- تورم دست‌ها و مچ و کف پا, به دلیل احتباس مایعات
- تنگی نفس
- خستگی
- وجود خون در ادرار
- نیاز بیشتر به ادرار کردن, مخصوصاً به هنگام شب
- اختلالات خواب و بی‌خوابی
- خارش پوست
- گرفتگی عضلانی
- احساس ناخوشی
- سردرد
- اختلال نعوظ در مردان
این مرحله از نارسایی کلیه به‌عنوان ازکارافتادگی کلیه شناخته می‌شود. ممکن است درنهایت لازم باشد تا درمان فرد با استفاده از دیالیز یا پیوند کلیه صورت بگیرد.
علل نارسایی کلیه
بیماری‌های کلیه معمولاً به دلیل عارضه‌های دیگر که بر روی کلیه فشار وارد می‌کنند ایجاد می‌شوند. معمولاً این بیماری‌ها ترکیبی از چند عارضه‌ی متفاوت می‌باشند. کم‌کاری کلیه ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
- فشار خون بالا: با گذشت زمان، این مشکل می‌تواند باعث فشار آمدن بر روی رگ‌های خونی کوچک کلیه و از کار افتادن آن شود.
- دیابت: میزان بیش‌ازحد گلوکز در خون می‌تواند به فیلترهای ریز موجود در کلیه آسیب برساند.
- کلسترول بالا: این مشکل می‌تواند باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی تغذیه کننده‌ی کلیه شود و عملکرد این ارگان را با مشکل مواجه کند.
- عفونت کلیه
- گلومرولونفریت
- بیماری کلیه پلی سیستیک: یک عارضه‌ی وراثتی که در اثر آن کلیه دچار کیست می‌شود.
- انسداد مسیر ادراری: برای مثال در اثر وجود سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات
- استفاده‌ی منظم و طولانی‌مدت از برخی داروها: مانند لیتیم و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
شما می‌توانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود و تحت کنترل داشتن عارضه‌های موجود، از کم‌کاری مزمن کلیه جلوگیری کنید.
تشخیص
نارسایی مزمن کلیوی (CDK) با کمک آزمایش خون و آزمایش ادرار قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد این عارضه به هنگام انجام آزمایش خون یا ادرار برای مقاصد دیگر تشخیص داده می‌شود.
آزمایش خون
آزمایش اصلی برای تشخیص بیماری‌های کلیوی، آزمایش خون است که میزان عملکرد کلیه‌ها را مشخص می‌کند. در این آزمایش، مقدار مواد دفعی به نام کراتینین در خون اندازه‌گیری می‌شود. با استفاده از نتایج این آزمایش و با در نظر گرفتن عواملی مانند سن، جنسیت و نژاد، محاسباتی انجام می‌شود تا تعداد میلی‌لیترهای مواد زائدی که کلیه‌ها در هر دقیقه دفع می‌کنند، مشخص شود. این محاسبه به نام نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (EGFR) شناخته می‌شود.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار نیز معمولاً با اهداف زیر انجام می‌شود:
- تعیین میزان موادی مثل آلبومین و کراتینین در ادرار شما, شناخته شده با نام نسبت آلبومین, کراتینین یا ACR
- تشخیص وجود خون یا پروتئین در ادرار
در کنار محاسبه‌ی نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی، این آزمایشات می‌توانند به شما کمک کنند تا از نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها اطلاع دقیقی داشته باشید.
دیگر آزمایشات
در برخی مواقع، از آزمایشات دیگری نیز برای بررسی سطح آسیب به کلیه‌های شما استفاده می‌شود. ازجمله این آزمایشات می‌توان موارد زیر را نام برد:
- اسکن اولتراسوند، اسکن MRI و یا سی تی اسکن: برای دیدن شکل ظاهری کلیه‌ها و بررسی وجود انسداد در مجاری آن‌ها
- بیوپسی کلیه: ک نمونه‌ی کوچک از کلیه با استفاده از سوزن برداشته می‌شود تا بتوان سلول‌های آن را در زیر میکروسکوپ مورد مطالعه قرار داد و آسیب‌های احتمالی در آن‌ها را مشخص کرد.
درمان
کم‌کاری مزمن کلیه یک عارضه‌ی لاعلاج است ولی درمان آن می‌تواند به از بین بردن علائم و همچنین جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. روش درمانی مورد استفاده برای شما، به سطح نارسایی کلیه بستگی خواهد داشت.
تغییرات سبک زندگی
تغییرات زیر در سبک زندگی معمولاً برای افرادی که به بیماری‌های کلیوی دچار می‌شوند ضروری خواهد بود:
- اگر سیگار می‌کشید آن را ترک کنید.
- از یک رژیم غذایی متعادل و سالم استفاده کنید.
- میزان مصرف نمک خود را محدود کنید.
- به‌طور مرتب ورزش کنید.
- اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید.
