عفونت ادراری در بارداری: علل و درمان

هنگامی که عبارت عفونت دستگاه ادراری را می‌شنوید به احتمال زیاد به عفونت مثانه و علائم همراه آن مانند تکرر ادرار و احساس سوزش در زمان ادرار کردن فکر می‌کنید. اما این تمام داستان عفونت دستگاه ادراری نیست. در واقع، شما می‌توانید عفونت دستگاه ادراری را در هر بخشی از دستگاه ادراری خود داشته باشید؛ دستگاه ادراری از کلیه‌ها که ادرار در آن تشکیل می‌شود شروع می‌شود، سپس ادرار از طریق لوله‌ای به نام میزنای به مثانه منتقل می‌شود و در مثانه  تا زمانی که دفع گردد، تجمع می‌یابد؛ در انتهای این دستگاه میزراه (مجرای خروجی ادرار) وجود دارد؛ میزراه لوله‌ای کوتاه است که ادرار را به خارج از بدن هدایت می‌کند.

انواع عفونت‌های دستگاه ادراری

---

عفونت دستگاه ادراری به طور کلی توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شود که از پوست شما، مهبل (واژن) یا راست روده وارد میزراه شده و به قسمت‌های بالایی دستگاه ادراری منتقل می‌شوند. چندین نوع رایج از عفونت دستگاه ادراری وجود دارد:

عفونت مثانه

اغلب، باکتری‌ها در مثانه متوقف شده و در آن جا تکثیر می‌یابند، این باکتری‌ها باعث التهاب و تحریک ایجاد علائم آشنای عفونت مثانه می‌گردند. التهاب مثانه امری نسبتاً شایع در میان زنان بین سنین 20 و 50 و فعال از نظر جنسی است.

عفونت کلیه

باکتری ممکن است از مثانه و از طریق حالب به کلیه‌ها رسیده و یک یا هر دو کلیه‌ها را آلوده کند. عفونت کلیه از شایع‌ترین عارضه جدی پزشکی در دوران بارداری است. این عفونت می‌تواند به جریان خون گسترش یافته و به تهدیدی جدی برای سلامت شما تبدیل شود. عفونت کلیه ممکن است عواقب جدی برای کودک شما داشته باشد.

باکتریوری (دفع باکتری در ادرار) بدون علامت

این امکان وجود دارد که باکتری در دستگاه ادراری باشد اما هیچ نشانه‌ای مشاهده نشود. این حالت به عنوان باکتریوری بدون علامت شناخته شده است.

چرا بارداری احتمال ایجاد عفونت دستگاه ادراری را افزایش می‌دهد؟

---

این موضوع که بارداری خطر ابتلا به التهاب مثانه را افزایش می‌دهد یا خیر هنوز کاملاً مشخص نیست و تعداد کمی از تحقیقات نشان داده‌اند که بارداری احتمال ایجاد باکتریوری بدون علامت را افزایش نمی‌دهد. اگرچه، بارداری تا حد زیادی خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد.

ابتلا به عفونت دستگاه ادراری به دلیل تغییراتی که در دستگاه ادراری در دوران بارداری رخ می‌دهد، شایع‌تر است. رحم به طور مستقیم در بالای مثانه قرار گرفته است. هنگامی که رحم رشد می‌کند (سطوح بالاتری از هورمون پروژسترون موجب کاهش قدرت عضلات حالب می‌شوند)، افزایش وزن رحم در روند طبیعی خروج ادرار از مثانه اختلال ایجاد می‌کند، در نتیجه تخلیه‌ی ادرار به طور کامل از مثانه صورت نمی‌پذیرد و مثانه مستعد ابتلا به برگشت ادرار می‌گردد؛ بیماری که در آن مقداری از ادرار از طریق حالب به بالا و به سمت کلیه جریان می‌یابد و در نهایت باعث ایجاد عفونت می‌شود.

علائم عفونت دستگاه ادراری چیست؟

---

علائم عفونت مثانه

علائم عفونت مثانه (سیستیت) در بانوان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علایم شایع عبارتند از:

• درد، ناراحتی یا سوزش هنگام دفع ادرار و احتمالاً هنگام مقاربت جنسی
• ناراحتی لگن یا درد در قسمت پایین شکم (اغلب در قسمت بالای استخوان شرمگاهی)
• تکرر ادرار یا بی اختیاری ادرار در دوران باردرای حتی زمانی که ادرار بسیار کمی در مثانه وجود دارد.
• همچنین ممکن است که ادرار شما متعفن بوده یا دارای رسوبات ادراری (کدر) باشد. ممکن است خون در ادرار نیز مشاهده شود. احتمال ایجاد یک تب با درجه‌ی پایین نیز وجود دارد، اما معمولاً درجه حرارت بدن در حد طبیعی خود باقی خواهد ماند.

از آنجا که نیاز مکرر به دفع ادرار در دوران بارداری شایع است، تشخیص این که آیا شما به عفونت مثانه مبتلا هستید یا خیر دشوار است، به خصوص اگر علائم خفیف باشند. اگر شما احتمال می دهید که عفونتی در دستگاه ادراری وجود دارد، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید تا ادرار شما آزمایش شود.

علائم عفونت کلیه 

در صورت وجود هر گونه علائم ابتلا به عفونت احتمالی کلیه، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. علائم اغلب به طور ناگهانی بروز کرده و معمولاً عبارتند از:

• تب بالا (اغلب همراه با لرز، یا تعریق)
• درد در قسمت پایینی پشت یا پهلو و زیر دنده‌ها در یک یا هر دو طرف بدن و احتمالاً در شکم
• تهوع و استفراغ

تشخیص

---

برای تشخیص این که آیا باکتری‌ها در دستگاه ادراری شما وجود دارد یا خیر، پزشک شما (چه در صورت مشاهده‌ی علائم و چه بدون وجود علائم عفونت) ادرار را در اولین جلسه‌ی ملاقات جمع آوری و آن را به آزمایشگاه جهت آزمایش ارسال می‌کند. اگر کشت ادرار اولیه منفی بود، احتمال به وجود آمدن عفونت دستگاه ادراری در طول دوران بارداری کم است.

اگر کشت ادرار مثبت بود، جهت درمان برای شما آنتی بیوتیک‌های خوراکی که استفاده از آن‌ها در دوران بارداری مجاز است، تجویز می‌گردد. به طور معمول، پس از مصرف یک دوره‌ی کامل از آنتی بیوتیک‌ها (معمولاً به مدت یک هفته)، عفونت از بین می‌رود.

درمان عفونت دستگاه ادراری

---

اگر در طول دوران بارداری به عفونت مثانه (سیستیت) مبتلا شدید، درمان مشابه است، ممکن است آنتی بیوتیک‌های خوراکی برای دوره‌ی درمانی کوتاه‌تری تجویز شود. آنتی بیوتیک تجویز شده احتمالاً علائم بیماری را در عرض چند روز از بین می‌برند، اما این تکمیل دوره‌ی درمانی جهت خلاص شدن از همه‌ی باکتری‌ها در دستگاه ادراری ضروری است.

پس از درمان، یک آزمایش مجدداً انجام می‌گیرد تا از برطرف شدن عفونت دستگاه ادراری اطمینان حاصل شود. (اگر عفونت برطرف نشده است، یک آنتی بیوتیک متفاوت جهت درمان تجویز می‌گردد). کشت ادرار باید در فواصل منظم در طول دوران بارداری انجام شود تا بتوان از عدم وجود عفونت‌های دیگر اطمینان یافت. اگر عفونت دستگاه ادراری عود کند، درمان مجدداً آغاز می‌گردد و به احتمال زیاد یک دوز مداوم و کم از آنتی بیوتیک برای باقی دوران بارداری و جهت جلوگیری از عود بیماری تجویز می‌شود.

چنان چه در دوران بارداری به عفونت کلیه مبتلا شدید، پزشک معالج شما را در بیمارستان بستری کرده و درمان با استفاده از مایع داخل وریدی و آنتی بیوتیک‌ها آغاز می‌گردد، همچنین شما و نوزادتان به دقت تحت نظارت خواهید بود. در طول دورانی که بستری هستید پرستاران موارد مختلفی را ارزیابی خواهند کرد از جمله: درجه حرارت، فشار خون، نبض، تنفس و توانایی ایجاد ادرار؛ ضربان قلب نوزاد؛ و هر گونه نشانه از زایمان زودرس.

طول دوران بستری شدن برای عفونت کلیه، بسته به وضعیت فردی متفاوت است. اگر پس از یک ارزیابی اولیه‌ی 12- تا 24 ساعته، مشخص شد که شما به یک مورد ملایم از بیماری مبتلا هستید، به درمان خوب پاسخ می‌دهید، و خطر زایمان زودرس وجود ندارد، پرستار و پزشک معالج ممکن است به شما اجازه‌ی ترخیص داده و درمان را با تجویز آنتی بیوتیک‌های خوراکی ادامه دهند.

از سوی دیگر، اگر شما به یک مورد شدید از بیماری مبتلا هستید، جهت درمان و نظارت بیشتر در بیمارستان باقی خواهید ماند و 24 تا 48 ساعت پس از آن که درجه حرارت بدن شما به حالت عادی بازگشت و چنان چه علائمی نداشتید به شما اجازه‌ی ترخیص داده می‌شود.

هنگامی که دوره‌ی درمانی شما کامل شد، آنتی بیوتیک‌هایی با دوز پایین برای باقی مانده‌ی دوران بارداری و برای کمک به جلوگیری از ابتلا به عفونت مجدد برای شما تجویز خواهد شد. بدون این گونه درمان‌های سرکوب کننده‌ی روزانه، خطر ابتلا به عفونت مجدد کلیه بسیار بالا است.

پیشگیری

---

می‌توانید این مراحل را برای به حداقل رساندن احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری انجام دهید:

• نوشیدن مقدار زیادی آب: سعی کنید روزانه 10 فنجان یا 8 لیوان آب یا نوشیدنی‌های دیگر بنوشید.
• نیاز به ادرار کردن را نادیده نگیرید. سعی کنید موقع ادرار کردن مثانه‌تان را کاملاً خالی کنید.
• پس از مدفوع کردن موضع را برای جلوگیری از ورود باکتری‌های مدفوع به مجرای ادرار از جلو به عقب پاک کنید.
• ناحیه تناسلی را با استفاده از صابون ملایم و آب تمیز نگه دارید.
• ناحیه تناسلی را تمیز کرده و قبل و بعد از مقاربت جنسی ادرار کنید.
• از مصرف محصولات بهداشتی زنانه (اسپری یا پودر) و صابون‌های قوی که می‌توانند مجرای ادراری و آلت تناسلی شما را تحریک کرده و آن‌ها را به یک بستر مناسب برای رشد باکتری تبدیل کنند، پرهیز کنید. از دوش مهبل در دوران بارداری استفاده نکنید.