- از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه مانند ایبوپروفن پرهیز کنید به جز در مواردی که برای شما تجویز شده باشد.
دارودرمانی
هیچ دارویی به‌طور خاص برای نارسایی کلیه وجود ندارد ولی داروهایی وجود دارند که می‌توانند از بروز عوارض ناشی از نارسایی کلیه جلوگیری کنند. ممکن است برای درمان یا پیشگیری از موارد زیر لازم باشد تا دارو مصرف کنید:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- احتباس مایعات
- کم‌خونی
- مشکلات مربوط به استخوان
- گلومرولونفریت
دیالیز
در بخش کوچکی از افرادی که به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستند، کلیه‌ها درنهایت به مرحله‌ای می‌رسند که کاملاً از کار می‌افتند. این مشکل به ندرت به‌طور ناگهانی بروز می‌کند بنابراین زمان کافی برای برنامه‌ریزی مراحل بعدی درمان وجود خواهد داشت. یکی از گزینه‌های موجود پس از از کار افتادن کلیه‌ها، دیالیز بیمار است. در این روش، مواد دفعی و مایعات اضافی از خون برداشته می‌شوند. دیالیز دو نوع اصلی دارد:
- همودیالیز: در این روش خون به یک دستگاه در خارج از بدن برده شده و قبل از بازگشت به بدن فیلتر می‌شود.
- دیالیز صفاقی: در این روش، مایع دیالیز به درون فضایی در شکم شما تزریق می‌شود و مواد دفعی را از رگ‌های خونی که در داخل شکم عبور می‌کنند بیرون می‌کشد.
پیوند کلیه
یکی از جایگزین‌های دیالیز برای افرادی که عملکرد کلیه‌هایشان به طور جدی کاهش یافته است، پیوند کلیه است. این روش معمولاً به عنوان راهکار موثر برای درمان بیماری‌های پیشرفته کلیه شناخته می‌شود، اما نیازمند عمل جراحی سنگین و مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برای جلوگیری از ردیابی بدن به کلیه پیوندی است تا زمانی که فرد زنده است. امکان زندگی با یک کلیه پیوندی وجود دارد؛ به این معنی که می‌توان کلیه مورد پیوند را از بدن یک فرد فوت شده یا فرد زنده‌ای برداشت. با این حال، افرادی که مایل به اهدای کلیه هستند محدود هستند و ممکن است مدت‌ها منتظر یک پیوند باشند. احتمالاً در این مدت نیاز به دیالیز دارند.
درمان‌های محافظه‌کارانه
اگر تصمیم بگیرید که از روش‌های پیوند کلیه یا دیالیز استفاده نکنید و یا مشخص شود که این روش‌ها مناسب شما نیستند، روش‌های درمانی محافظه‌کارانه به شما پیشنهاد می‌شوند. هدف، کنترل و درمان علائم از کار افتادن کلیه است. برای این کار لازم است تا حمایت‌های پزشکی، روانی و کاربردی هم از خود بیمار و هم از خانواده‌ی او صورت بگیرد. برای مثال باید بحث‌هایی در مورد احساسات فرد و برنامه‌ی او برای پایان زندگی انجام شوند. بسیاری از افراد به دلایل زیر روش‌های درمانی محافظه‌کارانه را انتخاب می‌کنند:
- انجام روش‌های دیگر تأثیر به سزایی برای آن‌ها نداشته و کیفیت زندگی آن‌ها پایین خواهد ماند.
- برخی افراد نمی‌خواهند که سختی‌های دیالیز را تحمل کنند.
- برخی از افراد به بیماری‌های جدی دیگری مبتلا بوده و قرار گرفتن تحت دیالیز می‌تواند برای آن‌ها مضر باشد. درنتیجه به این افراد توصیه می‌شود تا تحت این روش درمانی قرار نگیرند.
- برخی از افراد از روش دیالیز استفاده می‌کرده‌اند ولی تصمیم به توقف آن می‌گیرند.
- برخی از افراد تحت درمان با دیالیز هستند ولی به بیماری‌های جدی دیگری مانند بیماری‌های شدید قلبی مبتلا هستند که طول عمر آن‌ها را کوتاه می‌کند.
اگر تصمیم به استفاده از روش‌های درمانی محافظه‌کارانه بگیرید تیم پزشکی همچنان مراقب شما خواهد بود. این روش‌ها به شما اجازه می‌دهند تا برای مدتی با کیفیت بالایی زندگی کنید. پزشکان و پرستاران به شما اطمینان می‌دهند که موارد زیر را در اختیار خواهید داشت:
- داروهایی که عملکرد باقیمانده‌ی کلیه‌ی شما را تا حد امکان حفظ می‌کنند.
- داروهایی برای درمان دیگر علائم از کار افتادن کلیه مانند تنگی نفس، کم‌خونی، کمبود اشتها و خارش پوست.
- کمک برای برنامه‌ریزی مالی و خانگی.
- دلداری دادن به خانواده‌ی شما.
